Η ηλιοθεραπεία, που προωθήθηκε ως μάννα εξ ουρανού τις δεκαετίες του ’50 και του ’60, είναι κύρια αιτία πρόωρης ρυτίδωσης του δέρματος, πανάδων αλλά και καρκίνου.
Τι σκέφτεστε μόλις βγείτε στην παραλία; Μάλλον πότε θα αποκτήσετε ένα ωραίο, σκούρο χρώμα που θα σας κάνει να νιώθετε καλύτερα για τον εαυτό σας.
Δυστυχώς, αυτό το ωραίο σκούρο χρώμα σημαίνει ότι το δέρμα έχει… καλοψηθεί από τον ήλιο, άρα έχει υποστεί βλάβες, άλλες από τις οποίες είναι επιφανειακές (αυτό το ωραίο σκούρο χρώμα που λέγαμε) και άλλες βαθύτερες (αυτές θα φανούν έπειτα από αρκετά χρόνια και, στην καλύτερη περίπτωση, ως ρυτίδες).
Όπως εξηγεί ο καθηγητής Δημήτρης Ρηγόπουλος, διευθυντής της Β’ Πανεπιστημιακής Κλινικής Δερματικών και Αφροδίσιων Νόσων του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου «Αττικόν», όσο κι αν δεν θέλουμε να το πιστέψουμε η υπεριώδης ακτινοβολία (UV) είναι γνωστό καρκινογόνο για τον άνθρωπο και επομένως το μαύρισμα είναι ένδειξη δερματικής βλάβης, η οποία μάλιστα είναι αθροιστική, δηλαδή συσσωρεύεται χρόνο με το χρόνο.
Έτσι, καθώς μεγαλώνουμε, θα οδηγήσει τους περισσότερους από εμάς στην λεγόμενη φωτογήρανση η οποία εκδηλώνεται με ξηρό δέρμα, καφέ και κόκκινες κηλίδες, «σακούλιασμα» και ρυτίδες. Θα υπάρξουν επίσης κάποιες (αρκετές) περιπτώσεις όπου θα αναπτυχθεί ένας, λιγότερο ή περισσότερο επιθετικός, καρκίνος.
«Ο καρκίνος του δέρματος δεν είναι μία ενιαία νόσος, αλλά έχει πολλά και διαφορετικά είδη, με ποικίλο βαθμό επικινδυνότητας», εξηγεί ο καθηγητής. «Τα κυριότερα είδη δερματικού καρκίνου είναι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα, το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και το κακόηθες μελάνωμα. Τα τρία αυτά είδη παίρνουν το όνομά τους από τα κύτταρα του δέρματος που προσβάλλουν και αντίστοιχα είναι τα βασικά κύτταρα, τα ακανθοκύτταρα και τα μελανοκύτταρα (παράγουν τη μελανίνη, που είναι η χρωστική ουσία του δέρματος)».
Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα είναι ο πιο συχνός καρκίνος στον άνθρωπο. Μελέτες έχουν δείξει ότι αντιπροσωπεύει παγκοσμίως το 32% όλων των κρουσμάτων καρκίνου, καθώς και ότι αποτελεί το 80% όλων των κρουσμάτων καρκίνου του δέρματος. Έχει επίσης υπολογιστεί ότι ένας στους τρεις ανθρώπους της λευκής φυλής θα παρουσιάσει τουλάχιστον ένα στη διάρκεια της ζωής του.
«Υπάρχουν επίσης οι ακτινικές υπερκερατώσεις, οι οποίες αποτελούν μία προκαρκινική κατάσταση, που όμως σε ποσοστό έως 10% εξελίσσεται σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα μέσα σε 2-3 χρόνια», συνεχίζει ο κ. Ρηγόπουλος. «Οι ακτινικές υπερκερατώσεις εμφανίζονται κυρίως στα σημεία του σώματος που εκτίθενται στον ήλιο, δηλαδή στο πρόσωπο, στη ράχη των χεριών και στα τμήματα του κεφαλιού χωρίς μαλλιά».
Από τους καρκίνους του δέρματος, ο πιο επιθετικός είναι το μελάνωμα το οποίο παρότι αντιστοιχεί στο μόλις 7% των κρουσμάτων δερματικού καρκίνου, ευθύνεται για το 75% των θανάτων από αυτόν. Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα δεν κάνει σχεδόν ποτέ μεταστάσεις αλλά προκαλεί παραμορφώσεις, ενώ το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα προκαλεί μεταστάσεις στο 5% των περιπτώσεων.
Η προστασία από την UV
Για να προστατευθεί το δέρμα απ’ όλα αυτά, πρέπει να κατανοήσουμε μερικά δεδομένα για την UV τα οποία δεν ήταν γνωστά την εποχή της Κοκό Σανέλ, όταν (δυστυχώς) αρχίσαμε να βομβαρδιζόμαστε από διαφημίσεις, ταινίες και μηνύματα που έδειχναν πόσο καλό μάς κάνει η ηλιοθεραπεία (για να μάθουμε 40 χρόνια αργότερα ότι ήταν εξίσου ωφέλιμη με το… τσιγάρο, που επίσης διαφημιζόταν εκείνη την εποχή ως απαραίτητο αξεσουάρ υγείας).
Η συννεφιά δεν μας προστατεύει από το ηλιακό έγκαυμα. Αντηλιακό χρειαζόμαστε καθημερινά, 365 μέρες τον χρόνο, εκτός κι αν βρέχει καταρρακτωδώς, χιονίζει ή έχει μαύρα, πυκνά σύννεφα. Και αυτό, διότι η UV διαπερνά με μεγάλη άνεση τα σύννεφα (είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και τα πολλά και «βαριά» επιτρέπουν σε ποσοστό έως 50% της UV να διέλθει και να φθάσει στην επιφάνεια της γης).
Η σκιά δεν μας προστατεύει από το ηλιακό έγκαυμα. Ακόμα κι αν δεν βγούμε κάτω από την ομπρέλα θαλάσσης όλο το καλοκαίρι, μπορούμε ωραιότατα να καούμε. Και αυτό, διότι ορισμένες επιφάνειες αντανακλούν σε μεγάλο ποσοστό την UV και της επιτρέπουν να φθάσει στο δέρμα. Έτσι, η στεγνή, λευκή άμμος της παραλίας αντανακλά το 25% της UVB που ενοχοποιείται για το ηλιακό έγκαυμα, ενώ η «αγριεμένη» θάλασσα γύρω στο 20%. Ενημερωτικά, το μεγαλύτερο ποσοστό της UVB το αντανακλά το φρέσκο χιόνι (φθάνει στο 85%, εξ ου και τα σοβαρά ηλιακά εγκαύματα που εκδηλώνουν οι απρόσεκτοι σκιέρ).
Ο άνεμος και η θάλασσα (ή η πισίνα) είναι… εχθροί μας το καλοκαίρι. Δημιουργούν την ψευδαίσθηση της δροσιάς, με συνέπεια να νομίζει κανείς ότι δεν παθαίνει ηλιακό έγκαυμα.
Τα αντηλιακά
Μία απορία που έχουν πολλοί είναι αν διαθέτουν τα αντηλιακά ημερομηνία λήξεως και αν επιτρέπεται να χρησιμοποιούν αντηλιακά που αγόρασαν πριν από ένα ή και δύο χρόνια.
«Τα αντηλιακά συνήθως έχουν ημερομηνία λήξεως 2-3 χρόνια, εφόσον διατηρούνται συνεχώς σε δροσερό περιβάλλον», απαντά ο κ. Ρηγόπουλος. «Επειδή, όμως, πρέπει η επάλειψη με το αντηλιακό να είναι πολύ συχνή στη διάρκεια της ημέρας, μοιραία θα τα έχουμε εκτός σπιτιού και θα εκτεθούν στη ζέστη, επομένως χρειάζονται αλλαγή πολύ σύντομα, ακόμα και κάθε 6 μήνες».
Αν, όμως, έχουμε ένα ξεχωριστό αντηλιακό για το σπίτι και το φυλάμε ακόμα και στο ψυγείο, μπορούμε κάλλιστα να το χρησιμοποιήσουμε την επόμενη χρονιά, αν και δύσκολα θα μας περισσέψει. Και αυτό, διότι αν χρησιμοποιούμε σωστά το αντηλιακό, ένα μπουκάλι δεν θα μας φτάσει καλά-καλά ούτε για ένα μήνα, πόσο μάλλον για μια ολόκληρη χρονιά.
«Σωστά» σημαίνει ότι ο μέσος ενήλικας (βάρος 70 κιλά) θα βάζει 2 γεμάτες κουταλιές της σούπας (περίπου 10 ml) στα εκτεθειμένα τμήματα του σώματός του (πρόσωπο, αυχένα, αυτιά, χέρια, πόδια), επαναλαμβάνοντας την επάλειψη κάθε 2 ώρες που βρίσκεται εκτός σπιτιού. Στο μεσοδιάστημα, αν ιδρώσει πολύ ή κολυμπήσει, θα ξαναβάλει την ίδια ποσότητα.
«Η πρώτη επάλειψη πρέπει να γίνεται 30 λεπτά πριν βγούμε από το σπίτι, ώστε να προλάβει να απορροφηθεί το αντηλιακό και να θωρακίσουν τα φίλτρα του το δέρμα», τονίζει ο κ. Ρηγόπουλος. «Αντηλιακό χρειαζόμαστε και κάτω από τη μπλούζα, διότι η αντηλιακή προστασία που παρέχουν τα υφάσματα είναι ελάχιστη, εκτός κι αν αποτελούνται από ειδικά αντηλιακά υλικά».
Πιο απορροφητικά είναι τα σκούρα υφάσματα με σφιχτή πλέξη (όταν τα σηκώνετε ψηλά στο φως και τα κοιτάτε, δεν «φεγγίζουν» καθόλου), ενώ σχεδόν καμία προστασία δεν παρέχουν τα βρεγμένα T-shirt.
Φροντίστε, τέλος, να επιλέγετε καλά αντηλιακά ευρέος φάσματος, που απορροφούν τόσο την UVA όσο και την UVB, και έχουν δείκτη προστασίας (SPF) τουλάχιστον 15 (δεσμεύει το 93% της UV, ενώ τα αντηλιακά με SPF 30 δεσμεύουν το 97% και εκείνα με SPF 50 το 98%).
Κατά τα άλλα, φροντίστε να αποφεύγετε τις πολλές μετακινήσεις κάτω από τον καυτό ήλιο – και όσο για ηλιοθεραπεία, καλό είναι να την αποφεύγετε εντελώς, με εξαίρεση 7 έως 10 λεπτά την ημέρα που χρειάζονται οι περισσότεροι από εμάς για να συνθέσει το δέρμα αρκετή βιταμίνη D.
Ρεπορτάζ: Ρούλα Τσουλέα
ΠΗΓΗ: www.iatropedia.gr