Πόσο σημαντικό είναι το κίνητρο, όταν θέτουμε έναν στόχο όπως αυτόν της απώλειας βάρους.
Μιλώντας για τις (δύσκολες) αποφάσεις που καλούμαστε να πάρουμε, αναπόφευκτα η κουβέντα έρχεται στη δύναμη θέλησης και στα κίνητρα μας να αλλάξουμε τα πράγματα στη ζωή και την καθημερινότητά μας. Κι αν μοιάζουν όλα να περιστρέφονται γύρω από την πειθαρχία και την αποφασιστικότητα, εγώ θα αντιτάξω κάτι πιο σημαντικό, κατά τη γνώμη μου: το κίνητρο.
Ένα μικρό παράδειγμα για αρχή: Έχουμε έναν εργαζόμενο καπνιστή, που χρειάζεται κάθε λίγο να κάνει ένα μικρό διάλειμμα για τσιγάρο, δεν αντέχει αλλιώς. Αν κάποια στιγμή τον πλησιάσει ο προϊστάμενός του και του αναθέσει να παραδώσει μια αναφορά στο επόμενο τρίωρο, τι πιστεύετε ότι θα κάνει; Πάντως όχι διάλειμμα, μέχρι να ολοκληρώσει πρώτα τη δουλειά του. Πώς γίνεται, θα πει κάποιος, να αψηφήσει την τόσο έντονη ανάγκη/ παρόρμησή του για τσιγάρο; Η απάντηση είναι απλή: κίνητρο και ξεκάθαρος στόχος.
Μήπως το να υποκύπτω στην παρόρμηση σηματοδοτεί έλλειψη κινήτρου;
Το ζήτημα λοιπόν είναι ότι αν δεν έχουμε την απαιτούμενη ενέργεια και θέληση για να διεκπεραιώσουμε (οποιοδήποτε) εγχείρημα, σε γενικές γραμμές οδηγούμαστε στην αναζήτηση οποιουδήποτε άλλου μπορεί να γίνει χωρίς κόπο, όπως π.χ. φαγητό ή διασκέδαση. Όπως είναι προφανές, όταν το παρακάνουμε, απλά επιδεινώνουμε το πρόβλημα.
Οπότε τι κάνουμε; Για αρχή, χρειάζεται να καθορίσουμε τι προκαλεί αυτή την έλλειψη κινήτρου και ακολούθως να βρούμε τρόπους να «ξεγελάσουμε» εαυτόν, βάζοντάς τον πάλι στη σωστή τροχιά.
Αποδεικνύεται ότι η απόρριψη – σε εργασιακό ή διαπροσωπικό επίπεδο – μειώνει σημαντικά τη διάθεση συνεργασίας και διεκπεραίωσης του όποιου εγχειρήματος, ενώ αυξάνει την (υπερ)κατανάλωση φαγητού, ποτού, καπνού ή όποιας άλλης αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς. Χάνουμε, με άλλα λόγια, τη διάθεση να προσπαθήσουμε, καθώς φαίνεται ότι «κανείς δεν θα νοιαστεί ούτως ή άλλως». Βέβαια, κάτι τέτοιο δεν επιβεβαιώνεται σχεδόν ποτέ, αλλά αν έτσι νιώθουμε έτσι αντιδράμε.
Αφετέρου, στο πλαίσιο μιας απαιτητικής καθημερινότητας, εύκολα «ξεχνάμε» να φάμε και καταλήγουμε να καταναλώσουμε ένα τεράστιο γεύμα αργά το απόγευμα/βράδυ. Στην περίπτωση αυτή, είναι πολύ δύσκολο να πάρουμε σωστές αποφάσεις, καθώς λείπει στον εγκέφαλο η απαραίτητη γλυκόζη για να μπορέσει να μας βοηθήσει να σκεφτούμε κατάλληλα. Ακόμα και όταν φάμε, καταλήγουμε συνήθως με πονοκέφαλο, που μας οδηγεί μόνο να αναζητήσουμε το κρεβάτι μας. Κοινώς, όταν αμελούμε τις βιολογικές μας ανάγκες, δύσκολα ασχολούμαστε με το πώς θα φροντίσουμε τον εαυτό μας.
Ωστόσο, για αρκετό κόσμο, ακόμα κι η απαίτηση για λήψη σημαντικών αποφάσεων μπορεί να τους καθηλώσει στον καναπέ με ένα κουτί γλυκά ή μια… μεγάλη σακούλα πατατάκια! Το γνωσιακό κόστος αυτών των καταστάσεων εξηγεί το πώς ένας συνηθισμένος λογικός άνθρωπος μπορεί να θυμώνει (εύκολα) με τους γύρω του, να αγοράζει junk food ή να μην μπορεί να αντισταθεί σε μια απλή προσφορά. Όσο κι αν ακούγεται περίεργο, η διαδικασία κρίσιμων (ή/και πολλαπλών) αποφάσεων μας εξαντλεί πνευματικά, οπότε φυσικό είναι να αναζητούμε κάποια στιγμή ό,τι δεν χρειάζεται… σκέψη (ή προετοιμασία).
Λαμβάνοντας υπ’όψιν τα παραπάνω, το να ανακτήσουμε το κίνητρό μας περιλαμβάνει ένα συνδυασμό λύσεων για κάθε ένα από τα προαναφερθέντα, μαζί με ένα μικρό πρώτο βήμα (πίστης) για να αλλάξει η ζωή μας.
Στην περίπτωση της απόρριψης, προφανώς νιώθουμε άσχημα και δεν έχουμε διάθεση για οτιδήποτε, αλλά χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα. Είτε ξεκινά από εμάς, είτε από (δυσάρεστους) τρίτους. Μιλήστε για να μάθετε τους λόγους και ψάξτε τρόπους να διορθώσετε το πρόβλημα – αν περνά από το χέρι σας. Αν ωστόσο δεν μπορεί να βελτιωθεί η κατάσταση αποστασιοποιηθείτε από αυτήν.
Όταν δεν προσέχουμε τον εαυτό μας, χρειάζεται να δούμε πώς παραμελούμε τις βιολογικές μας ανάγκες και να βάλουμε σε πρώτη προτεραιότητα να το διορθώσουμε. Βέβαια, αυτό προϋποθέτει τις περισσότερες φορές την καθοδήγηση ειδικού.
Αν πάλι πρόκειται για λήψη αποφάσεων, ένας τρόπος είναι να φτιάξουμε μια λίστα με τις αποφάσεις που πρέπει να πάρουμε και πότε. Χωρίστε τις χρονικά, ώστε να μην υπάρχουν πολλά να αποφασίσουμε σε μια μέρα. Θυμηθείτε να συμπεριλάβετε μικρά πράγματα όπως τα ψώνια του σπιτιού, οι απλές αποφάσεις του τι θα καταλήξει στο ψυγείο, μπορεί κάλλιστα να σας χαλαρώσει.
Εν τέλει, σκεφτείτε κάτι που πραγματικά θέλετε να κάνετε. Από κάτι φαινομενικά βαρετό, π.χ. να καθαρίσετε το σπίτι, ή κάτι πιο συναρπαστικό όπως να φτιάξετε ένα παιχνίδι. Ό,τι κι αν είναι, θα χρειαστεί δεδομένα λίγο από το χρόνο σας. Την επόμενη μέρα, κάντε ένα μικρό βήμα πετυχαίνοντας κάτι ακόμα, κάθε φορά. Όταν λοιπόν ξεκινήσετε να δείτε τι έχετε καταφέρει και πόσο αναλογικά λίγο κόπο απαίτησε, θα νιώσετε πιο αποτελεσματικοί, εκ των πραγμάτων. Σε τελική ανάλυση, η αρχή είναι το ήμισυ του παντός!
Γιώργος Μίλεσης: Κλινικός Διαιτολόγος