Υπόθεση Ρόμπιν Γουϊλιαμς: Το Πάρκινσον, η κατάθλιψη και ο αλκοολισμός
Ο πρόσφατος θάνατος του Ρόμπιν Γουίλιαμς ξανάνοιξε τη συζήτηση κατά πόσο συσχετίζεται με τη νόσο Πάρκινσον και τον αλκοολισμό
Η είδηση ότι ο αμερικανός ηθοποιός Ρόμπιν Γουίλιαμς, ο οποίος έβαλε πριν από δέκα ημέρες τέλος στη ζωή του, έπασχε από κατάθλιψη, αλκοολισμό και αρχόμενη νόσο Πάρκινσον, γέννησε πολλά ερωτήματα και εικασίες για το αν και πώς μπορεί να συσχετίζονται όλα αυτά τα προβλήματα.
Ο νευρολόγος Παναγιώτης Ι. Ζήκος, υπεύθυνος του Ιατρείου Πάρκινσον στο 251 Γενικό Νοσοκομείο Αεροπορίας και πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Εταιρείας Εθελοντών και Ασθενών για τη Νόσο Πάρκινσον «Επίκουρος-Κίνηση», ξεδιαλύνει τους μύθους από την αλήθεια.
Τι σχέση έχει η νόσος Πάρκινσον με την κατάθλιψη;
Η κατάθλιψη άλλοτε αποτελεί πρώιμο σύμπτωμα της νόσου Πάρκινσον και άλλοτε είναι συνέπεια. Πρώιμο σύμπτωμα υπολογίζεται ότι είναι σε περίπου έναν στους τρεις ασθενείς που την εκδηλώνουν μέσα στην τελευταία δεκαετία πριν από τη διάγνωση. Μετά τη διάγνωση την εκδηλώνει ποσοστό έως και 60% των ασθενών.
Οταν τα καταθλιπτικά συμπτώματα διαρκούν λίγο, οφείλονται στη φυσιολογική αντίδραση στη διάγνωση (αντιδραστική κατάθλιψη). Οταν επιμένουν για μήνες, είναι πιθανό να οφείλονται στις αλλαγές που επιφέρει η νόσος Πάρκινσον στα τμήματα του εγκεφάλου που ρυθμίζουν την ψυχική διάθεση μέσω του κυκλώματος της σεροτονίνης – μιας ουσίας που πολύς κόσμος αποκαλεί «ορμόνη της ευεξίας» και ουσιαστικά είναι ένας νευροδιαβιβαστής (παίζει ρόλο στη μετάδοση μηνυμάτων ανάμεσα στα νευρικά κύτταρα).
Και με τον αλκοολισμό;
Ο αλκοολισμός γενικά προκαλεί εκφυλισμό στα νευρικά κύτταρα, διότι σε μεγάλες ποσότητες το αλκοόλ είναι τοξικό για τον εγκέφαλο, αλλά δεν ανήκει στους παράγοντες κινδύνου για νόσο Πάρκινσον.
Αντιθέτως, μερικά από τα φάρμακα που χορηγούμε στους ασθενείς (λέγονται αγωνιστές ντοπαμίνης) έχουν στις ανεπιθύμητες ενέργειες την πρόκληση παρορμητικής συμπεριφοράς, η οποία μπορεί να οδηγήσει μερικούς ασθενείς στον αλκοολισμό.
Αυτό παρατηρείται κυρίως σε νεότερα άτομα (ηλικίες κάτω των 55 ετών), με ιστορικό αλκοολισμού και συνήθως δεν γίνεται αντιληπτό από τους ίδιους, αλλά από το συγγενικό περιβάλλον τους, το οποίο και προετοιμάζουμε γι’ αυτό το ενδεχόμενο.
Αλλες παρορμητικές συμπεριφορές εξαιτίας των φαρμάκων είναι εθισμός στον τζόγο, υπερκαταναλωτισμός (ο ασθενής ψωνίζει ασυγκράτητα) και υπερσεξουαλικότητα.
Μπορεί να επιδεινώσουν την κατάθλιψη τα φάρμακα για το Πάρκινσον;
Τα φάρμακα για το Πάρκινσον δεν επηρεάζουν το κύκλωμα της σεροτονίνης και έτσι δεν μπορεί να επιδεινώσουν την κατάθλιψη. Αντιθέτως στην αρχή την αμβλύνουν, διότι το Πάρκινσον οφείλεται στην έλλειψη ενός άλλου νευροδιαβιβαστή, της ντοπαμίνης, ο οποίος επηρεάζει την κίνηση, τη σκέψη και το συναίσθημα.
Οταν, λοιπόν, εμείς δίνουμε στους ασθενείς φάρμακα που αποκαθιστούν τα επίπεδα της ντοπαμίνης, αμβλύνουμε και όλα αυτά τα προβλήματα.
Καθώς όμως εξελίσσεται η νόσος και αρχίζουν οι βλάβες στα κύτταρα του κυκλώματος της σεροτονίνης, η κατάθλιψη εντείνεται και τελικά χρειάζεται αντιμετώπιση με αντικαταθλιπτικά φάρμακα.
Τι πιθανότητες έχει ένας άνθρωπος με κατάθλιψη να παρουσιάσει Πάρκινσον;
Μόνη της η κατάθλιψη δεν αρκεί για να υποψιασθούμε νόσο Πάρκινσον. Θα πρέπει να συνυπάρχουν και άλλα προβλήματα, μεταξύ των οποίων οπωσδήποτε θα συμπεριλαμβάνονται κινητικά, αλλά και πάλι δεν είναι σίγουρη η διάγνωση.
Τα βασικά μη κινητικά συμπτώματα είναι διαταραχές στον ύπνο με ζωντανά όνειρα, ανοσμία (έλλειψη όσφρησης), δυσκοιλιότητα και κατάθλιψη, ενώ τα βασικά κινητικά συμπτώματα είναι αργές κινήσεις (βραδυκινησία), τρέμουλο στο χέρι ή στο πόδι στη μια μεριά του σώματος, δυσκαμψία, πιάσιμο και πόνος άγνωστης αιτιολογίας στον ώμο και διαταραχή στην ισορροπία.
Ολα αυτά μπορεί να οφείλονται και σε άλλα νοσήματα, αλλά καλό είναι να ελέγχονται από έναν νευρολόγο γιατρό όταν συνυπάρχουν σε έναν ασθενή.
Μήπως έχετε Πάρκινσον;
Υπόνοιες για νόσο Πάρκινσον εγείρονται, όταν ένας άνθρωπος εκδηλώνει ορισμένα συμπτώματα:
Στις ηλικίες άνω των 50 ετών
* Τρέμουλο στο ένα χέρι, που όμως δεν τον εμποδίζει να πιει καφέ.
* Αργές κινήσεις (λ.χ. όταν κουμπώνει το πουκάμισο, κατά το ξύρισμα κλπ)
* Βήματα μικρά και γρήγορα
Στις ηλικίες κάτω των 50 ετών
* Σφίξιμο-πόνος στον ώμο που ο ορθοπεδικός δεν έχει δώσει λύση
* Μειωμένη αιώρηση του ενός χεριού κατά το περπάτημα
* Τρέμουλο του αντίχειρα του ενός χεριού όταν το χέρι είναι ακίνητο
* Παρατεταμένο «σφίξιμο» στο ένα πόδι κατά την βάδιση ή την οδήγηση
* Ακούσιες κινήσεις ή «ζωντανά» όνειρα στον ύπνο που ξυπνούν τον/την σύντροφο
Η νόσος του Πάρκινσον σε αριθμούς
7 εκατομμύρια οι ασθενείς παγκοσμίως
1,2 εκατομμύρια στην Ευρώπη
25.000 στην Ελλάδα
60 ετών η μέση ηλικία εμφάνισης της νόσου
1 στους 10 ασθενείς έχουν ηλικία κάτω των 50 ετών
77% των Ευρωπαίων δεν ξέρουν πως οι αργές κινήσεις είναι σύμπτωμα του Πάρκινσον
Τα στάδια
Η νόσος του Πάρκινσον έχει τέσσερα στάδια, κάθε ένα από τα οποία έχει χαρακτηριστικά συμπτώματα.
* Προκλινικό. Διαρκεί τουλάχιστον 8-10 χρόνια. Χαρακτηρίζεται από μη κινητικά συμπτώματα, όπως αυξημένη παραγωγή σάλιου (σιελόρροια), δυσκοιλιότητα (λιγότερες από 3 κενώσεις την εβδομάδα), άγχος, κατάθλιψη, ανήσυχο ύπνο με πολύ «ζωντανά» όνειρα και κινήσεις που ξυπνούν τον/την σύντροφο και απώλεια της όσφρησης.
* Αρχικό. Ο ασθενής εμφανίζει και κινητικά προβλήματα, όπως αργές κινήσεις (βραδυκινησία), τρέμουλο στο χέρι ή στο πόδι στη μια μεριά του σώματος (καθώς εξελίσσεται η νόσος, το τρέμουλο επεκτείνεται και στην άλλη), «πιάσιμο» και πόνο αγνώστου αιτιολογίας στον ώμο (στα αρχικά στάδια) και αλλού στο σώμα (στα πιο προχωρημένα) και διαταραχή στην ισορροπία. Με την έναρξη της φαρμακευτικής αγωγής παρατηρείται υποχώρηση των συμπτωμάτων για χρονικό διάστημα 3-5 ετών (ο επονομαζόμενος «μήνας του μέλιτος»).
* Μέσης βαρύτητας και προχωρημένο. Τα συμπτώματα (κινητικά και μη) απασχολούν ολοένα περισσότερο τον ασθενή και η θεραπεία χρειάζεται συχνή αναπροσαρμογή. Στο προχωρημένο στάδιο υπάρχουν διακυμάνσεις της κινητικότητας στη διάρκεια της ημέρας, που δεν ελέγχονται επαρκώς με τα φάρμακα. Σε αυτό το στάδιο, υπάρχει περίπτωση να γίνει επεμβατική θεραπεία (τοποθέτηση νευροδιεγέρτη ή αντλίας).
* Τελικό. Ο ασθενής βρίσκεται συνεχώς στο κρεβάτι ή στην καρέκλα.
Αυτό το ξέρατε;
Η συστηματική γυμναστική είναι «φάρμακο» για την νόσο Πάρκινσον, καθώς κάθε είδος ασκήσεως (λ.χ. βάδιση, τζόγγινγκ, βάρη στο γυμναστήριο, ποδήλατο, κολύμβηση, τάι τσι κ.λπ.) επιβραδύνει την εξέλιξή της. Συνιστώνται τουλάχιστον 30 λεπτά άσκησης την ημέρα.
Με μια ματιά
* Το Πάρκινσον οφείλεται στην έλλειψη του νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη στον εγκέφαλο, που επηρεάζει την κίνηση, την σκέψη και το συναίσθημα.
* Προοδευτικά η ασθένεια καταστρέφει και τα τμήματα του εγκεφάλου που παράγουν άλλους νευροδιαβιβαστές (σεροτονίνη και νοραδρεναλίνη), προκαλώντας κατάθλιψη και άγχος.
* Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της νόσου είναι το οικογενειακό ιστορικό, η καθιστική ζωή, η έκθεση σε φυτοφάρμακα (πιο συχνή στους αγροτικούς πληθυσμούς), το φύλο (οι άντρες κινδυνεύουν περισσότερο) και η ηλικία.
* Η διάγνωση γίνεται με βάση τα συμπτώματα, ενώ συνιστώνται διαγνωστικές εξετάσεις που θα αποκλείσουν άλλες πιθανές αιτίες των συμπτωμάτων.
Πηγή : ΤΑ ΝΕΑ Ένθετο Υγεία