Βρέθηκα πρόσφατα σε μια έκθεση και κυριολεκτικά διαπληκτίστηκα με μια κυρία, ειδικό όπως αποκάλεσε τον εαυτό της στην ΔΕΠ-Υ, γιατί στην σύντομη συζήτηση μας αρνήθηκε ότι η ΔΕΠ-Υ είναι πάθηση και αν ανήκει στις αναπηρίες. Θύμωσα μαζί της γιατί σκέφτηκα: αυτή η ειδικός, αναλαμβάνει να βοηθήσει γονείς και παιδιά σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα υγείας, χωρίς να γνωρίζει τα βασικά περί αποδοχής μιας ασθενειας ή αναπηρίας. Πόσο μάλλον όταν ήταν επιθετική απέναντι μου και με μόνο επιχείρημα της ότι βρίσκεται πολλά χρόνια στον χώρο και αυτή γνωρίζει καλύτερα από όλους μας.
Αυτή η κυρία, εκπρόσωπος του i-paidi.gr μοίραζε διαφημιστικά φυλλάδια της ιστοσελίδας που υποθέτω εργάζεται και ήταν υπεύθυνη για να ενημερώσει οικογένειες που αντιμετωπίζουν το σοβαρό πρόβλημα της ΔΕΠ-Υ! Συνειδητοποίησα λίγο αργότερα(και αφότου μου πέρασε ο θυμός για την κακή διαχείριση των παθήσεων και αναπηριών στην Ελλάδα) ότι εάν και οι επαγγελματίες του χώρου δε γνωρίζουν καλά καλά τι συμβαίνει, σε πόσο θολό τοπίο πρέπει να βρίσκονται οι γονείς των παιδιών αυτών! Και κάπως έτσι ξεκίνησε η ιδέα για αυτό το άρθρο, μετά από μεγάλη έρευνα στην ιατρική βιβλιογραφία και σε πρόσφατες έρευνες. Κλείνοντας την εισαγωγή, να τονίσω ότι αναφέρω το site, όχι ως αρνητική διαφήμιση, μπορεί να κάνουν όντως εξαιρετική δουλειά, όμως θα πρέπει να προσέχουν ποιον επιλέγουν να τους εκπροσωπεί σε δημόσιες εμφανίσεις και παρουσιάσεις.
Τι είναι η ΔΕΠ-Υ ( ADHD ) ;
Υπάρχουν δύο τύποι: διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ADD και ADHD).
Είναι μια νευρο-συμπεριφορική αναπτυξιακή διαταραχή, επηρεάζει περίπου το 3 με 5% των παιδιών και τα συμπτώματα αρχίζουν μεταξύ της ηλικίας 6 έως 12 ετών και θα πρέπει να έχουν διάρκεια μεγαλύτερη των 6 μηνών(ένα μεγάλο ποσοστό εμφανίζει συμπτώματα και στην ηλικία των 3 με 6 ετών).
Κύριο χαρακτηριστικό ενός παιδιού που πάσχει είναι η απροσεξία παρακολούθησης και εστίασης σε ένα θέμα, η δυσκολία στην οργάνωση λόγου, η επιθετικότητα στους συμμαθητές, στην οικογένεια, ακόμα και στα παιχνίδια του . Τα παιδιά αυτά επιδιώκουν την κοινωνική απομόνωση, αποφεύγουν τις φιλίες και παραμελούν ότι σχετίζεται με το σχολείο(εργασίες, μαθήματα κλπ)
Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι πάσχει το 6-8% του παιδικού πληθυσμού ενώ τα συμπτώματα συνεχίζουν και στην ενήλικη ζωή κατά 2/3 των παιδιών αυτών να εμφανίζουν διαταραχές λόγου, άγχος, κατάθλιψη, διαταραχή αγωγής. Στην Αμερική το ποσοστό είναι 5-7% ενώ στη Μεγάλη Βρετανία μόλις το 1%.
Οι γονείς δυσκολεύονται συνήθως να εντοπίσουν το πρόβλημα και θεωρούν απλά το παιδί ζωηρό και ατίθασο ή κακό μαθητή. Όπως και σε άλλες παθήσεις ή αναπηρίες, η αποδοχή στους γονείς ότι το παιδί μπορεί να υποφέρει από κάποια ασθένεια ή διαταραχή, είναι απολύτως σημαντική, καθώς με την έγκαιρη διάγνωση, το παιδί θα λάβει τη βοήθεια και τη θεραπεία που του αρμόζει.
Τα αγόρια φαίνεται να είναι πιο επιρρεπή στην εκδήλωση της ελλειμματικής προσοχής / υπερκινητικότητας σε σχέση με τα κορίτσια 2 φορές παραπάνω! Υπάρχει όμως διαφωνία που αφορά στην αναλογία της εμφάνισης του φαινομένου μεταξύ των δύο φύλων η οποία κυμαίνεται από 3:1 έως και 9:1 εις βάρος των αγοριών.
Η διαφορά αυτή στη συχνότητα εκδήλωσης της διαταραχής εκτιμάται πως εξαρτάται από το γεγονός ότι τα αγόρια παρουσιάζουν σε μεγαλύτερο βαθμό ανάρμοστη διαγωγή ή αντικοινωνική συμπεριφορά σε σχέση με τα κορίτσια. Ως εκ τούτου, η συμπεριφορά των αγοριών γίνεται περισσότερο αντιληπτή και ο αριθμός των διαγνώσεων σε αυτά είναι πιο συχνός.
Μελέτες δείχνουν ότι περίπου το 4% των ενηλίκων μπορεί να έχει ΔΕΠ-Υ. Για τους ενήλικες, τα συμπτώματα είναι τα ίδια με εκείνα στα παιδιά, αλλά μπορεί να εμφανιστούν κάπως διαφορετικά. Ενήλικες με ΔΕΠ-Υ μπορεί να κάνουν κακή διαχείριση του χρόνου, να τους είναι πολύ κουραστικό να ασχοληθούν με πολλά πράγματα ταυτόχρονα, να είναι ανήσυχοι σε ανύποπτο χρόνο και να αποφεύγουν εργασίες που απαιτούν σταθερή συγκέντρωση.
Η διάγνωση της ΔΕΠ-Υ σε έναν ενήλικα δίνεται μόνο όταν είναι γνωστό ότι μερικά από τα συμπτώματα ήταν παρόντα νωρίς στην παιδική ηλικία, συνήθως κάτω από την ηλικία των επτά.
Για ορισμένους ενήλικες, η διάγνωση της ADHD μπορεί να φέρει μια αίσθηση ανακούφισης. Λαμβάνουν μια διάγνωση που τους επιτρέπει ως ενήλικες να κατανοήσουν τους λόγους για τους οποίους έχουν κάποια προβλήματά και η θεραπεία μπορεί να τους βοηθήσει να αντιμετωπίσουν πιο αποτελεσματικά τις προκλήσεις.
Κληρονομικότητα
Πολύ σημαντικός είναι ο ρόλος της κληρονομικότητας στην εκδήλωση ΔΕΠ-Υ. Σχετικές έρευνες έδειξαν ότι η κληρονομικότητα ευθύνεται για το 76% των περιπτώσεων. 76% των παιδιών με ΔΕΠ-Υ έχουν τουλάχιστον έναν συγγενή που εμφανίζει τη διαταραχή. Όταν ο ένας γονέας πάσχει από τη διαταραχή έχει πιθανότητα 57% να την κληρονομήσει στο παιδί του.
Εντυπωσιακές ήταν και οι έρευνες σε διδύμους. Σε σχετική μελέτη, χρησιμοποιήθηκε ένα δείγμα από 1938 οικογένειες διδύμων και αδερφών με ΔΕΠΥ. Τα αποτελέσματα ενίσχυσαν τις θεωρίες για τον καθοριστικό ρόλο της κληρονομικότητας. Οι μονοωογενείς δίδυμοι εμφάνισαν ομοιότητα στην εκδήλωση της ΔΕΠΥ σε ποσοστό 91%, ενώ οι διζυγωτικοί δίδυμοι σε ποσοστό 38%. Τέλος, έχει παρατηρηθεί μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης της διαταραχής σε υιοθετημένα παιδιά, επιβαρυμένα κληρονομικά. Εντούτοις, δεν υπάρχουν ευρήματα που να ενοχοποιούν χρωμοσωμικές ανωμαλίες στην εκδήλωση της ΔΕΠΥ.
Το κάπνισμα και η χρήση αλκοόλ από τη μητέρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχουν συνδεθεί με την εμφάνιση συμπτωμάτων ΔΕΠ-Υ. Τα αποτελέσματα έρευνας στην οποία εξετάστηκε η σχέση μεταξύ της χρήσης ουσιών από τη μητέρα και της εμφάνισης ΔΕΠΥ στο παιδί έδειξαν ότι τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ είχαν διπλάσια πιθανότητα από τα υπόλοιπα παιδιά να έχουν μητέρα η οποία κάπνιζε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Επιπλέον, είχαν 2.5 φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν εκτεθεί προγεννητικά σε αλκοόλ. Άλλοι παράγοντες που έχουν συνδεθεί με την εκδήλωση της ΔΕΠΥ είναι η τοξιναιμία, η φτωχή υγεία και η ηλικία της μητέρας.
Είναι η ΔΕΠ-Υ αναπηρία ή όχι;
Το τοπίο δεν ήταν ιδιαίτερα ξεκάθαρο τα προηγούμενα χρόνια(πριν το 1999), όμως πλέον έχουν ξεκινήσει να γίνονται πιο συγκεκριμένες οι καταστάσεις. Πρώτη η Αμερική ήδη την έχει εντάξει στα πλαίσια της αναπηρίας/ψυχικές και αόρατες ασθένειες και αναπηρίες. Μάλιστα οι ασθενείς είναι δικαιούχοι και αναπηρικού επιδόματος, ειδικά αν έχουν διαγνωστεί με κατάθλιψη και δυσθυμία, με σύνδρομο πτώσης ηθικού, με ψυχοσωματικά συμπτώματα(άγχος, φόβος, αίσθηση αποδοχής) ή με δυσκολία στην οργάνωση λόγου που τους εμποδίζει να εργαστούν. Επίσης η ΔΕΠ-Υ έχει συσχετιστεί και με τον αυτισμο ως προς τα συμπτώματα που παρουσιάζει. Τα βήματα της Αμερικής αναμένεται να ακολουθήσουν και άλλες χώρες όπως ο Καναδάς και η Βρετανία.
Αυτό που τονίζεται σε όλους στις πρόσφατες έρευνες είναι η έγκαιρη διάγνωση στην παιδική ηλικία και το σημαντικό ρόλο της οικογένειας και των εκπαιδευτικών ώστε να αντιληφθούν την πάθηση. Στις περισσότερες περιπτώσεις θεωρείται πως με ψυχολογική υποστήριξη, το παιδί μπορεί να ξεπεράσει την ΔΕΠ-Υ. Σε πιο βαριές περιπτώσεις προτείνεται φαρμακευτική αγωγή. (για μια ακόμα φορά, δε θα αναφερθώ σε φαρμακευτικές αγωγές και συγκεκριμένα φάρμακα, καθώς το θεωρώ ανεύθυνο στη δημοσιογραφία να καταχρόμαστε την ενημέρωση και να το παίζουμε γιατροί εις βάρος του αναγνώστη).
Ως επίλογο θέλω να στείλω ένα προσωπικό μήνυμα σε κάθε αναγνώστη (γονέα, επιστήμονα, γιατρό) ότι κύριο μέλημα μας οφείλουμε να είναι η σωστή προσέγγιση σε κάθε ασθένεια, είτε αυτή θεωρείται αναπηρία είτε όχι. Οι εποχές αλλάζουν, οι προσεγγίσεις διαφοροποιούνται, οι έρευνες συνέχεια μας δίνουν νέα δεδομένα. Ας είμαστε όλοι ενήμεροι και ας πορευτούμε για το κοινό καλό, ειδικά αν πρόκειται για την υγεία των παιδιών μας!
Βογιατζής Ηλίας
Πηγή: healthline.com , disabled-world.com, nhs.uk, adhd-institute.com