Η συζήτηση γύρω από την αυτοκτονία είναι ένα θέμα ταμπού στην Ελλάδα όπως και σε αρκετές χώρες παγκοσμίως. Αυτό δεν σημαίνει πως υπάρχει κάποια χώρα που μπορείς να εκφραστείς για την αυτοκτονία και να τύχεις ολοκληρωτικής αποδοχής. Σε χώρες όπως η Γερμανία, η Ιαπωνία, η Αυστραλία και η Σουηδία, η συζήτηση για την πράξη αυτή δεν είναι απαγορευτική και ντροπιαστική.
Ίσως γιατί τα συγκεκριμένα κράτη έχουν μεριμνήσει σε μια προσπάθεια ενημέρωσης, αναγνώρισης και αφύπνισης. Να παρακινήσουν τους πολίτες τους να μιλήσουν ανοιχτά για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Αντιλήφθηκαν τη σκληρή πραγματικότητα. Ότι η αυτοκτονία είναι κάτι που μπορεί να αποφευχθεί! Με την κατάλληλη και ολοκληρωμένη επικοινωνία και στήριξη των ατόμων που οδηγούνται στην αυτοχειρία.
Παγκόσμια Ημέρα καταπολέμησης της αυτοκτονίας
Η 10η Σεπτεμβρίου καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα κατά της Αυτοκτονίας με απόφαση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, προκειμένου να εστιάσει την παγκόσμια προσοχή σε ένα δυσάρεστο γεγονός: Την απώλεια 1 εκατομμυρίου ανθρώπων κάθε χρόνο από αυτοκτονίες. Κάθε μέρα περίπου 3.000 κάνουν απόπειρα αυτοκτονίας και αυτοί που τελικά πετυχαίνουν τον σκοπό τους έχουν κάνει προηγουμένως 20 ή και περισσότερες απόπειρες.
Η αυτοκτονία μας αφορά όλους! Μπορεί το άτομο που νιώθει παγιδευμένο και απελπισμένο να βρίσκεται ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας μας, στο φιλικό ή εργασιακό μας περιβάλλον. Η απώλεια μιας ζωής έχει δυνατό αντίκτυπο σε όλους όσους μένουν πίσω.
Εκτός από την απώλεια ανθρώπινων ζωών, υπάρχουν σημαντικές ψυχολογικές επιπτώσεις για την οικογένεια, τους φίλους και για την κοινωνία. Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., κάθε αυτοκτονία έχει άμεσο αντίκτυπο σε τουλάχιστον 6 ανθρώπους (φίλους ή συγγενείς του αυτόχειρα). Αν αυτή συμβεί σε δημόσιο χώρο (π.χ. σχολείο, εργασιακό περιβάλλον), τότε επηρεάζονται δεκάδες ή και εκατοντάδες άνθρωποι.
Ευάλωτες κοινωνικές ομάδες
Τα άτομα που τείνουν να είναι επιρρεπή στις αυτοκτονικές τάσεις ανήκουν σε κοινωνικές ομάδες που έχουν αποκλειστεί από τον κοινωνικό ιστό. Έχουν στιγματιστεί και δεν τους προσφέρεται καμία ουσιαστική στήριξη. Πρώην και νυν χρήστες ναρκωτικών ουσιών και αλκοόλ. Άτομα που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση(στην παιδική ηλικία ή στο πρόσφατο παρελθόν τους). Άτομα με αναπηρία που βιώνουν κοινωνική απομόνωση και ζουν με το στίγμα της αναπηρίας.
Άτομα με διαφορετικό σεξουαλικό προσανατολισμό από τον τυπικό που ορίζει και αποδέχεται η χωρά που ζουν. Ο εθισμός στον τζόγο, σε ουσίες, σε επικίνδυνες δραστηριότητες είναι ένδειξη προδιάθεσης για την αυτοκτονία. Όταν οι συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες έχουν να αντιμετωπίσουν την οικονομική ανέχεια, τον αποκλεισμό από την εργασιακή απασχόληση, νομικά και δικαστικά ζητήματα, η τάση προς την αυτοκτονία αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς.
Χωρίς να ανήκουν σε κάποια συγκεκριμένη ομάδα, μεγάλο κίνδυνο διατρέχουν επίσης άτομα που βίωσαν πρόσφατα την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου. Ειδικά αν έγινε με βίαιο τρόπο π.χ. ένα τροχαίο δυστύχημα, μια δολοφονία ή μετά την εμφάνιση μιας θανατηφόρας ασθένειας.
Παράλληλα με έρευνες που έχουν διεξαχθεί, ανάμεσα στις πρώτες σκέψεις που κάνει ένα άτομο με επίκτητη αναπηρία, είναι η αυτοκτονία. Λόγω της νέας κατάστασης που βιώνουν, έχουν χάσει κάθε επιθυμία για τη ζωή, δεν κάνουν όνειρα για το μέλλον. Κλείνονται στον εαυτό τους χωρίς να εκφράζουν όσα έχουν στο μυαλό τους. Τέλος μια κρίσιμη ομάδα θεωρούνται τα άτομα που μόλις ολοκλήρωσαν τα χρόνια εργασίας τους, βγαίνουν στη σύνταξη και δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον για τη ζωή μετά.
Στατιστικά στοιχεία
Αρχικά είναι δύσκολο να δοθεί ένας ρεαλιστικός αριθμός των ατόμων που αυτοκτόνησαν καθώς οι αιτίες του θανάτου ποικίλουν. Εκτός των ξεκάθαρων περιστατικών όπως για παράδειγμα ο απαγχονισμός, η λήψη χαπιών και ο πνιγμός. Πολλές αυτοκτονίες θεωρούνται ότι προκλήθηκαν από ακούσια λήψη φαρμάκου, τροχαίου ατυχήματος(επικίνδυνη οδήγηση) και αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς που το περιβάλλον του ατόμου δεν μπορούσε να διακρίνει. Επίσης πολλές οικογένειες για να μην στιγματιστεί το θύμα ή η ίδια η οικογένεια, καλύπτουν το γεγονός δηλώνοντας ότι ο θάνατος προκλήθηκε από ατύχημα.
Εκτιμάται ότι περισσότεροι από 1.000.000 άνθρωποι αυτοκτονούν κάθε χρόνο και ότι για κάθε αυτοχειρία έχουν προηγηθεί πολλές απόπειρες. Οι απόπειρες είναι 20 φορές περισσότερες από τις αυτοκτονίες, βάση στοιχείων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Σε όλο τον κόσμο, οι αυτοκτονίες αντιπροσωπεύουν το 50% του συνολικού αριθμού βίαιων θανάτων στους άνδρες και το 71% στις γυναίκες.
Τα υψηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών καταγράφονται, σχεδόν σε όλες τις χώρες, μεταξύ ατόμων άνω των 70 ετών. Η αυτοκτονία είναι η δεύτερη αιτία θανάτου στους νέους από 15 ως 29 ετών. Το παγκόσμιο ποσοστό των αυτοκτονιών βρίσκεται στο 12,4% ανά 100.000 κατοίκους. Ενώ τα κρούσματα καταγράφονται δύο φορές περισσότερο στους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες.
Στατιστικά στοιχεία στην Ελλάδα των τελευταίων 3 μηνών
13 Ιουλίου 2018
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών – Δικτύου Πληροφόρησης & Καταγραφής του Κέντρου για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας (τα οποία επισημαίνεται ότι δεν αποτελούν πλήρη καταγραφή), το μήνα Ιούνιο παρατηρήθηκε αύξηση των αυτοκτονιών σε όλη την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, ήταν ο μεγαλύτερος αριθμός που καταγράφηκε σε σχέση με τα στοιχεία του Κέντρου για τον ίδιο μήνα τα τελευταία δύο έτη.
Το παραπάνω γράφημα παρουσιάζει μία εικόνα της αυτοκτονικότητας του τελευταίου μήνα στην Ελλάδα ανά περιφέρεια. Όπως μπορεί να παρατηρήσει κανείς, η Κρήτη, βρίσκεται στην υψηλότερη θέση με ποσοστό 20% του συνολικού αριθμού των αυτοκτονιών με την Δυτική Ελλάδα και την Ανατολική Μακεδονία & Θράκη να ακολουθούν σε ποσοστά 12,7% και 10,9% αντίστοιχα. Γνωρίζουμε πως η Κρήτη αποτελεί μία περιφέρεια που ανά περιόδους παρουσιάζει υψηλά ποσοστά αυτοκτονιών. Ο περασμένος Ιούνιος δεν αποτέλεσε εξαίρεση.
8 Αυγούστου 2018
Ο Ιούλιος αποτέλεσε το μήνα με τις περισσότερες καταγεγραμμένες αυτοκτονίες των τελευταίων τριών ετών. Σύμφωνα με στοιχεία του Παρατηρητηρίου Αυτοκτονιών – Δικτύου Πληροφόρησης & Καταγραφής του Κέντρου για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας, τα τελευταία δύο χρόνια τον Ιούλιο καταγράφονται κατά μέσο όρο περίπου 50 αυτοκτονίες. Όπως μπορεί να παρατηρήσει κανείς στο διάγραμμα, φέτος τον Ιούλιο σημειώνεται μία καίριας σημασίας αυξητική τάση με το συνολικό αριθμό να ξεπερνά τις 65 αυτοκτονίες συνιστώντας παράλληλα και τον υψηλότερο μηνιαίο αριθμό αυτοκτονιών για το 2018 έως και σήμερα.
Όπως έχουμε αναφέρει ξανά, η αύξηση των αυτοκτονιών κατά τους καλοκαιρινούς μήνες ενδέχεται να συνδέεται με την εποχική διακύμανση. Με τον όρο «εποχικότητα» αναφερόμαστε στις περιοδικές αλλαγές που σχετίζονται με τις εποχές του χρόνου. Σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία, παρατηρείται μία αύξηση των αυτοκτονιών κατά την άνοιξη και το καλοκαίρι σε παγκόσμιο επίπεδο σε σύγκριση με το φθινόπωρο και τον χειμώνα. Επιπρόσθετα, η εποχική διακύμανση εντοπίζεται τόσο στον παράγοντα του φύλου, όσο και τη μέθοδο αυτοκτονίας κάτι που φαίνεται να επιβεβαιώνεται και από τα μέχρι τώρα δεδομένα και για την Ελλάδα.
Αναλυτικότερα, για το μήνα Ιούλιο, η πλειοψηφία των αυτοχείρων ήταν άντρες σε ποσοστό 82% με τις γυναίκες να ακολουθούν σε ποσοστό 18%. Στους άντρες, η ηλικιακή ομάδα με τις περισσότερες αυτοκτονίες ήταν άτομα παραγωγικής ηλικίας από 40 έως 49 ετών και ηλικιωμένοι (άτομα ηλικίας 60 έως 64 ετών). Αντίστοιχα, στις γυναίκες ο μεγαλύτερος αριθμός αυτοκτονιών σημειώθηκε στις ηλικίες 60 έως 64 ετών.
Η πιο συχνή μέθοδος αυτοκτονίας και για τα δύο φύλα ήταν ο απαγχονισμός σε ποσοστό 33%! Ακολουθούν ο πνιγμός και η πτώση σε ποσοστά 17% και 9% αντίστοιχα. Επιπλέον, η Κεντρική Μακεδονία και η Κρήτη αποτέλεσαν τις περιφέρειες με το υψηλότερο ποσοστό αυτοκτονιών (24%) με την τελευταία να παραμένει στην υψηλότερη θέση με τον μεγαλύτερο αριθμό αυτοκτονιών έως σήμερα για ολόκληρο το έτος. Τα παρόντα δεδομένα αναδεικνύουν το βιοκλιματικό παράγοντα ως μία πιθανή βασική παράμετρο της αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς και αντανακλούν την ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση της μεταξύ τους σχέσης.
Ορίζοντας την Αυτοκαταστροφικότητα
Αυτοκαταστροφικός δεν είναι μόνο ο άνθρωπος που αυτοκτονεί ή που αποπειράται ν’ αυτοκτονήσει. Η αυτοκαταστροφικότητα μπορεί να εκδηλωθεί με ένα ευρύ φάσμα σκέψεων, πράξεων και συμπεριφορών που στρέφονται κατά της σωματικής ακεραιότητας και της ζωής του ατόμου που τις πραγματοποιεί.
Παραδείγματα αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών είναι:
- Οι συμπεριφορές υψηλού κινδύνου
- Άμεσες (π.χ. επικίνδυνη οδήγηση)
- Έμμεσες (π.χ. ριψοκίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά)
- Οι «χρόνιες αυτοκτονίες»
- Θάνατος από αλκοολισμό
- Θάνατος από χρήση ουσιών
- Θάνατος από συνειδητή μη συμμόρφωση στη θεραπευτική αγωγή σε χρόνιες παθήσεις (σακχαρώδης διαβήτης, υπέρταση κλπ)
- Ο αυτοκτονικός ιδεασμός
- Οι αυτοκαταστροφικές πράξεις
- Παρα-αυτοκτονικές συμπεριφορές
- Απόπειρα αυτοκτονίας
- Αυτοκτονία
-
Αυτοκτονικός ιδεασμός
Ο όρος «αυτοκτονικός ιδεασμός» αναφέρεται σε σκέψεις του ανθρώπου που αφορούν αυτοκαταστροφική συμπεριφορά. Αυτές οι σκέψεις μπορεί να είναι ασαφείς και ακαθόριστες και να αφορούν το θάνατο σε κάποιο μελλοντικό χρόνο ή να παίρνουν τη μορφή συγκεκριμένου σχεδίου αυτοκτονίας.
Το σχέδιο μπορεί να περιλαμβάνει τον τόπο και το χρόνο της αυτοκτονίας και το μέσο που θα χρησιμοποιηθεί. Η ύπαρξη σχεδίου αυξάνει τον κίνδυνο αυτοκτονίας.
Ο αυτοκτονικός ιδεασμός μπορεί να είναι χρόνιος και επίμονος, ή να είναι παροδικός και να πυροδοτείτε από αντίξοα γεγονότα της ζωής. Σε κάθε περίπτωση, εκφράζει τη δυσκολία του ανθρώπου να τα βγάλει πέρα και να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες της ζωής.
-
Παρα-αυτοκτονική συμπεριφορά
Η παρα-αυτοκτονική συμπεριφορά έχει οριστεί από τον Π.Ο.Υ. ως:
«μια πράξη χωρίς θανατηφόρο αποτέλεσμα, κατά την οποία το άτομο εμφανίζει μία μη συνήθη συμπεριφορά χωρίς την παρέμβαση άλλων, η οποία προκαλεί αυτοτραυματισμό ή χαρακτηρίζεται από τη λήψη φαρμακευτικής ουσίας σε πολύ μεγαλύτερη από τη θεραπευτική δόση και η οποία συμπεριφορά έχει ως στόχο την επίτευξη αλλαγών που το άτομο επιθυμεί μέσω των πραγματικών ή των αναμενόμενων σωματικών επιπτώσεων-βλαβών».
O παραπάνω ορισμός συμπεριλαμβάνει και την απόπειρα αυτοκτονίας. Ωστόσο, ο όρος «παρα-αυτοκτονία» συνήθως χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη συμπεριφορά ασθενών που αυτοακρωτηριάζονται ή αυτοτραυματίζονται, χωρίς να υπάρχει πάντα πρόθεση θανάτου. Αυτή η συμπεριφορά είναι συχνότερη στις μικρές ηλικίες (στην εφηβεία ή την πρώιμη ενήλικο ζωή). Είναι συχνότερη στις γυναίκες απ’ ότι στους άντρες.
Οι άνθρωποι που αυτοτραυματίζονται συνήθως προκαλούν οι ίδιοι αμυχές, εκδορές, ή βαθύτερα τραύματα με μαχαίρι, ξυράφι, σπασμένο γυαλί κλπ. Συνήθως οι τραυματισμοί εντοπίζονται στα μπράτσα, τους καρπούς, τους μηρούς και τις κνήμες (πιο σπάνιες εντοπίσεις είναι το πρόσωπο, το στήθος και η κοιλιά).
Ο αυτοτραυματισμός είναι ένας τρόπος για να ανακουφιστούν από την ένταση που νιώθουν ή να εκτονώσουν το θυμό που νιώθουν για τον εαυτό τους ή τους άλλους. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι ένας τρόπος να εκδηλώσουν την επιθυμία τους να πεθάνουν. Αυτού του είδους η συμπεριφορά είναι συχνότερη στους ανθρώπους που έχουν κάποια ψυχική πάθηση, συνήθως διαταραχή προσωπικότητας.
-
Απόπειρα αυτοκτονίας
Ο όρος «απόπειρα αυτοκτονίας» αναφέρεται σε μια ενέργεια του ανθρώπου που στρέφεται κατά της υγείας, της σωματικής ακεραιότητας και της ζωής του (π.χ. λήψη υπερβολικής δόσης φαρμάκων, πτώση από ύψος κλπ). Οι απόπειρες μπορεί να είναι προσχεδιασμένες ή παρορμητικές. Η δεύτερη περίπτωση είναι συχνή στην εφηβεία.
Κάθε απόπειρα αυτοκτονίας πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη! Ακόμα κι όταν δεν είναι θανατηφόρα, δε σημαίνει ότι ο κίνδυνος έχει περάσει. Οι άνθρωποι που αποπειράθηκαν κάποτε να αυτοκτονήσουν διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να το ξανακάνουν, ειδικά τον πρώτο χρόνο μετά την απόπειρα.
Γνωρίζετε κάποιο άτομο που σας εξέφρασε ότι σκέφτεται να αυτοκτονήσει; Εσείς οι ίδιοι έχετε ξεκινήσει να κάνετε σκέψεις για το πώς θα βάλετε τέλος στη ζωή σας; Αν ναι, επικοινωνήστε άμεσα με το:
Κέντρο ημέρας για την πρόληψη της Αυτοκτονίας
Δεκελέων 50, Κεραμεικός, Αθήνα 118 54, τηλ. 2103417162-3
24ωρη Γραμμή για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας 1018
email: help@suicide-help.gr
Έρευνα – σύνταξη: Βογιατζής Ηλίας
Πηγή: www.who.int , www.suicide-help.gr , https://medlabgr.blogspot.com