Είναι γρήγορος και πρακτικός, ζεσταίνει το φαγητό μας οικονομικά, χωρίς να χρειαστεί να ανάψουμε το φούρνο. Παρά το γεγονός πως ο φούρνος μικροκυμάτων έχει μπει εδώ και χρόνια στην ζωή μας, αποτελώντας για πολλά σπίτια αναπόσπαστο μέρος της κουζίνας, πολλοί εξακολουθούν να τον θεωρούν επικίνδυνο, μέχρι και καρκινογόνο. Τι ισχύει τελικά;
Ο φούρνος μικροκυμάτων και τα μικροκύματα μπορούν να “εξολοθρεύσουν” πολλά θρεπτικά συστατικά από ένα γεύμα, αφήνοντάς σας ευάλωτους σε ασθένειες σε βάθος χρόνου.
Ιστορική Εξέλιξη
Η θέρμανση τροφίμων από ακτινοβολία μικροκυμάτων ανακαλύφθηκε τυχαία την δεκαετία του 1940. Ο Πέρσι Σπένσερ (Percy Spencer), ένας αυτοδίδακτος μηχανικός έφτιαχνε μάγνητρα για ραντάρ ως εργαζόμενος της εταιρίας Raytheon. Καθώς εργαζόταν σε ένα ενεργοποιημένο ραντάρ παρατήρησε πως μία σοκολάτα που είχε στην τσέπη του άρχισε να λιώνει. Το ραντάρ είχε λιώσει την σοκολάτα μέσω μικροκυμάτων. Το πρώτο τρόφιμο που ετοιμάστηκε εκούσια με μικροκύματα από τον Σπένσερ ήταν ποπ κορν.
Στις 8 Οκτωβρίου 1945 η Raytheon συμπλήρωσε μία πατέντα για την μέθοδο προετοιμασίας φαγητού του Σπένσερ. Το 1947,η εταιρεία κατασκεύασε το Radarange, τον πρώτο φούρνο μικροκυμάτων στον κόσμο. Είχε περίπου 1,8 μέτρα ύψος, ζύγιζε 340 κιλά και στοίχιζε περίπου 5000 δολάρια. Το πρώτο εμπορικό μοντέλο κατασκευάστηκε το 1954. Το μοντέλο αυτό κατανάλωνε 1600 Watt και στοίχιζε 2000-3000 δολάρια.
Προς το τέλος της δεκαετίας του 1970 η τεχνολογία είχε εξελιχθεί αρκετά και οι τιμές είχαν ξεκινήσει να πέφτουν σημαντικά. Πλέον οι φούρνοι μικροκυμάτων είναι ιδιαίτερα προσιτοί οικονομικά και έχουν εξαπλωθεί σε πολλά νοικοκυριά.
Ο φούρνος μικροκυμάτων λειτουργεί ακτινοβολώντας μη ιονίζουσα ακτινοβολία μικροκυμάτων, συνήθως συχνότητας 2,45 Ghz (που αντιστοιχεί σε μήκος κύματος 12,24 εκατοστών), πάνω στα τρόφιμα. Η ακτινοβολία μικροκυμάτων βρίσκεται ακριβώς πριν το υπέρυθρο φάσμα ακτινοβολίας (μετά το υπέρυθρο ακολουθεί το ορατό φως). Το νερό, το λίπος και άλλες ουσίες απορροφούν ενέργεια από την ακτινοβολία μικροκυμάτων με μία διαδικασία που ονομάζεται διηλεκτρική θέρμανση.[3]
Ο Θάλαμος θέρμανσης τροφίμων αποτελεί ένα κλωβό του Faraday που εμποδίζει την ακτινοβολία να διαφύγει στον περιβάλλοντα χώρο.
Επιδράσεις στα τρόφιμα και τα θρεπτικά συστατικά
Οποιαδήποτε μορφή του μαγειρέματος θα καταστρέψει ορισμένα θρεπτικά συστατικά στα τρόφιμα, αλλά οι βασικές μεταβλητές είναι πόσο νερό χρησιμοποιείται στο μαγείρεμα, πόση ώρα είναι μαγειρεμένο το φαγητό, και σε ποια θερμοκρασία. Τα θρεπτικά συστατικά χάνονται κατά κύριο λόγο από την έκπλυση με το μαγείρεμα, το οποίο τείνει να καταστήσει πιο υγιεινό το μαγείρεμα με μικροκύματα, λόγω και των συντομότερων χρόνων μαγειρέματος που απαιτεί. Όπως και οι άλλες μέθοδοι θέρμανσης, τα μικροκύματα μετατρέπουν τη βιταμίνη Β12 από ενεργή σε ανενεργή μορφή.
Το ποσό που αδρανοποιείται εξαρτάται από τη θερμοκρασία που έφθασε, καθώς και το χρόνο μαγειρέματος. Το βράσιμο τροφίμων φτάνει σε ένα μέγιστο των 100° C (212° F) (το σημείο βρασμού του νερού), ενώ τρόφιμα στα μικροκύματα μπορεί να φτάσουν τοπικά υψηλότερες θερμοκρασίες, οδηγώντας σε ταχύτερη διάσπαση της βιταμίνης Β12. Το υψηλότερο ποσοστό απώλειας αντισταθμίζεται εν μέρει από τους μικρότερους χρόνους μαγειρέματος που απαιτείται. Μια ενιαία μελέτη έδειξε ότι σε φούρνο μικροκυμάτων το μπρόκολο χάνει το 74% ή περισσότερο των φαινολικών ενώσεων (97% των φλαβονοειδών), ενώ όταν βράζει χάνει το 66% των φλαβονοειδή, και σε υψηλής πίεσης βρασμό χάνει 47%, αν και η μελέτη έχει αντικρουστεί από άλλες μελέτες. Για την ελαχιστοποίηση των φαινολικών απωλειών στις πατάτες, ο φούρνος μικροκυμάτων πρέπει να λειτουργεί στα 500W.
Το σπανάκι διατηρεί σχεδόν όλο το φυλλικό οξύ όταν μαγειρεύεται σε φούρνο μικροκυμάτων, σε σύγκριση, χάνει περίπου 77%, όταν βράζεται, λόγο απόπλυσης των θρεπτικών συστατικών. Μπέικον μαγειρεμένα με μικροκύματα έχουν σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα καρκινογόνων νιτροζαμινών από το συμβατικά μαγειρεμένο μπέικον. Στον ατμό τα λαχανικά τείνουν να διατηρούν περισσότερα θρεπτικά συστατικά από όταν μαγειρεύονται στα μικροκύματα ή από όταν μαγειρεύονται σε εστίες μαγειρέματος. Το μαγείρεμα στα μικροκυμάτων είναι 3-4 φορές πιο αποτελεσματικό από ό, τι το βράσιμο στην διατήρηση των υδατοδιαλυτών βιταμινών φολικού οξέος, θειαμίνη και ριβοφλαβίνη, με την εξαίρεση του ασκορβικού οξέος, του οποίου χάνεται 28,8% (έναντι 16% στο βράσιμο).
Δείτε 5 βασικούς τρόπους με τους οποίους ο φούρνος μικροκυμάτων μπορεί να πλήξει άμεσα ή έμμεσα την υγεία σας:
1. Τα μικροκύματα καταστρέφουν καταστρέφουν το μητρικό γάλα και τη βιταμίνη Β-12
Τα οφέλη για την υγεία της βιταμίνης Β-12 ακυρώνονται αμέσως μόλις θερμάνετε το φαγητό σας σε φούρνο μικροκυμάτων. Αποκαλύπτική ήταν μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Agricultural and Food Chemistry. Οι ερευνητές διαπίστωσαν, ότι υπήρχε μία 30-40% απώλεια της συγκεκριμένης βιταμίνης, όταν οι τροφές που την περιείχαν εκτέθηκαν σε μικροκύματα.
Επίσης, οι ισχυροί χημικοί παράγοντες στο μητρικό γάλα, οι οποίοι καταπολεμούν τα βακτήρια, καταστρέφονται από τα μικροκύματα. Ταυτόχρονα αυξάνεται η παρουσία βλαβερών βακτηρίων στο μητρικό γάλα. Η σχετική επιστημονική ανακάλυψη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Pediatrics, στο πλαίσιο έρευνας για την την κοινή πρακτική της χρησιμοποίησης του φούρνου μικροκυμάτων για να ζεστάνουν το κατεψυγμένο μητρικό γάλα (για ευκολία) σε μαιευτήρια.
2. Τα μικροκύματα εξαφανίζουν τα θρεπτικά συστατικά σε πολλές τροφές
Το να ζεσταίνετε το φαγητό σας στο φούρνο μικροκυμάτων μπορεί να εξαλείψει τα αρχικά του θρεπτικά συστατικά. Αυτό συμβαίνει λόγω της διηλεκτρικής θέρμανσης των μικροκυμάτων. Τα μικροκύματα “αναπηδούν” στο εσωτερικό του φούρνου και απορροφώνται από το φαγητό. Τα μόρια του νερού περιστρέφονται γρήγορα μέσα στις τροφές σε υψηλές συχνότητες, που δημιουργούν μοριακή τριβή και έτσι ζεσταίνεται το φαγητό σας. Αυτό, όμως, κάνει τη μοριακή δομή στο φαγητό σας να αλλάξει και κατά συνέπεια μειώνει την περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά.
3. Τα μικροκύματα ίσως δημιουργούν καρκινογόνες ουσίες στις τροφές
Όταν ζεσταίνετε τροφές που είναι μέσα σε πλαστικό στο φούρνο μικροκυμάτων, μπορεί να δημιουργήσετε καρκινογόνες ουσίες στα τρόφιμα. Μετά από σχετική ρωσική και γερμανική έρευνα, η ρωσική κυβέρνηση εξέδωσε σχετική προειδοποίηση. Αυτή αφορούσε τους κινδύνους για την υγεία που μπορεί να έχουν οι φούρνοι μικροκυμάτων τόσο για το ανθρώπινο σώμα, όσο και για το περιβάλλον. Πολλές τροφές στα μικροκύματα βρέθηκαν να περιέχουν τοξικές χημικές ουσίες, όπως ΒΡΑ, πολυαιθυλένιο (ΡΕΤ), βενζόλιο, τολουόλιο και ξυλόλιο. Τα πλαστικά δοχεία που χρησιμοποιούνται για τη θέρμανση των εν λόγω γευμάτων μικροκυμάτων έχει βρεθεί ότι απελευθερώνουν καρκινογόνες ουσίες, μαζί με άλλες βλαβερές τοξίνες στο φαγητό σας. Όλες αυτές στη συνέχεια απορροφώνται από το σώμα σας.
4. Τα μικροκύματα αλλάζουν τη σύσταση του αίματός σας
Σε μια ελβετική κλινική μελέτη, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η σύσταση του αίματος αλλάζει σε άτομα που κατανάλωναν τακτικά γάλα και λαχανικά, τα οποία ζέσταιναν σε φούρνο μικροκυμάτων. Συγκεκριμένα, τα ερυθρά τους αιμοσφαίρια μειώθηκαν, ενώ τα επίπεδα των λευκών αυξήθηκαν μαζί με τα επίπεδα χοληστερόλης. Η μη ιονίζουσα ακτινοβολία των μικροκυμάτων μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στο αίμα και τον καρδιακό σας ρυθμό.
5. Τα μικροκύματα μπορούν να επηρεάσουν τον καρδιακό σας ρυθμό
Τα μικροκύματα μπορούν να επηρεάσουν άμεσα το σώμα σας, λόγω της ακτινοβολίας 2.4 GHz (η συνήθης συχνότητα ακτινοβολίας, που εκπέμπεται από φούρνους μικροκυμάτων). Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε από την δρ Magda Havas του πανεπιστημίου Trent, έδειξε ότι τα επίπεδα της ακτινοβολίας που εκπέμπονται από ένα φούρνο μικροκυμάτων επηρεάζουν τόσο το επίπεδο του καρδιακού ρυθμού όσο και την μεταβλητότητά του. Τα επίπεδα αυτά είναι εντός των προβλεπόμενων οδηγιών ασφάλειας, αλλά τείνουν να προκαλούν άμεσες και δραματικές αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό. Εάν αντιμετωπίζετε ακανόνιστο καρδιακό ρυθμό ή οποιοδήποτε πόνο στο στήθος και τακτικά καταναλώνετε τροφές, που έχουν εκτεθεί σε μικροκύματα, ίσως θα ήταν καλύτερο για εσάς να διακόψετε τη χρήση του φούρνου μικροκυμάτων, πάντα σε συνεννόηση με το γιατρό σας.
Οδηγίες για καλύτερη χρήση
1. Aκολουθήστε πιστά τις οδηγίες χρήσης του κατασκευαστή. Kάθε μοντέλο απαιτεί το δικό του χειρισμό.
2. Προσοχή στα σκεύη που χρησιμοποιείτε! Aποφύγετε τα αλουμινένια και γενικά τα μεταλλικά, μερικά κεραμικά και όσα πλαστικά δεν ενδείκνυνται για τους φούρνους μικροκυμάτων. Σκεύη από τα υλικά αυτά δεν είναι ανθεκτικά στην ακτινοβόληση με μικροκύματα, οπότε ενδέχεται να λιώσουν και να προσθέσουν στο φαγητό επικίνδυνες χημικές ουσίες.
3. Όταν χρησιμοποιείτε ειδικά πλαστικά καλύμματα, να αφήνετε κενό μεταξύ φαγητού και σκεπάσματος, ώστε να φεύγει ο ατμός. Aν ο ατμός παραμείνει μέσα, θα αυξηθεί η πίεση και μπορεί να οδηγήσει σε εκτόνωση ή και εκτίναξη.
4. Προσοχή! Mην κρατάτε τρόφιμο που μόλις ξεπαγώσατε στο φούρνο μικροκυμάτων, για να το χρησιμοποιήσετε αργότερα. Mαγειρέψτε το κρέας, τα πουλερικά, τα αυγά και το ψάρι αμέσως μετά την απόψυξή τους, γιατί ορισμένα σημεία τους είναι πιθανό να έχουν αρχίσει να ψήνονται ήδη κατά τη διάρκεια του ξεπαγώματος.
5. Οποιοδήποτε υπόλειμμα φαγητού μέσα στο φούρνο μπορεί να μην επιτρέπει το σωστό κλείσιμο (σφράγισμα) της πόρτας και πιθανόν να οδηγήσει σε διαρροή μικροκυμάτων.
Γι’ αυτό, πλένετε συχνά το φούρνο σας εσωτερικά και εξωτερικά με νερό και ένα ήπιο απορρυπαντικό (π.χ. απορρυπαντικό πιάτων). Aποφύγετε σκληρά σφουγγάρια και σύρματα. οι φούρνοι μικροκυμάτων είναι μια κλειστή κοιλότητα με επιφάνειες που ανακλούν τα μικροκύματα. Kάθε γρατσουνιά στο εσωτερικό τους μπορεί να οδηγήσει σε διάχυση των μικροκυμάτων, που προκαλεί ατέλειες στο ομοιόμορφο ψήσιμο.
6. Τα αυγά με το τσόφλι τους δεν πρέπει να ψήνονται στο φούρνο μικροκυμάτων. O ατμός που δημιουργείται στο εσωτερικό μπορεί να προκαλέσει σπάσιμο του κελύφους.
7. Άν και τα παιδιά είναι σε θέση να χειρίζονται τους φούρνους μικροκυμάτων από την ηλικία των 7 ετών, μην τα αφήνετε ποτέ χωρίς την επίβλεψη ενός ενηλίκου. Eίναι προτιμότερο να μη βγάζουν τα ίδια το σκεύος από το φούρνο, προκειμένου να αποφευχθούν μικροατυχήματα από εγκαύματα.
Πληροφορίες από www.iatropedia.gr , el.wikipedia.org, vita.gr