Ψωρίαση: Μια χρόνια, μη μεταδοτική ασθένεια. Πως επηρεάζει το δέρμα και τις αρθρώσεις
Η ψωρίαση είναι μια χρόνια, μη μεταδοτική ασθένεια που επηρεάζει το δέρμα και τις αρθρώσεις και οφείλεται σε υπερδραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος. Ποικίλλει ως προς τη βαρύτητα, από μικρές εντοπισμένες πλάκες έως πλήρη κάλυψη του σώματος. Εμφανίζεται και στα δύο φύλα.
Η νόσος είναι πολυπαραγοντική με κληρονομική προδιάθεση και ανοσολογική συσχέτιση. Διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως π.χ. τραύμα, λοίμωξη ή φαρμακευτικές αγωγές, μπορούν να αποτελέσουν το έναυσμα για την εμφάνιση της νόσου, σε άτομα με προδιάθεση.
Η ψωρίαση κατά πλάκας είναι ο πιο συχνός τύπος ψωρίασης και σχεδόν το 80% των ατόμων που αναπτύσσουν ψωρίαση έχουν ψωρίαση κατά πλάκας.
Οι συχνότερες θέσεις εντοπισμού των ανωτέρω βλαβών είναι οι αγκώνες, τα γόνατα και το τριχωτό κεφαλής. Οι χαρακτηριστικές αυτές βλάβες του δέρματος αποτελούν μία δυσάρεστη εικόνα και έχουν σημαντική αρνητική επίδραση στην ποιότητα ζωής των ασθενών.
Με τα σημερινά δεδομένα, η ψωρίαση θεωρείται μια συστηματική νόσος, που περιλαμβάνει δερματικές βλάβες και συχνά συμμετοχή των αρθρώσεων με τη μορφή της ψωριασικής αρθρίτιδας. Σχετίζεται, επίσης, με αυξημένη συχνότητα νοσημάτων του καρδειαγγειακού, των νεφρών, του ήπατος και άλλων οργάνων (π.χ. αυξημένη χοληστερόλη, υπέρταση, καρδιοπάθεια, χρόνια πνευμονοπάθεια, διαβήτη, πεπτικό έλκος, νεφροπάθεια κ.λπ.).
Το 10% – 30% των πασχόντων από ψωρίαση εκδηλώνουν και ψωριασική αρθρίτιδα, δηλαδή φλεγμονή σε επιλεγμένες αρθρώσεις. Η ψωριασική αρθρίτιδα οφείλεται στη διαταραγμένη λειτουργία του ανοσοποιητικού, χαρακτηρίζεται από διόγκωση και ευαισθησία των αρθρώσεων καθώς και χαρακτηριστική πρωινή δυσκαμψία.
Σήμερα, υπάρχει στη διάθεσή μας μια σειρά από αποτελεσματικές θεραπείες.
Τελευταία εφαρμόζονται νέες στοχευμένες θεραπείες των βιολογικών παραγόντων καθώς και νέων μικρών μορίων. Οι θεραπείες αυτές παρουσιάζουν μακροχρόνια αποτελεσματικότητα και σταθερό προφίλ ασφάλειας, ενώ βασικό τους πλεονέκτημα είναι ο έλεγχος όχι μόνο της ψωρίασης αλλά και των συννοσηροτήτων που σχετίζονται με αυτή.
Ακολουθούν παρακάτω οι βασικοί τύποι της νόσου με φωτογραφίες για κάθε περίπτωση.
Η κοινή ψωρίαση (vulgaris) ή ψωρίαση κατά πλάκας. Είναι η συχνότερη μορφή και χαρακτηρίζεται από ερυθρές, ξηρές πλάκες στην επιφάνεια του δέρματος. Ορισμένες φορές “φαγουρίζει” και προκαλεί πόνο.
Οι πλάκες είναι στρογγυλές ή ωοειδείς και στην επιφάνειά τους καλύπτονται από λέπια που περιγράφονται ως ασημένια ή σαν “τρίμμα κεριού”. Συνήθως εμφανίζονται στους αγκώνες, τα γόνατα ή στο τριχωτό της κεφαλής, χωρίς να αποκλείονται τα υπόλοιπα μέρη του σώματος. Κάποιες βλάβες είναι δυνατό να μην εμφανίζουν λέπια. Πολλές φορές οι μικρές πλάκες συνενώνονται και σχηματίζουν μεγάλες που καλύπτουν ευρεία επιφάνεια του σώματος
.
Η σταγονοειδής ψωρίαση. Είναι η δεύτερη σε συχνότητα εμφάνισης μορφή επηρεάζοντας περίπου το 10% των ασθενών. Χαρακτηρίζεται από πολλές μικρές, ερυθρές πλάκες σε μορφή σταγόνας. Εμφανίζονται πιο συχνά στον κορμό, στα χέρια, στα πόδια και στο κεφάλι. Συνήθως οι ασθενείς είναι παιδιά ή νεαροί έφηβοι. H μορφή αυτή εγκαθίσταται ξαφνικά μετά από μια κυνάγχη (πόνο στο λαιμό που μπορεί να γίνεται αντιληπτός κατά την κατάποση) ή στρεπτοκοκκική λοίμωξη (αμυγδαλίτιδα).
Oι βλάβες συχνά υποχωρούν από μόνες τους μέσα σε λίγες εβδομάδες. Γενικά πιστεύεται ότι η σταγονοειδής ψωρίαση έχει καλή πρόγνωση και σε ήπιες περιπτώσεις μπορεί να υποχωρήσει χωρίς θεραπεία. Προτιμάται η τοπική θεραπεία, αλλά η φωτοθεραπεία μπορεί να είναι επίσης αποτελεσματική. Φάρμακα από του στόματος ή ενέσεις χρησιμοποιούνται μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις. Μπορεί να εξελιχθεί σε ψωρίαση κατά πλάκας.
Η ανάστροφη ψωρίαση.Η μορφή αυτή εκδηλώνεται με μπαλώματα τα οποία είναι έντονα κόκκινα και πολύ επώδυνα. Μπορούν να εμφανιστούν μόνο στις πτυχώσεις του δέρματος όπως οι μασχάλες, η βουβωνική χώρα, τα γεννητικά όργανα, οι γλουτοί, κάτω από το στήθος, και πίσω από το γόνατο. Το τρίψιμο και εφίδρωση μπορεί να κάνει την κατάσταση χειρότερη. Η περιοχή γύρω τους είναι συνήθως ομαλή και δεν έχει ασημί λέπια στο δέρμα. Η εμφάνιση αυτής της μορφής μπορεί να πυροδοτηθεί από μυκητιάσεις.
Oι πλάκες στην ανάστροφη ψωρίαση αντί να έχουν λέπια είναι υγρές λόγω της ανατομικής τους εντόπισης. Τις περισσότερες φορές οι ασθενείς έχουν και βλάβες κοινής ψωρίασης. Προκαλείται από ανωμαλία στο ανοσοποιητικό σας σύστημα, όπως και άλλες αυτοάνοσες ασθένειες. Ωστόσο, η υγρασία (με τη μορφή εφίδρωσης) και η τριβή είναι δευτερεύουσες αιτίες αυτού του συγκεκριμένου τύπου. Εάν έχετε ψωρίαση και είστε υπέρβαροι, έχετε περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξετε ανάστροφη ψωρίαση διότι το επιπλέον σωματικό βάρος παράγει βαθύτερες πτυχές του δέρματος.
Η φλυκταινώδης ψωρίαση. Λιγότερο από το 5% των ατόμων με ψωρίαση προσβάλλεται από το φλυκταινώδη τύπο της νόσου. Μπορεί να εμφανιστεί ως επιπλοκή της ψωρίασης κατά πλάκας, λόγω της λήψης συγκεκριμένων φαρμάκων ή ως αποτέλεσμα της απότομης διακοπής μιας θεραπείας, η οποία χρησιμοποιούνταν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Χαρακτηρίζεται από φλύκταινες (μικρά επάρματα της επιδερμίδας που περιέχουν πυώδες υλικό) σε εκτεταμένες ή μικρές επιφάνειες του δέρματος (χέρια, πόδια, δάχτυλα), υψηλό πυρετό, ρίγος, έντονη φαγούρα και διάρροια.
Aρχικά οι φυσαλίδες είναι άσπρες, μετά γίνονται κίτρινες και κατόπιν περισσότερο κίτρινες ή καφέ. Στη συνέχεια πέφτουν από την επιδερμίδα. Συνήθως εντοπίζονται στις παλάμες και στα πέλματα. Όταν οι φλύκταινες καταλαμβάνουν όλο το σώμα, δημιουργείται μια πολύ δυσάρεστη κατάσταση που απαιτεί νοσοκομειακή νοσηλεία. Η γενικευμένη φλυκταινώδης ψωρίαση χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση πολλών φλυκταινιδίων επί εκτεταμένων ερυθηματωδών πλακών. Στις περισσότερες περιπτώσεις οφείλεται σε κακή θεραπεία, όπως απότομη διακοπή συστηματικώς χορηγουμένων κορτικοστεροειδών ή ερεθιστική τοπική αγωγή. Ενίοτε, προκαλείται από την κύηση είτε από φάρμακα όπως το λίθιο, τα αντισυλληπτικά κ.ά.
Η ερυθροδερμική ψωρίαση. Η πιο σπάνια μορφή ψωρίασης που χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση γενικευμένου εξανθήματος που μπορεί να “φαγουρίζει” ή να πονάει έντονα. Αποτελεί μια από τις πλέον σοβαρές μορφές ψωρίασης και μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή λόγω της διακύβευσης της ακεραιότητας του προστατευτικού φραγμού μεγάλων περιοχών του δέρματος.
Συνοδεύεται από γενικά συμπτώματα όπως πυρετό, ρίγος, κακουχία και διαταραχές της θερμορύθμισης, οδηγώντας σε υποθερμία ή υπερθερμία ανάλογα με τη θερμοκρασία του
περιβάλλοντος. Η αγγειοδιαστολή προκαλεί αύξηση της ροής του αίματος στην περιφέρεια, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή κάμψη σε βεβαρημένα άτομα. Παλαιότερα η πρόγνωση ήταν βαριά. Σήμερα, η ορθή τοπική και συστηματική αγωγή καθώς και η αντιμετώπιση των συστηματικών διαταραχών σώζει τη μέγιστη πλειονότητα των ασθενών.
Η ψωρίαση των νυχιών. Η νόσος εμφανίζεται και στα νύχια διότι αυτά αποτελεούν μέρους του δέρματος, συνήθως σε συνδυασμό με μία από τις άλλες μορφές της νόσου αλλά μπορεί και μόνη της. Η τυπική βλάβη συνήθως στα νύχια των χεριών είναι η ύπαρξη βοθρίων (σαν «δακτυλήθρα»). Mερικές φορές τα νύχια αλλάζουν χρώμα ενώ εάν επιμολυνθούν παίρνουν καφέ ή πράσινο καφέ απόχρωση.
Υπολογίζεται ότι το 10-55% όλων των ασθενών με ψωρίαση έχουν ψωρίαση των νυχιών. Η πάθηση εμφανίζεται σε λιγότερο από το 5% των ασθενών χωρίς άλλα ευρήματα ψωρίασης. Η ψωρίαση των νυχιών έχει από μόνης διάφορους τύπους και η θεραπεία εξαρτάαι από τον τύπο και το πόσο σοβαρός είναι.
Η ψωριασική αρθρίτιδα (αρθροπαθητική ψωρίαση). Περίπου το 15% των ατόμων που πάσχουν από ψωρίαση εμφανίζουν και κάποια μορφή αρθρίτιδας. H ψωριασική αρθρίτιδα προσβάλλει τις αρθρώσεις που βρίσκονται στα άκρα των δακτύλων. Oι αρθρώσεις παρουσιάζονται οιδηματώδεις και επώδυνες. Mερικές φορές προσβάλλονται και άλλες αρθρώσεις όπως στον αγκώνα, στην πλάτη και στα ισχία. Οι ασθενείς με ψωριασική αρθρίτιδα έχουν 80-90% πιθανότητα να εμφανίσουν ψωρίαση στα νύχια.
O διαχωρισμός της ψωριασικής από τη ρευματοειδή αρθρίτιδα γίνεται με ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις. H μορφή αυτή της ψωρίασης παρουσιάζει εξάρσεις και υφέσεις. Oι ασθενείς εκτός από την ειδική θεραπεία, χρειάζονται και ειδικά προγράμματα φυσικοθεραπείας.
Τι είναι η Ψωριασική Αρθρίτιδα (ΨΑ);
Η Ψωριασική Αρθρίτιδα (ΨΑ) είναι ένας τύπος φλεγμονώδους αρθρίτιδας που σχετίζεται με την ψωρίαση. Οι άνθρωποι με ΨΑ μπορεί να έχουν προσβολή του δέρματος ή και των ονύχων (λεπιδώδεις, δερματικές βλάβες, γραμμώσεις και βαθουλώματα στα νύχια), πόνο στις αρθρώσεις, δυσκαμψία και οίδημα στα δάχτυλα που τα κάνει να μοιάζουν στο σχήμα με λουκάνικα.
Η ΨΑ προχωράει βαθύτερα από το δέρμα
Όπως η ψωρίαση και η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ΨΑ είναι νόσος του ανοσοποιητικού συστήματος. Στην ΨA το ανοσοποιητικό σύστημα προκαλεί πολύ γρήγορο πολλαπλασιαμό αύξηση των δερματικών κυττάρων, με αποτέλεσμα αυτά να εμφανίζονται σαν κόκκινες πλάκες, με λέπια πλάκες στην επιφάνεια του δέρματος (ψωρίαση). Η φλεγμονή μπορεί να επεκταθεί και στις αρθρώσεις σας, προκαλώντας οίδημα και πόνο.
Αν δεν αντιμετωπιστεί θεραπευτικά, η ΨΑ μπορεί να οδηγήσει σε παραμόρφωση ή καταστροφή των αρθρώσεων και αναπηρία. Έτσι, αν νομίζετε ότι ίσως έχετε συμπτώματα που υποδηλώνουν πιθανή ΨΑ, μιλήστε στο ρευματολόγο σας το συντομότερο δυνατόν.
Για πολλούς ανθρώπους που πάσχουν από ΨΑ, τα συμπτώματα ίσως είναι ήπια. Όμως, εκτιμάται ότι στους μισούς ασθενείς με ΨΑ, η αρθρίτιδα εξελίσσεται σε βαριά μορφή, όμοια με ρευματοειδή αρθρίτιδα. Καθώς ο χρόνος περνάει χωρίς την κατάλληλη θεραπεία, η καταστροφή των αρθρώσεων μπορεί να είναι μή αναστρέψιμη.Τα αίτια δεν είναι γνωστά.Κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς τι είναι αυτό που πυροδοτεί την εμφάνιση της νόσου.
Ορισμένα πράγματα που γνωρίζουμε είναι τα εξής:
- •Μπορεί να ενέχονται περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως λοίμωξη και τραυματισμός
- •Μπορεί να είναι κληρονομική. Συχνά η ΨΑ προσβάλλει μέλη της ίδιας οικογένειας, αλλά τα ακριβή γενετικά αίτια δεν είναι γνωστά
- •Η ΨA είναι νόσος του ανοσοποιητικού συστήματος. ∆εν είναι λοιπόν μεταδοτική. ∆εν μπορείτε να προσβληθείτε ερχόμενοι σε επαφή με κάποιο άλλο πρόσωπο και δεν μπορείτε να τη μεταδώσετε σε κανέναν
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Ψωρίαση, η Ελληνική Δερματολογική και Αφροδισιολογική Εταιρεία (ΕΔΑΕ), στο πλαίσιο της ενημερωτικής εκστρατείας «Δέρμα-Λόγος: o Δερματολόγος είναι ο ειδικός γιατρός που έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στο Δέρμα!», ενημερώνει το ευρύ κοινό σχετικά με τη νόσο της ψωρίασης, τις επιπλοκές και τις συννοσηρότητες της.
.