Τα άτομα με αναπηρίες αντιμετωπίζουν καθημερινά πολλές δυσκολίες. Αρκετές είναι χωρίς τη θέληση τους και χωρίς να ευθύνεται η αναπηρία τους. Κάπως έτσι χάνουν τη δυνατότητα να ζήσουν μια ποιοτική ζωή, λόγω των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν.
Προσπάθησα να συγκεντρώσω και να ταξινομήσω τους τέσσερις σημαντικότερους φραγμούς που αντιμετωπίζουν τα ΑμεΑ. Σε μια προσπάθεια αναγνώρισης του προβλήματος και επίλυσης του. Γιατί, μια λύση τη βρίσκεις μόνο αν αναγνωρίσεις ότι υπάρχει πρόβλημα και ότι είσαι μέρος αυτού του προβλήματος.
Θεσμικοί φραγμοί
Οι θεσμικοί φραγμοί, γνωστοί και ως συστηματικοί φραγμοί, αναφέρονται στις ήδη υπάρχουσες πολιτικές. Αυτές που αδίκως κάνουν διακρίσεις και βάζουν εμπόδια στα άτομα με αναπηρίες και συγκεκριμένες δραστηριότητες. Συχνά μπορεί να είναι αποτέλεσμα παράλειψης ή ότι κάποιος υπέθεσε και σχεδίασε λάθος. Για αυτό και είναι σημαντικό όταν λαμβάνονται αποφάσεις για τα ΑμεΑ, να συμπεριλαμβάνονται στη λήψη αυτών των αποφάσεων. Ποιος γνωρίζει καλύτερα τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν; Αυτός που δε διαθέτει καμία αναπηρία ή αυτός που έχει μια ή και περισσότερες;
Πρέπει να γίνουν ενέργειες να εξαλειφθούν αυτά τα εμπόδια. Να γίνει μια αναθεώρηση των πολιτικών που ακολουθούνται, ώστε να συμπεριλάβουν τους πάντες. Να μην γίνεται αποδεκτός μόνο ο μέσος όρος ανθρώπων. Το κράτος πρόνοιας να υπάρχει για όλους, χωρίς εξαιρέσεις και διακρίσεις βάσει της αναπηρίας, του φύλου ή οποιασδήποτε άλλης κατηγορίας. Να υπάρχει μια αξιοπρεπή στήριξη κυρίως για τα ΑμεΑ που δεν μπορούν να σπουδάσουν ή να εργαστούν. Για να έχουν μια ζωή ήρεμη, απαλλαγμένη από το άγχος της διαβίωσης. Αρκούν ήδη τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητα τους.
Εμπόδια συμπεριφοράς
Τα εμπόδια συμπεριφοράς πηγάζουν από τον τρόπο που η πλειοψηφία αντιλαμβάνεται την αναπηρία και τα ΑμεΑ. Δεν είναι μυστικό πως συχνά πέφτουν θύματα προκατάληψης, διακρίσεων και εκφοβισμού από την κοινωνία. Μη ξεχνάμε πως για δεκαετίες, αν όχι αιώνες, τα άτομα με αναπηρία θεωρούνταν παρίες της κοινωνίας ανά τον κόσμο. Έχουν θρασύτατα κατονομαστεί ως ανωμαλίες της φύσης, τιμωρία από Θεούς και Δαίμονες, ως πηγή του κακού ακόμα και μέσα από βιβλία ή τον κινηματογράφο. Σήμερα που γνωρίζουμε πως η αναπηρία είναι μια κατάσταση που μας αφορά όλους, βάζουμε τέλος στις λάθος συμπεριφορές.
Το στίγμα της αναπηρίας θέλει ακόμα μεγάλη διαδρομή για να εξαφανιστεί. Το ίδιο ισχύει και για τον φόβο, τον οίκτο, την περιφρόνηση και την αποφυγή. Η αναπηρία μπορεί να εμφανιστεί μετα από μια ασθένεια, ένα ατύχημα, ένα αυτοάνοσα νόσημα. Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι μένει ανεπηρέαστος. Ένα εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί αύριο να σε οδηγήσει σε ημιπληγία και σε χρήση αναπηρικού αμαξιδίου για το υπόλοιπο της ζωής σου. Είμαστε όλοι εν δυνάμει ανάπηροι, μια στιγμή αρκεί για να αλλάξει όλη μας η ζωή.
Για αυτό και πρέπει να σεβόμαστε τα άτομα με αναπηρίες, όπως επιθυμούμε να σέβονται και εμάς. Να μείνουμε μακριά από υποθέσεις για το τι μπορεί ή δεν μπορεί να κάνει ένα άτομο. Αντιθέτως να τους ενθαρρύνουμε να μιλήσουν, να εκφραστούν και να δράσουν όπως επιθυμουν. Δείξτε ότι είστε δίπλα τους επειδή αληθινά το θέλετε. Όχι από λύπηση αλλά από θετική συμπεριφορά προς τον κάθε συνάνθρωπο. Ενισχύστε τα δικαιώματα των ΑμεΑ, όταν είστε μάρτυρες μιας αδικίας, μη μείνετε αμέτοχοι. Μιλήστε και στηρίξτε το δικαίωμα τους στη μόρφωση, στην εργασία, στη στέγαση και στην ανεξάρτητη διαβίωση. Ρωτήστε τους για το πως μπορείτε να βοηθήσετε αποτελεσματικά.
Περιβαλλοντικά εμπόδια
Τα περιβαλλοντικά εμπόδια βρίσκονται παντού γύρω μας και θα βρίσκονται πάντα. Η τουλάχιστον για όσο δε θα φροντίζουμε να προνοούμε για μια συλλογική πρόληψη. Πρόσβαση σε δρόμους και μονοπάτια, κτίρια σχεδιασμένα λάθος και δωμάτια παγίδες. Πως να μπει ή να βγει ένα άτομο με κινητική αναπηρία από ένα κτίριο γεμάτο σκαλοπάτια; Ένα άτομο με περιορισμένη ή μηδενική όραση, να οδηγηθεί έξω από ένα χώρο, όταν δεν υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές; Αν σκεφτείτε πως το κατάφερναν τόσα χρόνια, είστε λάθος. Ελάχιστοι μπορούσαν να κυκλοφορήσουν και όχι με ασφάλεια. Είναι ο κυρίως λόγος που έμεναν εγκλωβισμένοι στα σπίτια τους και οι περισσότεροι νομίζαμε πως δεν υπάρχουν ΑμεΑ ανάμεσα μας.
Πως να δεις να κυκλοφορούν στην πόλη, αν η πόλη είναι αδιάβατη; Ράμπες σπασμένες, φραγμένες από άλλα αυτοκίνητα. Χώροι παρκαρίσματος για ΑμεΑ που έχουν καταληφθεί από τον κάθε τεμπέλη οδηγό που θέλει να παρκάρει όπου τον βολεύει. Σε τράπεζες και επαγγελματικούς χώρους, που το ύψος του γκισέ είναι απαγορευτικό για έναν χρήστη αμαξιδίου ή ένα άτομο που πάσχει από νανισμό. Ενημερωτικά ιατρικά και άλλης φύσεως φυλλάδια, γραμμένα με σύνθετο ή πολύπλοκο τρόπο. Κάτι που κάνει δύσκολο ένα άτομο με αυτισμό ή σύνδρομο Down να επικοινωνήσει αυτό που χρειάζεται.
Πόσο εύκολο είναι να αλλάξει αυτό; Απίστευτα εύκολο, αρκεί να υπάρχει πρόληψη. Ενημερωτικά φυλλάδια ειδικά γραμμένα για άτομα με μαθησιακές δυσκολίες. Γραμμένα σε γραφή Μπράιγ για τα άτομα που γνωρίζουν την ανάγνωση της. Ηχητικά ντοκουμέντα για όσους προτιμούν να ακούν αντί να διαβάζουν. Η τεχνολογία στις ημέρες μας μπορεί να συμπεριλάβει τους πάντες. Αρκεί να σεβόμαστε και εμείς αυτό το υλικό, όπως να σεβόμαστε τις ράμπες, τους χώρους παρκαρίσματος για ΑμεΑ. Ας μη δημιουργούμε περισσότερα εμπόδια από όσα ήδη υπάρχουν. Να είμαστε κομμάτι της προόδου, της αλλαγής, γιατί αύριο μπορεί να μας χρειαστεί.
Κοινωνικοί φραγμοί.
Τα κοινωνικά εμπόδια είναι όλες αυτές οι συνθήκες που αφορούν το που γεννήθηκε κάποιος, που ζει, που μαθαίνει και εργάζεται. Περιλαμβάνει τους παράγοντες που καθορίζουν την υγεία ενός ατόμου και το πως επηρεάζουν την λειτουργικότητα του. Αν ζει με ασφάλεια, σιγουριά, μακριά από βίαιες και ρατσιστικές συμπεριφορές. Δεν είναι τυχαίο δυστυχώς πως τα παιδιά με αναπηρίες είναι τέσσερις φορές πιο επιδεκτικά στη βία και στο bullying(εκφοβισμό). Θύματα διακρίσεων στο χώρο εργασίας, αν έχουν καταφέρει να διεκδικήσουν μια θέση εργασίας. Παρά τις σπουδές τους και τα προσόντα τους.
Είμαστε οι «ικανοί και χωρίς αναπηρίες» άνθρωποι τόσο ανασφαλείς, που δεν μπορούμε να προσλάβουμε ή να δουλέψουμε δίπλα σε ένα άτομο με αναπηρία; Είμαστε τόσο ανίκανοι δίπλα τους; Θεωρούμε ότι είμαστε σε όλα τόσο καλύτεροι που τα ΑμεΑ θα μας καθυστερήσουν; Αυτός που θεωρεί κάποιον χαζό ή ανόητο, θα έπρεπε να κοιταχτεί πρώτα στον καθρέφτη. Αυτός που θεωρεί τον εαυτό του ανώτερο από τους άλλους και δρα με ρατσιστικό ή φασιστικό τρόπο, ίσως να μην έχει καν καθρέφτη. Για να μη δει τις δικές του ανασφάλειες και τα δικά του ελαττώματα.
Πως έχουμε την απαίτηση να δρουν όλοι με παρόμοιο τρόπο, να εκπαιδεύονται το ίδιο, να κάνουν ότι κάνουμε; Έτσι χάνουμε τη διαφορετικότητα μας όλοι, χάνουμε την αντίληψη που μας έφερε μέχρι το σήμερα. Θα έπρεπε να είχαμε σταματήσει το Μότσαρτ και τον Αϊνστάιν, γιατί ήταν διαφορετικοί; Επειδή μπροστά τους νιώθαμε μικρότεροι; Όχι, ο καθένας μας προσφέρει στην κοινωνία μας και κάτι. Αρκεί να μην προσφέρει μόνο προβλήματα, άρνηση, φασιστική και βίαιη συμπεριφορά. Η διαφορετικότητα σε μια κοινωνία την οδηγεί να εξελιχθεί και να ανελιχθεί ακόμα περισσότερο!
Σύνταξη και επιμέλεια κειμένου: Βογιατζής Ηλίας για newsitamea.gr
Email επικοινωνίας: iliasvogiatzis@gmail.com