Ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκοσμίως ζουν με κάποια μορφή αναπηρίας. Από αυτό υπολογίζεται ότι 110 με 190 εκατομμύρια άνθρωποι βιώνουν μια σημαντική αναπηρία. Τα άτομα με αναπηρία είναι πιο πιθανόν να αντιμετωπίσουν κοινωνικοοικονομικές ανισότητες. Για παράδειγμα λιγότερη εκπαίδευση, επιπτώσεις στο σύνολο της υγείας τους, μειωμένες ευκαιρίες για εργασία και μεγαλύτερα ποσοστά φτώχειας και ανέχειας. Η πανδημία επιδείνωσε τη γενική κατάσταση των ατόμων με αναπηρίες. Το αντίκτυπο στην εκπαίδευση, την εργασία, την υγεία και τη μετακίνηση είναι τεράστιο.
Παράλληλα πληροφορίες για τον Covid-19 δεν είναι παντού και πάντα διαθέσιμες σε όλες τις μορφές. Τυπωμένο πληροφοριακό υλικό σε μορφή Μπράιγ (Braille) ή πληροφορίες στη νοηματική γλώσσα. Το ίδιο ισχύει και για τους υποτίτλους, την επεξήγηση των γραφικών ή πληροφορίες για το πως θα μπορούσε ο ιός να επηρεάσει τη δική τους προσωπική κατάσταση. Τα σχολεία ανοιγοκλείνουν επηρεάζοντας τη ζωή των παιδιών με αναπηρίες ή και τους γονείς με αναπηρίες. Τα μέσα μαζικής μεταφοράς έχοντας μειωμένα δρομολόγια προκαλούν καθυστερήσεις σε όσα ΑμεΑ βασίζονται αποκλειστικά σε αυτά για την καθημερινή τους μετακίνηση.
Το επιβαρυμένο βιοτικό τους επίπεδο και η οικονομική τους κατάσταση δεν τους επιτρέπει πάντα να ζουν με ανεξαρτησία. Ούτε να προμηθευτούν με το απαραίτητο τεχνολογικό υλικό, όπως έναν υπολογιστή ή ένα έξυπνο τηλέφωνο (smartphone). Αν για παράδειγμα χρειαστεί κάποιος ένα φορητό υπολογιστή (laptop) που να διαθέτει όλες τις απαραίτητες λειτουργίες ώστε να είναι προσβάσιμος για την αναπηρία τους, το κόστος ανεβαίνει, ενίοτε και διπλασιάζεται. Αυτομάτως τίθεται ένα εμπόδιο στη συμμετοχή τους στην εκπαίδευση, την επιμόρφωση ή την επαγγελματική τους κατάρτιση. Βρίσκεται το άτομο στο περιθώριο, μόνο, χωρίς ευκαιρίες. Βρίσκεται εκεί που ξεκινά το στίγμα της αναπηρίας.
Το στίγμα της αναπηρίας, που είναι χειρότερο και από την ίδια την αναπηρία.
Ξέρεις τι είναι να μην μπορείς να βρεις δουλειά, να θεωρείσαι αρνητικό πρόσημο στον εργασιακό τομέα; Ξέρεις τι είναι να μην μπορείς να βγεις από το σπίτι σου, με ή χωρίς καραντίνα; Ξέρεις τι είναι να σε κοιτούν περίεργα και ας έχεις ντυθεί και χτενιστεί αξιοπρεπέστατα; Να ακούς χαμηλόφωνα σχόλια όπου και αν πας, να παρατηρείς αυτά τα βλέμματα οίκτου, λύπησης, συμπάθειας; Ξέρεις τι είναι να σε προλαβαίνει η αναπηρία σου, πριν καν μιλήσεις, πριν καν συστηθείς στους άλλους; Να έχουν βγάλει συμπεράσματα για σένα οι εντελώς άγνωστοι;
Αυτά και άλλα πολλά είναι το στίγμα της αναπηρίας. Είτε σε άτομα με εκ γεννητής αναπηρία είτε με επίκτητη. Η αναπηρία σου σχεδόν πάντα θα σε προλαβαίνει και θα συστήνεται βροντόφωνα, χωρίς να έχεις ανοίξει το στόμα σου. Εκτός αν φυσικά κατέχεις μια αόρατη αναπηρία, οπότε εκεί έχεις το προνόμιο να την προλάβεις εσύ. Όταν όμως μαθευτεί, τότε και πάλι τρέχει γρηγορότερα και από τον άνεμο.
Σε αδικεί αυτό, το νιώθεις στο δέρμα σου βαθιά, ότι σε αδικεί. Γιατί είσαι πολλά περισσότερα από την αναπηρία σου και την κατάσταση σου. Έχεις το μυαλό σου, τη μόρφωση σου, τις γνώσεις σου, το χαμόγελο σου, τα μάτια σου που λάμπουν. Έχεις τις ιδέες σου, τα πρότυπα σου, τα όνειρα σου και πολλά ακόμα που θα ήθελες να τα αναφέρεις πριν σε κρίνουν από την αναπηρία σου. Ακόμα και όταν δε σε νοιάζει καθόλου η αναπηρία σου, δεν μπορεί να μη σε νοιάζει η άδικη κρίση από τον καθένα που δεν σε γνωρίζει και δεν μπαίνει καν στη διαδικασία να σε γνωρίσει. Δε σκέφτεται καν πως αύριο μπορεί να είναι και αυτός στην ίδια πλευρά με εσένα.
Η αναπηρία δεν είναι στίγμα, είναι μια στιγμή!
Ξυπνάς κάθε πρωί με τη σιγουριά πως όλα θα είναι ίδια με χθες. Πως το σώμα σου θα λειτουργήσει και σήμερα άψογα. Πως ίσως να αντιμετωπίσεις έναν πονοκέφαλο, μια ημικρανία, ένα στραμπούληγμα στη χειρότερη των περιπτώσεων. Ποτέ δε σκέφτεσαι πως μπορεί η ζωή σου να ανατραπεί σε κάθε επόμενο λεπτό. Όπως οδηγείς και να έχεις ένα τρακάρισμα. Όπως περιμένεις το λεωφορείο και σου έρχεται το εγκεφαλικό. Όπως είσαι στη δουλειά και νιώθεις ένα σφίξιμο, έναν πανικό και καταλαβαίνεις μέσα σου πως κάτι αλλάζει, για πάντα.
Δεν θέλω ούτε να σας τρομάξω, ούτε να στα βάλω στη διαδικασία να φοβάστε και τη σκιά σας. Απλά θέλω να σας τονίσω πως οι χιλιάδες ανάπηροι που βλέπετε τριγύρω σας, κάπως έτσι βρέθηκαν σε αναπηρική κατάσταση. Δεν γεννήθηκαν όλοι με την αναπηρία τους. Τους ήρθε μετά από μια αρρώστια, μια ασθένεια, ένα χτύπημα, ακόμα και από ένα πέσιμο. Από εκεί που ανήκαν στο εργατικό δυναμικό, είχαν φίλους, έτρεχαν σε συναυλίες και εκδηλώσεις, τώρα ζορίζονται να τα βγάλουν πέρα με την ίδια τους τη ζωή.
Σε μια στιγμή όλα αλλάξαν. Σε μια στιγμή, έχασαν φίλους, συγγενείς, δουλειά, χρήματα, κύρος και πάνω από όλα, την υγεία τους. Έπρεπε να μάθουν να ζουν με μια νέα κατάσταση, να προσαρμοστούν σε έναν άλλο κόσμο. Που δεν είναι φιλικός, συνεργάσιμος, προσβάσιμος, με κατανόηση. Όχι, είναι εχθρικός, απροσπέλαστος, χωρίς σεβασμό για τον συνάνθρωπο. Αυτός ο συνάνθρωπος είσαι εσύ αγαπητέ αναγνώστη.
Έχεις και εσύ ευθύνη, μην γυρίζεις το βλέμμα αλλού.
Ως γνωστόν η αναπηρία δεν είναι μεταδοτική, οπότε δεν υπάρχει λόγος να γυρνάς το βλέμμα αλλού όταν βλέπεις κάποιον ή κάποια με αναπηρία. Χαμογέλασε, πες μια καλημέρα, μην κάθεσαι σαν χάνος και κοιτάς αδιάκριτα. Μην παρκάρεις σε θέσεις αναπήρων, σε ράμπες και διαβάσεις που αυτομάτως τις καθιστάς απροσπέλαστες. Μη γίνεσαι γάιδαρος, μη γίνεσαι αυτά που κοροϊδεύουμε, δεν χρειάζεται να καλούμε την αστυνομία για μια θέση. Δεν θα γίνεις Ευρωπαίος ποτέ αν δεν αλλάξεις το μυαλό και τον χαρακτήρα σου. Ευρωπαίος δεν είναι κάποιος εξωγήινος που έκανε μαγικά κόλπα σε άλλες χώρες. Είμαστε εγώ και εσύ, που αλλάξαμε στάση και συμπεριφορά. Είναι η ιδέα του σεβασμού και της αποδοχής.
Αύριο θα χρειαστώ εγώ ή εσύ το παρκινγκ, τη ράμπα, το ειδικό σήμα. Αύριο θα χρειαστώ ειδικά προνόμια για την εργασία μου ή για να βρω δουλειά. Αύριο εσύ θα χρειαστείς φίλους, αγάπη, βοήθεια για κάτι που μέχρι χθες κατάφερνες μόνος σου. Υπολογίζεται πως ήδη 1 στους 6 αντιμετωπίζει προβλήματα ακοής, ότι το 12% του πληθυσμού αντιμετωπίζει κατάθλιψη. Μπορώ να σε γεμίσω με στατιστικά και νούμερα. Ας μην μένουμε όμως στους αριθμούς, ας γίνουμε άνθρωποι. Δώσε ευκαιρίες και μην κρίνεις από την αναπηρία κάποιον. Άκουσε το άτομο που έχεις απέναντι σου και μη βιαστείς να αποδοκιμάσεις την ασθένεια ή την κατάσταση του. Δεν την επέλεξε ούτε τη ζήτησε. Ας σβήσουμε το στίγμα της αναπηρίας και ας ζήσουμε την κάθε στιγμή!
Κείμενο – έρευνα: Βογιατζής Ηλίας
Πηγή: www.theworldbank.org, www.and.org.au.
Email επικοινωνίας: iliasvogiatzis@gmail.com