Μπορεί από το φθινόπωρο του 2017 να έχει ανοίξει ο ασκός του Αιόλου στο θέμα σεξουαλικής κακοποίησης, όμως είναι μια ιστορία παλιά. Για συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, ακόμα πιο παλιά, σε επίπεδο μονιμότητας. Τόσο που να θεωρείται σχεδόν φυσιολογικό, αμελητέο γεγονός ή συνυφασμένο με την αδιαφορία. Το γυναικείο φύλο έχει μια φωτεινή ελπίδα να μπορέσει επιτέλους να απεγκλωβιστεί από μια κατάσταση, που δυστυχώς σε κάθε χώρα, υπήρχαν αναρίθμητα θύματα σεξουαλικής βίας. Η παιδική σεξουαλική βία και η σεξουαλική κακοποίηση των αντρών είναι παράλληλα σοβαρά προβλήματα προς συζήτηση και επίλυση.
Μια κοινωνική ομάδα όμως που συνήθως κανείς δεν δίνει σημασία, είναι τα άτομα με αναπηρία. Μια ομάδα που κινδυνεύει εξίσου όσο τα παιδιά και περισσότερο από τις γυναίκες και τους άντρες χωρίς αναπηρία. Σχεδόν κανείς δεν ασχολείται με το πώς επιβιώνουν οικονομικά, θεωρώντας ότι το αναπηρικό επίδομα αρκεί για τα μεγάλα έξοδα που έχουν να ανταπεξέλθουν. Βρίσκονται σε εργασιακή, κοινωνική και ερωτική απομόνωση, κάτι που τους καθιστά την πιο ευάλωτη κοινωνική ομάδα, ειδικά σε θέματα βίας, κάθε είδους.
Ας δούμε τους βασικούς λόγους που τα Αμεα, κινδυνεύουν περισσότερο.
- Έλλειψη ή αδυναμία κινητικότητας και σωματικής αντίδρασης.
Φαντάσου να έχεις γεννηθεί ή να έχεις αποκτήσει μια αναπηρία κατά τη διάρκεια της ζωής σου. Με αποτέλεσμα να βρίσκεσαι σε αμαξίδιο, να μην ακούς, να μη βλέπεις, να ζεις με αφόρητους πόνους, να έχεις μειωμένη κινητικότητα. Αν σε μια ανάλογη δυσχερή θέση, βρεθεί κάποιος/α που σου κολλάει, σου την πέφτει με άσχημο τρόπο, ως ένα βαθμό μπορεί να αντιδράσει το άτομο.
Αν όμως τα πράγματα χειροτερέψουν και θελήσει να χρησιμοποιήσει την αναπηρία σου για να καταφέρει τα άσχημα σχέδια που έχει στο μυαλό του/της; Δεν είναι δύσκολο να σκάσεις το λάστιχο από ένα αμαξίδιο, να πάρεις το λευκό μπαστούνι από ένα τυφλό άτομο και μετά να ασκήσεις οποιαδήποτε σωματική βία θέλεις. Ένα άτομο που δεν μπορεί να φωνάξει ή να αντιδράσει ταχύτατα, από τη μια στιγμή στην άλλη μπορεί να είναι το θύμα μιας θρασύδειλης επίθεσης.
- Έλλειψη σεξουαλικής εκπαίδευσης.
Συνήθως την εκπαίδευση σε θέματα έρωτα, σεξ και σχέσεων τη λαμβάνουμε από τους γονείς, από κοντινά συγγενικά πρόσωπα, από το σχολείο ή από το φιλικό μας περιβάλλον. Τα άτομα με αναπηρία οι γονείς τους αρκετά συχνά τα βλέπουν μόνιμα ως παιδιά που δεν μεγάλωσαν ποτέ. Άρα δεν μπαίνουν στη διαδικασία να ρωτήσουν τις επιθυμίες του παιδιού τους(που δεν είναι πλέον παιδί), να βρουν λύσεις για το πώς θα τους εξηγήσουν τι είναι και πως πραγματοποιείται μια ερωτική πράξη. Να μιλήσουν ανοιχτά για τις σχέσεις, τις γνωριμίες, το φλερτ, την ερωτική προσέγγιση.
Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι τα άτομα με αναπηρία στην Ελλάδα, δυσκολεύονται να πάνε στο σχολείο, να κάνουν φίλους, να κοινωνικοποιηθούν, οι ελπίδες για μια ανάλογη συζήτηση μειώνονται. Οι συγγενείς βλέπουν τα Αμεα με οίκτο γιατί κρίνουν πόσο υποφέρει η οικογένεια μέσα από τη διαδικασία της αναπηρίας. Η απομόνωση είναι τις περισσότερες φορές το αναπόφευκτο γεγονός και η άγνοια περί έρωτος μεγαλύτερη.
- Ανύπαρκτη/μηδενική ερωτική ζωή
Έρχεται ως αποτέλεσμα των παραπάνω. Πως ένα παιδί που ενηλικιώθηκε, να αποκτήσει ερωτική ζωή, ακόμα και με την πιο απλή έννοια της συντροφικότητας, όταν δεν γνωρίζει πώς να κάνει την προσέγγιση ή να την αναγνωρίσει όταν τη λαμβάνει; Ένα άτομο αποκλεισμένο στο πολύ στενό οικογενειακό περιβάλλον, δεν έχει αναπτύξει κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες. Με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται ακόμα και σε μεγάλη ηλικία, ο χρόνος δεν παίζει κανένα ρόλο μερικές φορές σε ανάλογες κοινωνικές φόρμες.
Οι σκέψεις, οι ορμές, η ερωτική διάθεση, λειτουργούν σε κάθε σώμα, είναι η ανθρώπινη φύση. Όσο και να την καταπιέσεις, θα βρει τον τρόπο να εμφανιστεί. Αν όμως γίνει με λανθασμένο τρόπο; Ουκ ολίγες φορές άτομα με μειωμένη νοητική αντίληψη αναπτύσσουν αισθήματα για όσους είναι κοντά τους. Συγγενείς, φίλους της οικογένειας, τους φροντιστές ή τους γιατρούς που συναναστρέφονται. Μπερδεύεται με σκοτεινό τρόπο η φιλία με τον έρωτα και όταν κατανοούν την πραγματικότητα τα αισθήματα τους πληγώνονται ακόμα πιο βαθιά.
- Μοναξιά και προσέλκυση ενδιαφέροντος.
Το επόμενο βήμα είναι να κλειστούν στον εαυτό τους, να μην θέλουν καμία επαφή. Και όταν θα βρεθεί κάποιο άτομο που θα ενδιαφερθεί για αυτά, θα πέσουν πιο εύκολα θύματα. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσουν και οι ίδιοι, μόνο και μόνο για να γίνει κάτι συνταρακτικό στη ζωή τους, να νιώσουν φυσιολογικά άτομα, να ζήσουν το όνειρο που είχαν εγκαταλείψει! Και ας είμαστε ειλικρινείς, αυτό δεν αφορά μόνο τα άτομα με αναπηρία, μας αφορά όλους.
Το κακό είναι όταν δεν μπορεί να αντιδράσει το άτομο σε μια βίαιη τελικά αντιμετώπιση. Όταν το φλερτ γίνεται κακοποίηση. Όταν χρησιμοποιεί κάποιος/α ένα Αμεα για να προβάλει κάθε άσχημη επιθυμία που έχει. Η άγνοια μπορεί να οδηγήσει σε έναν βιασμό, σε ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, σε μετάδοση ανίατων ασθενειών και σε επιβάρυνση του ήδη βεβαρημένου ψυχολογικού κόσμου του ατόμου.
- Ανάγκη φροντίδας καθημερινά από τρίτους.
Ένας μεγάλος αριθμός Αμεα χρειάζεται φροντίδα για λίγες ώρες ή σε μόνιμη 24ωρη βάση. Είτε ζει στο σπίτι του είτε σε κάποιον ξενώνα ή ίδρυμα. Νομίζω πως όλοι μας έχουμε ακούσει, έστω από ειδήσεις, για τα τραγικά γεγονότα που συμβαίνουν σε ανάλογα κέντρα φιλοξενίας. Ευτυχώς είναι η μειοψηφία όμως δεν παύει να είναι υπαρκτό γεγονός. Σωματική και ψυχολογική βία σε άσχημο βαθμό, που μπορεί να κρύβει και σεξουαλικά εγκλήματα.
Δεν ζούμε σε έναν κόσμο αγγελικά πλασμένο, υπάρχουν άνθρωποι που δεν χάνουν ευκαιρία να εκμεταλλευτούν την αδυναμία ενός συνάνθρωπου. Οι κίνδυνοι δεν παραμονεύουν μόνο έξω από τα ιδρύματα αλλά και μέσα σε αυτά.
Υπάρχει λύση;
Ευτυχώς σε κάθε πρόβλημα υπάρχει και μια λύση, αν όχι και περισσότερες. Θα πρέπει οι οικογένειες των ατόμων με αναπηρία να ασχολούνται πολύ περισσότερο μαζί τους. Όχι μόνο σε ότι αφορά τις ιατρικές ανάγκες τους ή τη διατροφή τους. Όσο μεγαλώνει το άτομο αλλάζουν και οι ανάγκες. Να κάνουν αυτή την άβολη συζήτηση περί έρωτος και σεξ, που κάθε γονιός καλείται να κάνει κάποια στιγμή. Να δώσει συμβουλές, οδηγίες, να τονίσει στο άτομο πως ανά πάσα στιγμή, ότι και αν συμβεί, όσο άσχημο και αν είναι πρέπει να τους το πει, να νιώθει άνετα να τους ανοιχτεί.
Χωρίς φόβο ότι θα το κρίνουν, ότι θα κατηγορηθεί πως το προκάλεσε. Να παρακολουθούν όλους όσους βρίσκονται κοντά στο άτομο που τους αφορά, ακόμα και αν είναι έμπιστοι άνθρωποι. Δεν προδίδεις την εμπιστοσύνη σε κανέναν τους, απλά φροντίζεις για το καλό του παιδιού σου, του συντρόφου σου, του προσώπου που γνωρίζεις ότι μπορεί να βρεθεί θύμα κακοποίησης.
Για όσα άτομα σκέφτονται τι μπορούν να κάνουν από μόνα τους.
Προμηθευθείτε μια σφυρίχτρα και φακό, αναλόγως την αναπηρία σας κάποιο σινιάλο ή θόρυβος θα σας βοηθήσει. Μην ξεχνάτε πως κανείς δεν θέλει να τραβήξετε την προσοχή του κόσμου όταν θέλει να σας πειράξει. Μην κουβαλάτε κάποιο είδους όπλο γιατί μπορεί με μια κίνηση να γυρίσει αρνητικά προς εσάς.
Θεωρώ σχεδόν δεδομένο ένα κινητό τηλέφωνο, πάντα με φορτισμένη μπαταρία ώστε να πραγματοποιήσετε μια κλήση ανάγκης. Στην αστυνομία, σε ένα δικό σας πρόσωπο, σε μια γραμμή βοήθειας. Βγείτε από την απομόνωση, δεν σας αξίζει και μην αφήσετε κανέναν να την εκμεταλλευτεί, να είστε με κόσμο, με φίλους που εμπιστεύεστε. Ακόμα και αν κάποιοι σας πρόδωσαν, μην κλειστείτε, συνεχίστε τη ζωή σας, δημιουργήστε από την αρχή ένα νέο κοινωνικό κύκλο.
Και μη ξεχνάτε: μη διστάσετε να μιλήσετε μετά από ένα τραυματικό γεγονός. Μιλήστε ανοιχτά, βοηθήστε να πιαστεί ο ένοχος πριν εγκληματήσει ξανά!
Βογιατζής Ηλίας