Ο Φώτης Απέργης μιλά για το λεύκωμα 200 σελίδων για την Επίδαυρο, μέσα από ιστορίες που έμειναν αξέχαστες.
Ποια παράσταση είχε τέτοια κοσμοπλημμύρα, ώστε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο Κωνσταντίνος Τσάτσος αναγκάστηκαν να καθίσουν σε δύο καρέκλες μπροστά στους τραγωδούς. Πότε και για χάρη ποιας διασημότητας ηλεκτροδοτήθηκε το Λυγουριό. Ποιο φαγητό άρεσε στην Κατίνα Παξινού να σερβίρει η ίδια στους άλλους ηθοποιούς. Ποιοι τραγωδοί μετά τις πρόβες ξενυχτούσαν παίζοντας σκάκι ή παντομίμα. Πώς βρέθηκε ο νεαρός Διονύσης Φωτόπουλος να κατασκευάζει ένα ξίφος, για να το χρησιμοποιήσει η Μαρία Κάλλας στην παράσταση της “Νόρμα”.
Ποια περίοδο υπήρξε “άβατο” η ταβέρνα “Λεωνίδας” και για ποιους. Τι είχαν ζητήσει ο Σπύρος Ευαγγελάτος και ο Κώστας Τσιάνος από τους ηθοποιούς τους, σε περίπτωση που κάποιοι συντηρητικοί θεατές αποφάσιζαν να αντιδράσουν στις, τολμηρές για την εποχή, θεατρικές προτάσεις τους. Πώς είχε επικρίνει ο Αλέξης Μινωτής σε μια πρόβα τον νεαρό μαθητή του Δημήτρη Λιγνάδη.
Ποια σπουδαία τραγωδός δέχτηκε ν’ αρχίσει η πρόβα πιο αργά, για να παρακολουθήσουν οι νέοι του χορού το Ευρωμπάσκετ. Ποιο τοπικό γλυκό άρεσε στον Φρανσουά Μιτεράν, αλλά και ποια απρόοπτα έζησαν στου “Λεωνίδα” ο Πίτερ Χολ, ο Τζόρτζιο Αρμάνι και ο Ίβο Βαν Χόβε. Γιατί η Αμαλία Μουτούση διέκοψε στην πρεμιέρα της παράστασης του Λευτέρη Βογιατζή τον κομμό της Αντιγόνης και ξάπλωσε για λίγο μπροστά στους θεατές. Τι προσευχόταν μεσ’ στην αγωνία της η Μαρία Ναυπλιώτου πριν από την πρεμιέρα των “Φοινισσών”.
Αυτές είναι μόνο μερικές από τις άγνωστες πτυχές που έρχονται στο φως για πρώτη φορά μέσα από τις απολαυστικές αφηγήσεις 26 καταξιωμένων ανθρώπων του θεάτρου. Ιστορίες γεμάτες συγκίνηση αλλά και χιούμορ, που τις έζησαν οι ίδιοι στη διάρκεια έξι δεκαετιών συμμετέχοντας στις παραστάσεις αρχαίου δράματος στην Επίδαυρο.
Γιώργος Αρμένης, Κώστας Γεωργουσόπουλος, Αντιγόνη Γλυκοφρύδη, Στεφανία Γουλιώτη, Κατερίνα Ευαγγελάτου, Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, Νίκος Καραθάνος, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Γιώργος Κιμούλης, Λένα Κιτσοπούλου, Λυδία Κονιόρδου, Στάθης Λιβαθινός, Δημήτρης Λιγνάδης, Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Αμαλία Μουτούση, Γιάννης Μπέζος, Μανουέλλα Παυλίδου, Εύα Νάθενα, Μαρία Ναυπλιώτου, Λευτέρης Παυλόπουλος, Δημήτρης Πιατάς, Κώστας Τσιάνος, Πέτρος Φιλιππίδης, Διονύσης Φωτόπουλος, Αιμίλιος Χειλάκης, μιλούν και ξεδιπλώνουν τις αναμνήσεις τους στον δημοσιογράφο Φώτη Απέργη, με στιγμές που έχουν σφραγίσει τις ζωές πολλών ανθρώπων και τις οποίες φυλάσσουν πολύτιμες στη μνήμη τους.
Οι περισσότερες από τις ιστορίες του βιβλίου έχουν ως επίκεντρο την αυλή του “Λεωνίδα”. Οικοδέσποινα της ονομαστής ταβέρνας μαζί με τους δύο γιους της, Νίκο και Γιώργο Λιακόπουλο, η Κάκια Λιακοπούλου ιστορεί τους σταθμούς ζωής αυτών των 60 χρόνων μαζί με την ευρύτερη οικογένεια των καλλιτεχνών τιμώντας τη μνήμη του Λεωνίδα Λιακόπουλου. Η έκδοση είναι εμπλουτισμένη με δεκάδες από τις ιστορικές φωτογραφίες, με τα αυτόγραφα και τις αφιερώσεις των πρωταγωνιστών στους τοίχους του εστιατορίου, τις οποίες η “Ελληνογερμανική Αγωγή” ψηφιοποίησε αποκλειστικά για την παρούσα έκδοση.
Μιλήσαμε με τον δημοσιογράφο Φώτη Απέργη για τη δημιουργία αυτού του λευκώματος – ντοκουμέντου και το ιστορικό, κοινωνικό και εκπαιδευτικό του στίγμα.
Πώς σκέφτηκες τη δημιουργία αυτού του λευκώματος και τι ήθελες να πεις μέσα από αυτό;
Η ιδέα ανήκει στον Σταύρο Σάββα, γενικό διευθυντή των εκπαιδευτηρίων “Ελληνογερμανική Αγωγή”, τα οποία ανέλαβαν και την παραγωγή της έκδοσης. Ο πολιτισμός είναι αναπόσπαστο κομμάτι της παιδείας που προσφέρει εδώ και πολλά χρόνια το σχολείο. Τακτικά διοργανώνει ενδιαφέρουσες ομιλίες, συναυλίες και εκθέσεις σημαντικών εικαστικών. Ειδικά σ΄αυτό το λεύκωμα συμφωνήσαμε ότι πρέπει να αποδώσουμε και ένα έντονα ανθρώπινο στοιχείο: Τη δύσκολη διαδρομή των καλλιτεχνών προς την πραγμάτωση των τραγικών ρόλων στο κορυφαίο αρχαίο θέατρο του κόσμου, με αποκούμπι μια οικογένεια που δεν είναι δουλειά της το θέατρο, όμως το θέατρο της οφείλει πολλά, την οικογένεια Λιακόπουλου. Αυτή τη φιλότιμη και εγκάρδια αλληλοϋποστήριξη της πνευματικής προσπάθειας και του καθημερινού μόχθου θελήσαμε να αναδείξουμε μεσ’ από ιστορίες γεμάτες από συγκίνηση, αλλά και χιούμορ. Ιστορίες που δείχνουν ότι σ’ αυτό τον τόπο οι άνθρωποι του πολιτισμού είχαν πάντα καλύτερη καθημερινότητα, γιατί οι άνθρωποι της καθημερινότητας είχαν, και έχουν, πολιτισμό. Να, σκεφτήκαμε, ένα καλό παράδειγμα παιδείας.
Πότε πρωτοπήγες, πώς γνώρισες τους Λιακόπουλους;
Πρωτοπήγα στου “Λεωνίδα” στα βάθη του περασμένου αιώνα, όταν ήμουν ακόμη νεαρός συντάκτης της “Ελευθεροτυπίας”. Αμέσως μετά την πρεμιέρα στο αρχαίο θέατρο, σπεύδαμε, μαζί με τους συναδέλφους των άλλων εφημερίδων, σε μια αποθήκη του Φεστιβάλ, για να γράψουμε το ρεπορτάζ της παράστασης και να το υπαγορεύσουμε, ο ένας μετά τον άλλον, από ένα και μοναδικό τηλέφωνο, στον νυκτερινό συντάκτη που ξημερωνόταν στα γραφεία στην Αθήνα. Μετά, καταφθάναμε τελευταίοι στου “Λεωνίδα”, όμως η γλυκιά ένταση της βραδιάς δεν είχε ακόμη εξατμιστεί. Το μαγαζί ήταν κατάμεστο. Αργότερα, μερικές παρέες μεταφέρονταν στα μπροστινά τραπέζια, στην “παραλία”. Κι εκεί, η Αντιγόνη και ο Κρέων έπιναν το ουισκάκι τους συμφιλιωμένοι. Τότε γνώρισα τον Λεωνίδα και την Κάκια, τον Νίκο και τον Γιώργο πολύ νέους. Δεν θα πω κάτι καινούριο μιλώντας για το ήθος, την καλοσύνη και την ευγένειά τους. Τα κληροδότησαν, άλλωστε, και στην επόμενη γενιά. Τώρα, μάλιστα, οι Λεωνίδες είναι δυο- τα δυο από τα τέσσερα εγγόνια.
Θα ήθελα μια προσωπική σου ιστορία από τον Λεωνίδα και την ταβέρνα.
Προσωπική ιστορία δεν θα σας αφηγηθώ. Θα ήταν πολύ μικρή μπροστά σε όλες όσες έχουν εκτυλιχθεί εκεί, με ήρωες σημαντικές προσωπικότητες, όσο και αν υπήρξε μεγάλη για μένα, την οικογένειά μου, τους φίλους, αλλά και τους πιο αγαπημένους συναδέλφους μου της εποχής εκείνης. Υπήρξαμε αρκετά τυχεροί ώστε να παρακολουθήσουμε σπουδαίες παραστάσεις, να γνωρίσουμε κορυφαίους καλλιτέχνες και να μοιραστούμε κάτι από τον συλλογικό μας μύθο που μοιάζει πια να ξεθωριάζει. Τον περιέχουμε, ωστόσο. Το νιώθω και στις ευγενικές, και λίγο συνωμοτικές κουβέντες που ακούω γι’ αυτό το λεύκωμα.
Ποια είναι η πιο “απίθανη ιστορία” από τις αφηγήσεις της Κάκιας;
Κόντευαν Χριστούγεννα του ’91, όταν μια παράξενη ανδρική παρέα ήρθε και κάθισε στου “Λεωνίδα”. Αντί να φάνε, είχαν το νου να περιεργάζονται τον χώρο. Ηταν Γάλλοι αστυνομικοί και ετοίμαζαν μια ιδιαίτερη άφιξη. Πράγματι, παραμονή Χριστουγέννων, οι Λιακόπουλοι μαθαίνουν από έναν ρεπόρτερ του Μέγκα ότι σύντομα καταφθάνει στο μαγαζί τους ο Φρανσουά Μιτεράν με την παρέα του. Προλαβαίνουν να φτιάξουν αρνάκι να τον περιποιηθούν, στέλνουν να φέρουν και τούρτα από το Ναύπλιο, όμως ο Μιτεράν ούτε που την αγγίζει. Αντίθετα, την τυρόπιτα, το τζατζίκι κι έπειτα τα μελομακάρονα τα τιμά δεόντως. Μα πιο πολύ, τα τοπικά γλυκά ροξάκια, σπεσιαλιτέ της πεθεράς του Νίκου. Μόνο στις φωτογραφίες είναι λίγο συγκρατημένος ο εκλεκτός θαμών. Στους Λιακόπουλους, πάντως, κάνει το χατήρι να ποζάρει μαζί τους. Αργότερα, ο Λεωνίδας μαθαίνει ότι η κοπέλα δίπλα στον πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας δεν ήταν η σύζυγός του… Αλλ’ αυτό δεν είναι τίποτα. Πρέπει να τ’ ακούσετε από την Κάκια…
Γιατί θεωρούμε σήμερα -εκτός από ένα πολύ φιλόξενο, έναν ιστορικό τόπο αυτή την ταβέρνα;
Κάντε την ίδια αυτή ερώτηση στους περισσότερους από τους ηθοποιούς που έχουν παίξει τα τελευταία εξήντα χρόνια στην Επίδαυρο και προσέξτε τη γλύκα και τη συγκίνηση στο βλέμμα τους. Στου “Λεωνίδα” έβρισκαν πάντα ένα σπίτι και στους Λιακόπουλους μια οικογένεια για όσον καιρό ζούσαν τη σωματική και ψυχική δοκιμασία ενός ρόλου, μακριά από το σπίτι και τη δική τους οικογένεια. Γι’ αυτό.
Σκοπός της έκδοσης αυτής είναι να αποτελέσει τεκμήριο της διαχρονικής αλληλοϋποστήριξης της πνευματικής προσπάθειας και του καθημερινού μόχθου, με σκηνικό ιστορικές καλλιτεχνικές στιγμές στο κορυφαίο αρχαίο θέατρο του κόσμου. To λεύκωμα διατίθεται από την “Ελληνογερμανική Αγωγή” χωρίς χρέωση σε περιορισμένο αριθμό σε έντυπη μορφή. Θα είναι επίσης διαθέσιμο διαδικτυακά στη διεύθυνση www.ea.gr.
ΠΗΓΗ: thetoc.gr