Μερικοί άνθρωποι έχουν έντονη και καθαρή επιθυμία να πεθάνουν. Η αυτοκτονία εκφράζει συναισθήματα απόγνωσης, απελπισίας, έντονης εσωτερικής ανησυχίας, θυμού ‘Δεν μπορώ να συνεχίσω’, ‘Δεν υπάρχει νόημα να ζω’ και φαίνεται ως η μόνη λύση στα προβλήματα μια και καλή. Όμως αυτή η αυτο-καταστροφική συμπεριφορά, σκέψη και συναίσθημα είναι πιο περίπλοκη και συγκεχυμένη, γιατί ενώ βλέπουν την αυτοκτονία σαν λύτρωση έχουν ανάμεικτα συναιθήματα και αισθάνονται φόβο. Ίσως επιθυμούν να αποδράσουν από το πρόβλημα, να βρουν ανακούφιση παρά να πεθάνουν. Βρίσκονται σε απόλυτη σύγχυση.
Η αυτοκτονία είναι το αποτέλεσμα πολύπλοκων ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων. Σε μια απότομη προσωπική κρίση, όσο το συναίσθημα της απόγνωσης κυριεύει, τόσο τα αυτοκτονικά συναισθήματα μεγαλώνουν. Αυτοί οι άνθρωποι αισθάνονται αδύναμοι και εκτός ελέγχου να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Όσο πιο πολύ πόνο αισθάνεται κάποιος τόσο πιο πολύ θέλει να ξέρει ότι υπάρχει ένα τέλος. Όσο πιο δυσβάσταχτη γίνεται η ζωή τόσο πιο πολύ νόημα έχει ο θάνατος. Επιπλέον, τα προσωπικά πιστεύω για μετά το θάνατο, όπως μια ΄θέση στο παράδεισο’, το τίποτα, η επανασύνδεση με αγαπημένους ανθρώπους και η μετενσάρκωση φέρνουν ανακούφιση και παρηγοριά.
Οι παράγοντες που οδηγούν στην αυτοκτονία είναι η απότομη αλλαγή στη ζωή του άνθρωπου, όπως μια χρόνια ασθένεια, μια απόλυση ή συνταξιοδότηση, οι οικονομικές δυσκολίες/χρέη, η απώλεια ενός στενού προσώπου ή ένας χωρισμός, η χρήση ουσιών, η χρόνια κατάθλιψη (ιδιαίτερα όταν αρχίζουν να αισθάνονται καλύτερα), καθώς επίσης και ψυχικές διαταραχές όπως σχιζοφρένια, παράνοια, μανιο-κατάθλιψη, και ιστορικό από προηγούμενες απόπειρες. Παράλληλα, τα σημάδια κινδύνου μιας απόπειρας περιλαμβάνουν σημαντική διαφορά στη συμπεριφορά και στις καθημερινές συνήθειες ή συμπεριφορά υψηλού κινδύνου, μια έντονη έκφραση αποτυχίας και πτώση των επιδώσεων, αδιαφορία, χαμηλή αυτοεκτίμηση και απομόνωση, αναφορά στο θάνατο ή σε κάποιο σχέδιο.
Από την άλλη, όσοι επιδιώκουν να αυτο-τραυματίζονται (κοψίματα, εγκαύματα) δεν είναι απαραίτητα αυτοκτονικοί αν και κάποιες περιπτώσεις έχουν καταλήξει στο θάνατο. Προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τα αφόρητα συναισθήματα μετατρέποντας την εσωτερική ένταση και συναισθηματική φόρτιση σε σωματικό πόνο. Έχουν έντονα συναισθήματα ενοχής, ντροπής και φόβου για αυτό που κάνουν, αλλά αισθάνονται αδύναμοι να σταματήσουν. Πολλοί υποφέρουν από διατροφικές διαταραχές και ένα υψηλό ποσοστό έχουν υποστεί παιδική κακοποίηση.
Όταν αισθάνεσαι ότι δεν υπάρχει πια νόημα στη ζωή και ότι η μόνη λύση είναι ο θάνατος, τότε δώσε χρόνο και χώρο στον ευατό σου:
• Μίλησε για τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου σε κάποιον που σε νοιάζεται και σε στηρίζει. Κάλεσε την γραμμή παρέμβασης – ΚΛΙΜΑΚΑ 1018- ή μίλησε σε κάποιον ειδικό που θα σε βοηθήσει να δεις το πρόβλημα στην πραγματικότητά του και να βρεις εναλλακτικούς τρόπους επίλυσης.
• Έχε πάντα μαζί λίστα με τηλέφωνα ανθρώπων και οργανισμών που μπορούν να βοηθήσουν.
• Όταν αισθάνεσαι έντονα τα συναισθήματα του φόβου και του εσωτερικού θυμού σκέψου ότι τα έχεις εσωτερικεύσει. Σκέψου τους ανθρώπους που σε έχουν πληγώσει, πάρε μαξιλάρια, χτύπησέ τα, φώναξε όσο πιο δυνατά μπορείς. Είναι πολύ εκτονωτικό.
• Κράτα σημειώσεις με συναισθήματα και σκέψεις καθώς επίσης και τί κάνεις κάθε φορά για να το αποτρέψεις. Έτσι αρχίζεις να αναγνωρίζεις μοτίβα και τρόπους αντιμετώπισης που σε βοήθησαν στο παρελθόν.
• Αν είσαι κάποιος που βοηθάει κάποιον με τάσεις αυτοκτονίας ή αυτο-τραυματισμού, όσο δύσκολο και αμήχανο κι αν είναι, προσπάθησε να το κουβεντιάσεις, άκουσε τον άλλον, προσπάθησε να δώσεις στον άλλο το χρόνο που χρειάζεται για να εκφράσει όλες τις σκέψεις και τα συναισθήματα για να αποφορτιστεί. Μη φοβάσε ότι μιλώντας για αυτό εντείνεις την επιθυμία. Αυτό είναι παρά μόνο μύθος. Αντίθετα, η εμπειρία μου με έχει διδάξει ότι αυτοί οι άνθρωποι αισθάνονται ανακούφιση που κάποιος είναι έτοιμος να ακούσει και να συζητήσει χωρίς ταμπού και προκαταλήψεις.
Από Νάνσυ Ασημάκη, ψυχολόγο