Tα αποτελέσματα της επίδρασης του αλληλεπιδραστικού πολυαισθητικού τεχνολογικού περιβάλλοντος που ονομάστηκε iMuse (Interactive MultiSensory Environment) δεν έχουν στιγμιαία αλλά εκτεταμένη διάρκεια, βελτιώνοντας ορατά την ποιότητα ζωής των χρηστών. Εδώ και ένα χρόνο έχει εγκατασταθεί και λειτουργεί στην Αθήνα.
Στο περιβάλλον του iMuse, μία ανεπαίσθητη κίνηση των δακτύλων προκαλεί συγκεκριμένους ήχους, ένα βλεφάρισμα πολύχρωμες εικόνες και μια μεταβολή στη θέση του κεφαλιού μια ευχάριστη δόνηση στην πλάτη. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, ακόμη και η ελάχιστη κίνηση καταγράφεται από ειδικούς αισθητήρες και σηματοδοτεί αυτόματα ερεθίσματα οπτικά, ακουστικά και απτικά, δίνοντας σε άτομα με αναπηρία ή σε ηλικιωμένους ανθρώπους μια πρωτόγνωρη αίσθηση ελέγχου του σώματος, έκφρασης και χαράς.
Ο δημιουργός του αλληλεπιδραστικού πολυαισθητικού τεχνολογικού περιβάλλοντος που ονομάστηκε iMuse, καθηγητής μουσικής στο βρετανικό πανεπιστήμιο του Sunderland, Phil Ellis, μιλά στο ΑΠΕ – ΜΠΕ με αφορμή την επικείμενη παρουσία του στην Ελλάδα – και συγκεκριμένα στην Κοζάνη, όπου το Σάββατο, 19 Οκτωβρίου, θα μιλήσει για το σύστημα που επινόησε και κατασκεύασε.
[button color=”eg. black, blue, green, grey, orange, red” link=””]«Μέσω του iMuse[/button]
«Μέσω του iMuse, οι φυσικές κινήσεις του χρήστη δημιουργούν ήχους και οποιοσδήποτε ήχος μπορεί να γίνει οπτικοποίηση και δόνηση. Σε αυτό το πλαίσιο, άτομα με αναπηρία, παιδιά ή ενήλικες καθηλωμένοι σε τροχήλατα αμαξίδια, άνθρωποι με αδυναμία κίνησης και λόγου, που αισθάνονται «κλειδωμένοι» στον εαυτό τους και στερούνται οποιαδήποτε δυνατότητας έκφρασης, αντιλαμβάνονται ότι οι δικές τους κινήσεις παράγουν κάποιο αποτέλεσμα. Έτσι, καταφέρνουν να επικοινωνήσουν με το εξωτερικό περιβάλλον, με ιδιαίτερα θετικές επιδράσεις γι’ αυτούς», αναφέρει ο κ. Ellis.
Εξηγώντας τον τρόπο με τον οποίο επιτυγχάνονται τα παραπάνω, σημειώνει ότι σε έναν χώρο iMuse τοποθετούνται αισθητήρες κίνησης, που συνδέονται με έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή. Μέσω αυτού, μια κίνηση στα δάχτυλα, για παράδειγμα, εκ μέρους του χρήστη, δίνει αυτόματα εντολή για την αναπαραγωγή μιας μουσικής νότας, ή μελωδίας. Την ίδια στιγμή, με τη βοήθεια της ψηφιακής τεχνολογίας και αντίστοιχου λογισμικού, η συχνότητα και η ένταση του ήχου που παράγεται μετατρέπεται σε πολύχρωμα γραφικά που παρουσιάζονται σε μια οθόνη. Επιπλέον, ο ηλεκτρονικός υπολογιστής δίνει το «σήμα» για την παραγωγή μιας ευχάριστης δόνησης σε ειδικές καρέκλες, κρεβάτια ή κουτιά, όπου κάθεται ο χρήστης.
[button color=”eg. black, blue, green, grey, orange, red” link=””]Η «φιλοσοφία» του συστήματος είναι καθαρά ατομοκεντρική και καθόλου παρεμβατική[/button], καθώς ο ίδιος ο χρήστης βρίσκεται στο επίκεντρο και δεν υπάρχει θεραπευτής ή ειδικός, απλώς κάποιος βοηθός ή αλλιώς «διευκολυντής».
«Πρόκειται για κάτι εντελώς διαφορετικό από την παραδοσιακή μουσικοθεραπεία. Δεν επιδρά η μουσική πάνω στο άτομο. Αντίθετα, το περιβάλλον προσαρμόζεται στο άτομο και τις ανάγκες του, δίνοντάς του τη δυνατότητα να εκφραστεί καθώς λειτουργεί καθοριστικά η συνειδητοποίηση του γεγονότος ότι το ίδιο παράγει ήχους ή διαδοχές ήχων, εικόνες και δονήσεις», επισημαίνει ο καθηγητής.
Φέρνει, μάλιστα, ως παράδειγμα την περίπτωση μιας γυναίκας από τη Βρετανία που έπασχε από κατάθλιψη και ζούσε μόνη της χωρίς να έχει μιλήσει σε κανέναν για έξι χρόνια. Την περίπτωση αυτή πληροφορήθηκε ο ίδιος από έναν κοινωνικό λειτουργό, ο οποίος ανέφερε ότι η ηλικιωμένη γυναίκα έδειχνε απρόθυμη ακόμη και να βγει από το σπίτι της. Με την έναρξη των συνεδριών, τα αποτελέσματα ήταν εμφανή και μόλις η ίδια διαπίστωσε ότι οι παραμικρές κινήσεις της επιδρούσαν στο εξωτερικό περιβάλλον, άρχισε να χαμογελά και να επικοινωνεί οπτικά με τους ανθρώπους γύρω της. Ύστερα από 20 εβδομάδες, μιλούσε πια κανονικά, άλλαξε την εμφάνισή της, έφτιαξε τα μαλλιά της και ψώνισε καινούρια ρούχα.
Αντίστοιχες περιπτώσεις παρουσιάζει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ η συνεργάτιδα του κ. Ellis, Νατάσα Ευθυμίου, η οποία ήταν και η ίδια παρούσα στα περιστατικά κατά τη διάρκεια της πρακτικής της άσκησης. «Κατά την επίσκεψή μας σε ένα γηροκομείο στην Αγγλία, βρεθήκαμε μπροστά σε μια κυρία που από τα αρθριτικά δεν μπορούσε να κουνήσει τα δάχτυλά της. Το περιβάλλον του iMuse άρχισε να καταγράφει κάποιες ανεπαίσθητες κινήσεις, γεγονός που αποτέλεσε ένα τόσο ισχυρό ερέθισμα ώστε η ίδια δήλωνε ότι «ξέχασε» την αναπηρία της», αναφέρει χαρακτηριστικά.
[button color=”eg. black, blue, green, grey, orange, red” link=””]Μια δεύτερη γυναίκα, με παράλυση στο αριστερό της χέρι, λόγω εγκεφαλικού, κατάφερε να κουνήσει το «ανάπηρο» μέλος της μπροστά στον αισθητήρα, δημιουργώντας ήχους και εικόνες.[/button]
Το ευχάριστο νέο είναι ότι τα αποτελέσματα της επίδρασης του iMuse δεν έχουν στιγμιαία αλλά εκτεταμένη διάρκεια, βελτιώνοντας ορατά την ποιότητα ζωής των χρηστών. Ωστόσο, ο κ. Ellis διευκρινίζει ότι δεν υποκαθιστά σε καμία περίπτωση τη φαρμακευτική αγωγή ή οποιαδήποτε άλλη θεραπεία, αλλά λειτουργεί συμπληρωματικά και προσθετικά, όπως η φυσιοθεραπεία ή η εργοθεραπεία.
Όταν ρωτάται για την αφορμή με την οποία ξεκίνησε τη δημιουργία του iMuse, ανατρέχει στη μνήμη του πριν από 14 χρόνια και θυμάται την επίσκεψή του σε ένα σχολείο ειδικής αγωγής στην Αγγλία, για παιδιά με σοβαρές αναπηρίες. «Είδα με τα μάτια μου πόσο περιορισμένα και «κλειδωμένα» στον κόσμο τους ήταν αυτά τα παιδιά και σκέφτηκα ότι η τεχνολογία μπορεί να τους δώσει την ευκαιρία να εκφραστούν με έναν τρόπο διαδραστικό, ώστε να έχουν πλέον μια ποιότητα ζωής που δεν είχαν βιώσει ποτέ μέχρι τώρα», σημειώνει.
[button color=”eg. black, blue, green, grey, orange, red” link=””]Κάπως έτσι ξεκίνησε και η προσωπική του έρευνα, το αποτέλεσμα της οποίας τέθηκε σε λειτουργία, σε μια ολοκληρωμένη μορφή, το 2004[/button]
Στις έρευνες για την εξακρίβωση των επιδράσεων του iMuse συμμετείχαν πάνω από 60 παιδιά και ενήλικες για περιόδους από 20 εβδομάδες μέχρι 7 χρόνια και με ένα ευρύ φάσμα ηλικίας, από δύο ετών έως και 104. Τα αποτελέσματα έχουν δείξει ότι αυτή η προσέγγιση επέτρεψε σε πολλούς χρήστες να αναπτύξουν τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες και αποτέλεσε ένα μέσο για να εκφραστούν και να έχουν τον έλεγχο της ζωής τους. Κάποια άτομα με σοβαρή αναπηρία απέκτησαν τρόπο έκφρασης για πρώτη φορά στη ζωή τους. Επίσης, παρατηρήθηκε ότι η επαφή με το περιβάλλον του συστήματος επιφέρει βαθιά χαλάρωση, η οποία έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση των μυικών αλγών και πόνων, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους, γενική μείωση του άγχους και της έντασης και μια αύξηση στην αίσθηση της ευφορίας.
Από το 2011, οι προσπάθειες του κ. Ellis επικεντρώνονται στη διάδοση του συστήματος και την ίδρυση αντίστοιχων κέντρων και εγκαταστάσεων. Σήμερα, λειτουργούν 17 δωμάτια iMuse σε όλο τον κόσμο, κυρίως στην Αγγλία, αλλά επίσης και στις σκανδιναβικές χώρες, τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Αυστραλία. Το σύστημα έχει «έρθει» και στην Ελλάδα, καθώς λειτουργεί εδώ και έναν χρόνο στην Αθήνα, ενώ σύντομα πρόκειται να εγκατασταθεί και στην Κοζάνη.
Με αφορμή τη συμπλήρωση ενός χρόνου λειτουργίας του iMuse στην Αθήνα, η πρόεδρος του Ελληνικού Κέντρου Ερευνών Ήχου, Μουσικής και Λόγου, -όπου είναι εγκατεστημένο- Σοφία Λάτσινου, επισημαίνει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ την ευρύτητα των ομάδων του πληθυσμού που μπορεί να εξυπηρετήσει καθώς μπορεί να χρησιμοποιείται από παιδιά με ειδικές ανάγκες ή αυτισμό, άτομα της τρίτης ηλικίας, ηλικιωμένους με άνοια, κατάθλιψη ή καρκίνο, νοσοκομειακούς ασθενείς και όχι μόνο που υποφέρουν από παράλυση και άλλες παθήσεις που τους στερούν την επαφή με το περιβάλλον.
[button color=”eg. black, blue, green, grey, orange, red” link=””]«Η βελτίωση της ποιότητας ζωής του χρήστη είναι τεράστια»[/button]
Τονίζει και γνωστοποιεί ότι η έρευνα που αφορά την εξέλιξη του συστήματος επικεντρώνεται στην προσπάθεια ενεργοποίησης συγκεκριμένων περιοχών του εγκεφάλου ασθενών που σχετίζονται με την κίνηση.
Το ενδιαφέρον της κοινωνίας της Κοζάνης για τέτοιου είδους εφαρμογές, επισημαίνει, από την πλευρά του, ο καθηγητής φωνητικής και μουσικοθεραπευτής, Θεόδωρος Βουλγαράκης. Παρουσιάζοντας τη δική του εμπειρία επί χρόνια, γενικότερα, από το χώρο της μουσικοθεραπείας, υπογραμμίζει ότι μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων ωφελείται ιδιαίτερα από αυτήν, γεγονός που αποτέλεσε και το έναυσμα των προσπαθειών για την εγκατάσταση του iMuse και στη Δυτική Μακεδονία.
[button color=”eg. black, blue, green, grey, orange, red” link=””]Πως μας επηρεάζει η Μουσική[/button]
– Η μουσική καλύπτει δυσάρεστους ήχους και συναισθήματα.
Η φωνή από μόνη της μπορεί να κάνει ένα μασάζ και να διώξει τους οδυνηρούς ήχους.
– Η μουσική μπορεί να επιβραδύνει και να ρυθμίσει τα εγκεφαλικά κύματα.
Τα κύματα του εγκεφάλου μπορούν να τροποποιηθούν και από τη μουσική και από ήχους που βγάζει κανείς από μόνος του.
– Η μουσική επηρεάζει την αναπνοή.
H αναπνοή είναι ρυθμική. Συνήθως έχουμε 25-35 αναπνοές το λεπτό. Μια πιο βαθιά, πιο αργή συχνότητα αναπνοής είναι η ιδανική, συμβάλλει στην ηρεμία, τον έλεγχο των συναισθημάτων, τη βαθύτερη σκέψη και τον καλύτερο μεταβολισμό. Η ρηχή, γρήγορη αναπνοή μπορεί να οδηγήσει σε επιπόλαιη και διασκορπισμένη σκέψη, παρορμητική συμπεριφορά και μία τάση να κάνουμε λάθη και να παθαίνουμε ατυχήματα. Επιβραδύνοντας το τέμπο της μουσικής ή ακούγοντας μουσική με μακρύτερους αργότερους ήχους, μπορεί συνήθως κανείς να βαθύνει και να επιβραδύνει την αναπνοή, επιτρέποντας στο μυαλό να ηρεμήσει.
– Η μουσική επηρεάζει τους παλμούς της καρδιάς, τη συχνότητα των σφίξεων και την πίεση του αίματος.
Ο ανθρώπινος καρδιακός παλμός είναι ιδιαίτερα συντονισμένος με τον ήχο και τη μουσική. Η συχνότητα των παλμών της καρδιάς ανταποκρίνεται σε μουσικές μεταβλητές όπως η συχνότητα των ήχων, το τέμπο και η ένταση, και έχει την τάση να επιταχύνεται ή να επιβραδύνεται για να ταιριάξει με το ρυθμό ενός ήχου.
– Η μουσική μειώνει την μυϊκή ένταση και βελτιώνει την κίνηση του σώματος και τον συγχρονισμό.
Mέσω του αυτόνομου νευρικού συστήματος, το ακουστικό νεύρο συνδέει το εσωτερικό του αυτιού με όλους τους μύες του σώματος. Κατά συνέπεια, η μυϊκή δύναμη, η ευελιξία και ο τόνος επηρεάζονται από τον ήχο και την δόνηση.
– Η μουσική επηρεάζει την θερμοκρασία του σώματος.
Όλοι οι ήχοι και η μουσική ασκούν μία ήπια επίδραση στη θερμοκρασία του σώματος μας και κατ’ επέκταση στην ικανότητα μας να προσαρμοζόμαστε σε αλλαγές ζέστης και ψύχους.
– Η μουσική μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα ενδορφίνης.
Οι ενδορφίνες (απελευθερώνονται από τον αδένα της υπόφύσης), τα «ναρκωτικά» του εγκεφάλου, μπορούν να μειώσουν τον πόνο και να εισαγάγουν μία «φυσική» νάρκωση. Τα θεραπευτικά χημικά που δημιουργούνται από τη χαρά και τον συναισθηματικό πλούτο της μουσικής, δίνουν στο σώμα την δυνατότητα να δημιουργήσει το δικό του αναισθητικό και να αυξήσει την ανοσοποιητική λειτουργία. Το ερέθισμα της μουσικής αυξάνει την απελευθέρωση της ενδορφίνης και το γεγονός αυτό μειώνει την ανάγκη για φαρμακευτική αγωγή. Επίσης μπορεί μερικές φορές να ανεβάσει τα επίπεδα των κυττάρων Τα, των λεμφοκυττάρων, που αυξάνουν δυναμικά τη φυσική ανοσοποιητική δύναμη απέναντι στις αρρώστιες. Η μείωση των κυττάρων Τα συνδέεται με τη λοίμωξη του AIDS/HIV, την λευχαιμία, τον έρπητα, τη μονοπυρήνωση, την ιλαρά και άλλες διαταραχές.
– Η μουσική μπορεί να ρυθμίσει τις ορμόνες που συνδέονται με το άγχος.
Το επίπεδο των ορμονών του άγχους στο αίμα μειώνεται σημαντικά σε εκείνους που ακούνε χαλαρή, ατμοσφαιρική μουσική- σε μερικές περιπτώσεις αντικαθιστά την αναγκαιότητα της φαρμακευτικής αγωγής. Οι ορμόνες αυτές περιλαμβάνουν την αδρενοκορτικοτροφίνη (ACTH), την προλακτίνη και την αυξητική ορμόνη (HGH).
– Η μουσική και ο ήχος μπορούν να αυξήσουν την ανοσοποιητική λειτουργία.
Η τρέχουσα έρευνα στην ανοσολογία δείχνει ότι ανεπαρκές οξυγόνο στο αίμα μπορεί να αποτελέσει μείζον αίτιο για την ανεπάρκεια του ανοσοποιητικού συστήματος και τις εκφυλιστικές ασθένειες.
Ορισμένα είδη μουσικής – καθώς και τραγουδιού, ψαλμωδίας και διάφορων τύπων φωνητικής έκφρασης – μπορούν πραγματικά να οξυγονώσουν τα κύτταρα.
– Η μουσική αλλάζει την αντίληψη μας για τον χώρο.
Ορισμένα είδη μουσικής μπορούν να βελτιώσουν την ικανότητα του εγκεφάλου να αντιλαμβάνεται τον φυσικό κόσμο, να σχηματίζει νοητικές εικόνες και να αναγνωρίζει παραλλαγές μεταξύ των αντικειμένων. Με άλλα λόγια, η μουσική μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο βιώνουμε τον χώρο γύρω μας. Η αργή μουσική περιέχει περισσότερο χώρο μέσα στους τόνους της από ότι η γρήγορη μουσική. Η μουσική είναι μία ηχητική ταπετσαρία. Μπορεί να κάνει το περιβάλλον μας να φαίνεται πιο ελαφρύ, πιο ευρύχωρο και πιο εκλεπτυσμένο ή μπορεί να κάνει τον χώρο μας να φαίνεται πιο τακτοποιημένος, επαρκέστερος και ενεργητικός.
– Η μουσική αλλάζει την αντίληψη μας για τον χρόνο.
Μπορούμε να επιλέξουμε μουσική για να μας επιβραδύνει ή να μας επιταχύνει. Κάποια είδη μουσικής βοηθούν να απαλυνθεί μία αγχώδης ατμόσφαιρα. Σε μερικές περιπτώσεις, μπορεί ακόμη και να κάνει το χρόνο να φαίνεται ακίνητος.
– Η μουσική μπορεί να ενισχύσει την μνήμη και την μάθηση.
Η παρουσία ελαφράς μουσικής με εύκολο ρυθμό στο βάθος βοηθά μερικούς ανθρώπους να συγκεντρώνονται για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα, άλλους μπορεί να τους αποσπά.
– Η μουσική μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα.
– Η μουσική αυξάνει τα ειδύλλια και την σεξουαλικότητα.
Η μουσική μπορεί να εμπνεύσει ένα πάθος, ή να το εξαφανίσει.
– Η μουσική ερεθίζει την πέψη.
Κάποια είδη μουσικής κάνουν τους ανθρώπους να τρώνε γρηγορότερα και μεγαλύτερες ποσότητες φαγητού.
– Η μουσική καλλιεργεί την αντοχή.
Από την στιγμή της γέννησης του πολιτισμού, οι άνθρωποι εργάζονται με τη συνοδεία τραγουδιών στα αγροκτήματα και τους αγρούς, στα πλοία και στα άλογα, στις αγορές και στην εστία.Η μουσική στους χώρους αυτούς καλλιεργεί την αντοχή και την υπομονή. Η χρήση έντονών ρυθμών – γύρω στους 90 χτύπους ανά λεπτό – δίνει δύναμη, ειδικά αν συνδυάζεται με σωματική άσκηση, όπως το περπάτημα ή ο χορός.
– Η μουσική αυξάνει την υποσυνείδητη δεκτικότητα στον συμβολισμό.Οι νέες πειραματικές θεραπείες έχουν χρησιμοποιήσει τη χαλάρωση σε συνδυασμό με τη μουσική για να αντλήσουν από το υποσυνείδητο και να απελευθερώσουν τραυματικές εμπειρίες που έχουν κλειδωθεί για πολύ χρόνο μέσα στο σώμα.
– Η μουσική μπορεί να παραγάγει ένα συναίσθημα ασφάλειας και ευεξίας.
Η «ασφαλής» μουσική δεν είναι απαραίτητα ωραία, αργή ή ρομαντική. Η λαϊκή μουσική κάθε γενιάς όχι μόνο δίνει φωνή στις συλλογικές της ανησυχίες, αλλά και δημιουργεί ένα ηχητικό καταφύγιο.
Πηγή:Don Campbell : Η επίδραση του Μότσαρτ Εκδόσεις Φιλομάθεια