Η λακτόζη είναι ένα είδος σακχάρου που βρίσκουμε φυσικά στο γάλα των περισσότερων θηλαστικών. Η δυσανεξία είναι μια πάθηση που χαρακτηρίζεται από συμπτώματα όπως στομαχόπονο, φούσκωμα, αέρια και διάρροια.
Στους ανθρώπους, ένα ένζυμο που ονομάζεται λακτάση είναι υπεύθυνο για τη διάσπαση της λακτόζης στην πέψη. Η λακτάση είναι ιδιαίτερα σημαντική στα βρέφη, για να μπορούν να πιούν το μητρικό γάλα.
Όμως, καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, γενικά παράγουν όλο και λιγότερη λακτάση. Μέχρι την ενηλικίωση, έως και το 70% των ανθρώπων δεν παράγουν πια λακτάση ώστε να μπορούν να χωνέψουν επαρκώς τη λακτόζη στο γάλα κι αυτό προκαλεί τελικά διάφορα συμπτώματα όταν καταναλώνουν γαλακτοκομικά.
1. Στομαχόπονος και πρήξιμο
Πρόκειται για συνηθισμένα συμπτώματα της δυσανεξίας στη λακτόζη τόσο σε παιδιά, όσο και σε ενήλικες. Όταν το σώμα αδυνατεί να διασπάσει τη λακτόζη, αυτή περνά μέσα από το πεπτικό σύστημα μέχρι να φτάσει στο έντερο. Υδατάνθρακες όπως η λακτόζη δεν μπορούν να απορροφηθούν από τα κύτταρα που βρίσκονται στο έντερο, αλλά μπορούν να ζυμωθούν και να διασπαστούν από τα βακτήρια που υπάρχουν εκεί.
Αυτή η ζύμωση προκαλεί την απελευθέρωση λιπαρών οξέων μικρής αλύσου, όπως επίσης και αερίων (όπως μεθάνιο και διοξείδιο του άνθρακα). Τα αποτέλεσμα είναι στομαχόπονος και κράμπες. Η αίσθηση του πρηξίματος προκαλείται από την αύξηση νερού και αερίων στο έντερο.
Το ποσοστό του πρηξίματος και του πόνου δεν σχετίζεται με το ποσοστό της λακτόζης, αλλά με τον βαθμό ευαισθησίας που έχει το άτομο. Γι’ αυτό η συχνότητα και η ένταση των συμπτωμάτων ποικίλλουν από άτομο σε άτομο. Σε κάποιους ανθρώπους, το πρήξιμο και ο πόνος προκαλούν ναυτία, ακόμα και εμετό.
2. Διάρροια
Ένα μεγάλο μέρος των οξέων και του νερού που προαναφέραμε ότι δημιουργείται από την πρόσβαση της λακτόζης στο έντερο απορροφάται πάλι από το ίδιο το έντερο. Τα υπολειπόμενα οξέα και η λακτόζη αυξάνουν την ποσότητα νερού που το σώμα απελευθερώνει στο έντερο. Γενικά, πάνω από 45 γρ. υδατανθράκων πρέπει να είναι παρόντα στο έντερο για να προκαλέσουν διάρροια. Όσον αφορά στη λακτόζη, το αντίστοιχο είναι 3-4 κούπες γάλακτος για παράδειγμα.
Όμως, η λακτόζη δεν είναι ο μόνος υδατάνθρακας που προκαλεί διάρροια. Για την ακρίβεια, 2-20% κάθε υδατάνθρακα που καταναλώνεται θα φτάσει στο έντερο άπεπτη σε υγιείς ανθρώπους. Τέλος, υπάρχουν φυσικά και άλλες αιτίες διάρροιες εκτός από τη δυσανεξία στη λακτόζη. Αυτές περιλαμβάνουν άλλα είδη δυσαπορρόφησης, μολύνσεων και φυσικά το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.
3. Αυξημένα αέρια
Η ζύμωση της λακτόζης στο έντερο αυξάνει την παραγωγή αερίων, όπως προαναφέρθηκε. Για την ακρίβεια, σε ασθενείς με δυσανεξία στη λακτόζη, η μικρο-χλωρίδα του εντέρου γίνεται πολύ καλή στο να ζυμώνει τη λακτόζη σε οξέα και αέρια.
Η ποσότητά τους μπορεί να διαφέρει κατά πολύ από άτομο σε άτομο λόγω των διαφορών στην αποτελεσματικότητα της μικρο-χλωρίδας, αλλά επίσης και του ποσοστού απορρόφησή τους από το έντερο. Το ενδιαφέρον είναι ότι τα αέρια που παράγονται από τη δυσανεξία στη λακτόζη δεν έχουν μυρωδιά. Για την ακρίβεια, η μυρωδιά προέρχεται από τη διάσπαση των πρωτεϊνών στο έντερο, όχι από τους υδατάνθρακες.
5. Δυσκοιλιότητα
Μπορεί να αποτελέσει δείκτη δυσανεξίας στη λακτόζη, αν και είναι ένα αρκετά σπανιότερο σύμπτωμα από εκείνο της διάρροιας. Το μεθάνιο που παράγεται πιστεύεται ότι επιβραδύνει το χρόνο που το φαγητό χρειάζεται για να κινηθεί μέσα στο πεπτικό σύστημα, προκαλώντας δυσκοιλιότητα. Μέχρι σήμερα, αυτή η επίδραση του μεθανίου έχει μελετηθεί μόνο σε άτομα με ευερέθιστο έντερο και με βακτηριακό υπερπληθυσμό. Γι’ αυτό και η δυσκοιλιότητα δεν συσχετίζεται συχνά με τη δυσανεξία στη λακτόζη.
5. Άλλα συμπτώματα
Αν και τα κύρια αναγνωρισμένα συμπτώματα της δυσανεξίας στη λακτόζη είναι γαστρεντερικής φύσεων, σε κάποιες περιπτώσεις έχουν αναφερθεί και συμπτώματα άλλου τύπου, όπως:
– Πονοκέφαλος
– Κόπωση
– Έλλειψη συγκέντρωσης
– Πρόβλημα στην ούρηση
– Έκζεμα
– Έλκος στόματος
– Μυϊκός πόνος και αρθραλγία
Ωστόσο, αυτά τα συμπτώματα δεν έχουν αναγνωριστεί επίσης ως συμπτώματα της δυσανεξίας στη λακτόζη. Εδώ πρέπει να πούμε ότι κάποιοι άνθρωποι μπορεί να μπερδέψουν την αλλεργία στο γάλα με τα συμπτώματα της δυσανεξίας. Πιο συγκεκριμένα, σχεδόν το 5% των ανθρώπων έχουν αλλεργία στο αγελαδινό γάλα και είναι πιο συνηθισμένο σε παιδιά.
Τα δύο αυτά φαινόμενα δεν συνδέονται. Όμως, μπορεί να εμφανιστούν μαζί, κάτι που δυσκολεύει ακόμα περισσότερο τη διαδικασία εντοπισμού των αιτιών των συμπτωμάτων. Τα συμπτώματα της αλλεργίας στο γάλα περιλαμβάνουν:
– Εξάνθημα και έκζεμα
– Εμετός, διάρροια και στομαχόπονος
– Αναφυλαξία
– Άσθμα.
Σε αντίθεση με τη δυσανεξία στη λακτόζη, η αλλεργία στο γάλα μπορεί να απειλήσει την ίδια τη ζωή. Γι’ αυτό και είναι σημαντικό να λαμβάνουμε μια ακριβή διάγνωση των συμπτωμάτων, ειδικά στα παιδιά.