Το αλάτι, δηλαδή το χλωριούχο νάτριο, είναι μαζί με το κάλιο ηλεκτρολύτες ουσιαστικής σημασίας για τη ζωή, ενώ είναι μεταξύ άλλων υπεύθυνα και για τη ρύθμιση της ισορροπίας των υγρών και του pH του οργανισμού μας.
Οι ανάγκες ενός ανθρώπου σε αλάτι είναι περίπου 1 κουταλάκι του γλυκού (περίπου 2,3 γρ. νατρίου) την ημέρα.
Συχνά καταναλώνουμε πολύ περισσότερο, είτε προσθέτοντας επιτραπέζιο αλάτι στο φαγητό είτε τρώγοντας τρόφιμα, που περιέχουν μεγάλη ποσότητα αλατιού.
Η υψηλή πρόσληψη αλατιού προκαλεί αύξηση της αρτηριακής πίεσης, καθώς και κατακράτηση υγρών, αύξηση του όγκου του αίματος και υπεραιμία των ιστών.
Σε λογικές ποσότητες όμως το αλάτι είναι απαραίτητο για την υγεία.
Ποιες οι ευεργετικές επιδράσεις του αλατιού;
Ο οργανισμός μας χρειάζεται νάτριο για να λειτουργήσει σωστά γιατί:
- Βοηθάει στη σωστή λειτουργία του θυρεοειδούς, καθώς για να λειτουργήσει σωστά χρειάζεται ιώδιο, το οποίο βρίσκεται σε πολλές τροφές όπως το αλάτι. Η ανεπάρκεια ιωδίου εμποδίζει το σώμα να παράγει την ορμόνη του θυρεοειδούς. Τα συμπτώματα της ανεπάρκειας συνήθως περιλαμβάνουν δυσκοιλιότητα, κόπωση, ευαισθησία στο κρύο.
- Επιπλέον, το αλάτι βοηθάει στη διατήρηση της ενυδάτωσης του οργανισμού και στην ισορροπία των ηλεκτρολυτών. Σε αντίθετη περίπτωση μπορεί να προκληθεί αφυδάτωση, καθιστώντας τον οργανισμό πιο ευαίσθητο σε μυϊκές κράμπες, ζάλη και κόπωση.
- Ακόμη, μία θετική επίδραση της κατανάλωσης αλατιού στην επιτρεπόμενη πάντα ποσότητα, είναι ότι αποτρέπει τη χαμηλή αρτηριακή πίεση. Ανεπαρκής ποσότητα νατρίου είναι πιθανόν να οδηγήσει σε χαμηλή αρτηριακή πίεση (υπόταση). Αποτέλεσμα της χαμηλής αρτηριακής πίεσης αποτελούν η ζάλη, ναυτία, λιποθυμία και θολή όραση.
- Η σωστή κατανάλωση αλατιού βοηθάει στη βελτίωση των συμπτωμάτων σε άτομα με κυστική ίνωση. Τα άτομα με κυστική ίνωση στον ιδρώτα παρουσιάζουν περισσότερη απώλεια αλατιού από το μέσο άτομο. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι σημαντική η κατανάλωση νερού και αλατιού για να αποφευχθεί η αφυδάτωση και οι απατήσεις σε νάτριο βέβαια ποικίλλουν .
- Βοηθά στη μετάδοση νευρικών ερεθισμάτων.
- Επηρεάζει τη σύσπαση και χαλάρωση των μυών.
Με ποιες μορφές συναντάται το νάτριο;
Οι ετικέτες τροφίμων αναφέρουν την ποσότητα του νατρίου που περιέχουν. Το νάτριο όμως μπορεί να περιέχεται και σε άλλες χημικές μορφές πέραν του γνωστού αλατιού.
Χλωριούχο Νάτριο
Το κοινό αλάτι χρησιμοποιείται επιτραπέζιο, στο μαγείρεμα, κατά την επεξεργασία των τροφίμων, στις κονσέρβες κ.λπ.
Γλουταμινικό Μονονάτριο
Είναι ένα καρύκευμα που χρησιμοποιείται στο σπίτι, σε εστιατόρια και σε πολλά συσκευασμένα τρόφιμα (κονσέρβες, κατεψυγμένα κλπ.).
Baking-Powder
Χρησιμοποιείται για επιτάχυνση του φουσκώματος στο ψωμί και στο κέικ.
Διττανθρακικό Νάτριο
Η κοινή σόδα μαγειρικής, χρησιμοποιείται κατά την παρασκευή ψωμιού, αρτοσκευασμάτων και γλυκών.
Άλμη
Χρησιμοποιείται στην επεξεργασία τροφίμων για την εμπόδιση της ανάπτυξης βακτηρίων και περιέχεται σε κονσέρβες, σε κατεψυγμένα, σε τουρσιά κλπ.
Φωσφορικό Δινάτριο Άλας
Περιέχεται σε ορισμένα δημητριακά, καθώς και σε βιομηχανικά τυριά.
Αλγινικό Νάτριο
Προστίθεται στα σοκολατούχα γάλατα και στα παγωτά για να μαλακώσει την υφή τους.
Βενζοϊκό Νάτριο
Χρησιμοποιείται σαν συντηρητικό σε διάφορα παρασκευάσματα (μαγιονέζα, dressings, αναψυκτικά).
Υδροξείδιο του Νατρίου
Ή καυστικό νάτριο χρησιμοποιείται στην επεξεργασία τροφίμων για να μαλακώσει τη φλούδα της ελιάς, του καλαμποκιού κ.λπ.
Προπιονικό Νάτριο
Χρησιμοποιείται για την παστερίωση τυριών και ορισμένων αρτοσκευασμάτων και κέικ, ώστε να εμποδιστεί η ανάπτυξη μούχλας.
Θειώδες Νάτριο
Χρησιμοποιείται για την λεύκανση ορισμένων φρούτων που χρειάζονται τεχνητό χρώμα (κεράσια μαρασκίνο, φρουί-γλασέ κ.λπ.) και ως συντηρητικό κάποιων ξηρών φρούτων (πχ. δαμάσκηνα).
Το προσλαμβανόμενο ποσοστό νατρίου που επιτρέπεται σε έναν ασθενή εξαρτάται από την κατάστασή του και καθορίζεται από τον επιστήμονα υγείας. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις δίνεται αυστηρή άναλος δίαιτα με περιεκτικότητα σε νάτριο 0.25-0.50 gr/24h. Ένας ήπιος περιορισμός επιτρέπει την κατανάλωση 1gr νατρίου/ημέρα.
Ποιες τροφές είναι πλούσιες σε αλάτι;
Τροφές πλούσιες σε νάτριο είναι:
- οι συσκευασμένοι χυμοί τομάτας και λαχανικών
- ο ανανάς
- τα κονσερβοποιημένα φρούτα
- τα λαχανικά σε κονσέρβες
- τα τουρσιά, τα κατεψυγμένα λαχανικά με αλάτι
- οι αγκινάρες
- τα καρότα
- το σέλινο
- το κάρδαμο
- το σπανάκι
- τα παντζάρια
- τα ραδίκια
- το λάχανο
- τα καπνιστά κρέατα και τα κρέατα και ψάρια σε κονσέρβα
- τα τυριά
- το αλατισμένο ζωικό βούτυρο
- τα αλμυρά κρακεράκια
- τα γαριδάκια
- τα chips
- οι αλατισμένοι ξηροί καρποί
- οι σούπες σε σκόνη ή κονσέρβα
- το χοιρομέρι
- τα αλατισμένα κρέατα
- το ζαμπόν
- τα βιομηχανικά παρασκευασμένα γεύματα
- η σόδα μαγειρικής
- το baking-powder
- η σάλτσα σόγια
- τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα
- οι πίτσες
- τα σουβλάκια
Τροφές με χαμηλή περιεκτικότητα σε αλάτι
Τροφές χαμηλές σε νάτριο είναι:
- οι χυμοί φρούτων χωρίς πρόσθετα
- τα φρέσκα φρούτα
- τα ξηρά φασόλια
- το αποβουτυρωμένο γάλα
- τα δημητριακά σε νιφάδες
- το χονδροαλεσμένο σιτάρι
- τα δημητριακά που είναι ψημένα χωρίς αλάτι
- τα ζυμαρικά
- το ρύζι
- τα φρέσκα ψάρια και κρέατα
- το ελαιόλαδο
- το ξύδι
- τα καρυκεύματα χωρίς αλάτι και χυμό λεμονιού
- οι ανάλατοι ξηροί καρποί
- το μέλι
- η μαρμελάδα
- ο ζελές
- οι καραμέλες
Οι διάφορες εταιρείες τροφίμων, ακολουθώντας τις οδηγίες της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας δημιούργησαν σκευάσματα με λιγότερο αλάτι, προκειμένου να συμβάλουν στην προσπάθεια για μείωση του αλατιού από τη διατροφή μας. Έτσι, κυκλοφορούν στην αγορά κύβοι με λιγότερο αλάτι, που δίνουν νοστιμιά στο φαγητό, ενώ παράλληλα δεν επιβαρύνουν τον οργανισμό με αλάτι.
ONMED.GR / www.mednutrition.gr