Την τελευταία δεκαετία έχουν γραφτεί άπειρα άρθρα και έχουν γίνει αμέτρητα αφιερώματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης(Μ.Κ.Δ.), τα social media. Ο χρόνος που έχει αφιερωθεί σε αυτά φανερώνει τη δύναμη και την δυναμική που παρουσιάζουν σε όλα τα κοινωνικά στρώματα. Μήπως αυτή η ομπρέλα που καλύπτει κάθε κοινωνική ομάδα είναι που χαρίζει απλόχερα την αυτοδυναμία τους και έχουν γίνει παντοκράτορες;
Όχι δεν θα σας μιλήσω για το αν είναι καλό να τα χρησιμοποιούμε και πως και τι. Κανείς μας δεν είναι ειδικός σε αυτό το θέμα. Ούτε καν ο Ζούκερμπεργκ, ο ιδρυτής του Facebook. Γιατί κανείς δεν ήξερε και δεν μπορούσε να προβλέψει τη σημερινή κατάσταση. Και το αύριο δεν ανήκει σε κανέναν που νομίζει ότι είναι ινφλουένσερ ή ετοιμάζει το επόμενο μεγάλο μπαμ στα social media.
Ο λόγος; Αυτός ακριβώς, ότι είναι ένα μπαμ, ένα πυροτέχνημα. Μικρής ή μεγαλύτερης διάρκειας, τα περισσότερα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, χάθηκαν μόλις εμφανίστηκε το επόμενο καλύτερο. Ακόμα και το Facebook παλεύει καθημερινά για το πώς θα κρατήσει την παντοδυναμία του ενεργή. Γιατί βλέπει πως χάνει έδαφος ενίοτε και προσπαθεί να ανανεώνεται συνεχώς. Μέχρι πότε μπορεί να το κάνει αυτό;
Το Instagram ξεκίνησε ως ο απλός φωτογράφος της καθημερινότητας μας και των ιδιαίτερων στιγμών μας. Σήμερα έχει γίνει μια ζωντανή τηλεόραση που αχόρταγα καταπίνει 15 δευτερόλεπτα της ζωής μας. Αμάσητα. Μετά από 24 ώρες τα φώτα κλείνουν. Εκτός αν είσαι εκεί να τα ανάβεις ξανά και ξανά. Το θέμα είναι μέχρι πότε έχεις την αντοχή να ανοιγοκλείνεις ένα διακόπτη, που σε έχει κάνει υποχείριο του; Που το εργαλείο σε μετατρέπει σε εργάτη του;
Όταν λες ότι κάνεις αποχή από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δείχνεις πόσο πολύ τα χρειάζεσαι.
Πηγαίνεις διακοπές για να ξεκουραστείς από τη δουλειά μιας ολόκληρης χρονιάς. Ξέρεις όμως ότι θα ξαναγυρίσεις γιατί χρειάζεσαι τα εισοδήματα και το αίσθημα της προσφοράς στον εργασιακό χώρο. Όταν κάνεις διακοπές από τα social media είναι σαν να λες πως θα πάρεις λίγο φρέσκο αέρα και μετά βουτάς ξανά στο καυσαέριο. Γιατί να κάνεις διακοπές; Δεν μπορείς να ελέγξεις τη χρήση μιας εφαρμογής στο κινητό σου; Δεν μπορείς εσύ να επιλέξεις τι θα ανεβάσεις, τι θα δεις, που θα αντιδράσεις;
Είναι εθισμός σου λέει. Ο εθισμός κρύβεται στις ουσίες που μπαίνουν στο σώμα μας. Αυτές που με δυσκολία απο-θεμελιώνεις από το βαθύ μέσα σου. Το να είσαι εθισμένος στα social media σημαίνει πως έχεις άλλες διαφορές να λύσεις με τον εαυτό σου και τους γύρω σου. Τις ανασφάλειες σου, τον ναρκισσισμό σου, την αποδοχή και την απόρριψη από ένα άγνωστο κοινό. Γιατί, ας μιλήσουμε ανοιχτά, τους περισσοτέρους φίλους που κουβαλάμε στα Μ.Κ.Δ. δεν τους ξέρουμε πραγματικά.
Γνωριστήκαμε κάπου-κάποτε σε μια παρέα, σε κάποια έξοδο, σε ένα πάρτι ή συνάδελφοι από μια πρώην ή νυν εργασία. Κάποιους θες να τους κρατήσεις ώστε να είστε σε μια επαφή. Άλλους όμως θες με τόσο μένος να τους σβήσεις όμως δεν το κάνεις. Τυφλωμένος από τα likes και τον αριθμό τους που κινδυνεύει να μειωθεί, λες ας κρατήσω αυτόν και εκείνον και την άλλη. Μετά αναρωτιέσαι γιατί βλέπεις συνεχώς άσχετες δημοσιεύσεις και πως μπορείς να το αλλάξεις. Ξεκινάνε μετά τα γνωστά ποστ: για να δω ότι ακόμα βλέπεις το προφίλ μου, για να την σπάσω στον αλγόριθμο, για να διαλύσω την άδικη κοινωνία(των μέσων δικτύωσης πάντα), σας ζητώ ένα λαϊκ. Για να είμαι σίγουρος πως τώρα με βλέπεις και εσύ που με αγνοούσες επιδεικτικά. Νιώθεις πως κάτι άλλαξε;
Μπαρούφες! Αν θες να μην βλέπεις δημοσιεύσεις που δεν σε αγγίζουν, ξεκίνα να σβήνεις σαν να μην υπάρχει αύριο. Το εννοώ. Σβήσε όλους αυτούς τους φίλους που δεν σε εκφράζουν, που δεν έχετε τίποτα κοινό, που δεν μιλήσατε ούτε καν για να ευχηθείτε στα γενέθλια ο ενός του άλλου. Τι εννοείς θα παρεξηγηθεί; Ποιος και γιατί; Επειδή αποφάσισες να κρατήσεις μόνο ότι σε βοηθάει στη ζωή σου; Να διώξεις ανεπιθύμητους ή βαρετούς(για σένα) ανθρώπους; Τι να κάνουμε, δεν κολλάμε όλοι με όλους. Όσο πιο γρήγορα το αποδεχτείς, τόσο πιο σύντομα θα έχεις ένα όμορφο κοινωνικό μέσω δικτύωσης.
Και εγώ είχα τυφλωθεί και βρήκα το φως μου!
Ασχολούμαι με το Διαδίκτυο από το 1997, ήμουν μόλις 18 χρονών. Μεγάλωσα με το Ίντερνετ, με τις συνδέσεις στο δίκτυο που έκανε ακόμα μπιπ μπιπ τοοουυυυτττ. Εκείνο τον εκνευριστικό ήχο μέχρι να συνδεθείς που αν βιαζόσουν να στείλεις ένα email σου κοβόταν τα ήπατα μη σηκώσει η μάνα σου το τηλέφωνο και ρίξει τη σύνδεση. Γνώρισα το Mirc, το Napster, το My Space από τα γεννοφάσκια τους. Μπορώ να κατανοήσω το online system και τους χρήστες του, από τη χρήση που κάνουν. Πως γράφουν, πως απαντούν, πως αλληλεπιδρούν.
Πέρασα ώρες ατέλειωτες στα chat rooms, γνώρισα τα καλύτερα και τα χειρότερα παιδιά. Είναι σαν να δουλεύεις σε ένα μπαρ, θα τους βρεις όλους μαζεμένους εκεί. Άλλωστε μια αναπαράσταση της κοινωνίας μας είναι και το Διαδίκτυο. Και όταν βγήκαν τα μεγάλα social media, ήμουν πάλι εκεί(μη χάσω). Να ανακαλύψω τι είναι, πως λειτουργούν, τι έχουν να προσφέρουν. Και έχουν πολλά θετικά να δώσουν αν ξέρεις πώς να τα χρησιμοποιήσεις.
Λόγω των επαγγελμάτων μου, ενίοτε έρχονταν βροχή τα friend requests. Χαρά και εγώ όπως και όλοι αθώοι τότε στην αρχή. Μετά από 1-2 χρόνια όμως που ξεκαθάρισε το τοπίο, ξεκίνησα και εγώ να ξεκαθαρίζω το δικό μου. Εν μια νυκτί πέταξα πάνω από 500 «φίλους» στο Facebook. Και έγινα αυστηρός από τότε στο ποιους δέχομαι και γιατί. Πρόσφατα έκανα κάτι ανάλογο με το Instagram. Έδιωξα ακόμα και φίλους ή συγγενείς, γιατί ήταν κουτσομπόληδες. Έβλεπαν τα πάντα και ποτέ δεν αντιδρούσαν. Λυπάμαι αλλά πιστεύω ακόμα στην πραγματική έννοια των Μ.Κ.Δ., δηλαδή να φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά. Επενδύω στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα.
Που θέλω να καταλήξω; Στο όπως και στην ζωή χάνεσαι με κόσμο και δεν είναι πάντα κακό, έτσι πρέπει να χειρίζεσαι και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Δεν πειράζει αν αντί για 100-1000 likes, πάρεις μόνο 50-500. Στη ζωή μας κρατάμε μόνο ότι την κάνει πιο όμορφη, πιο πολύχρωμη και πιο γεμάτη. Αν δεν υπάρχει αλληλοσεβασμός και αλληλοεκτίμηση, να σε βράσω ψηφιακέ μου φίλε.
Η μάστιγα που δεν είναι μάστιγα.
Έχω βαρεθεί να διαβάζω πόσο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διαβάλουν τη νεολαία και την κοινωνία μας. Μήπως γιατί το έδαφος ήταν πρόσφορο; Μήπως γιατί η ζωή όσων έχουν εθιστεί, ήταν ήδη άδεια; Μήπως γιατί κάποιοι ξέχασαν πώς να επικοινωνούν και έχουν εγκλωβιστεί στην οθόνη τους από ασφάλεια; Δεν είναι τυχαίο πως σχεδόν κάθε κακόβουλος χρήστης που κάνει ψηφιακό bullying, αν τον συναντήσεις έξω δεν μπορεί να αρθρώσει λέξη;
Έχει μάθει να εκφράζεται, να φωνάζει, να διαφωνεί με τα πάντα, με ένα πληκτρολόγιο. Γιατί στη ζωή του δεν μπορεί να κάνει τίποτα παραπάνω. Ή μάλλον για να είμαι δίκαιος, μπορεί, αλλά δεν τολμά να το κάνει. Δεν βγαίνει από την ζώνη ασφαλείας του(comfort zone). Κρυμμένος πίσω από την ανωνυμία, γράφει και δηλώνει ότι κατεβάσει ο εγκέφαλος του, χωρίς φίλτρα. Πήγαινε να μιλήσεις μαζί του πρόσωπο με πρόσωπο, θα μπλοκάρει!
Το ίδιο και με όλες αυτές τις κοπέλες(κάθε ηλικίας) που δείχνουν εντυπωσιακές και λαμπερές στις φωτογραφίες. Νομίζεις ότι ζουν τα καλύτερα τους χρόνια και σου πετάνε και μερικές κλεμμένες ατάκες που βρήκαν στο Διαδίκτυο. Αν συνομιλήσεις μαζί τους έχουν το βλέμμα του ροφού και την άγνοια ενός χρυσόψαρου.
Μάστιγα για μένα είναι η πείνα σε υποανάπτυκτες χώρες, η μόλυνση του νερού που πίνουμε, τα πολύ-μεταλλαγμένα τρόφιμα που καταναλώνουμε. Όχι όμως και μάστιγα τα social media. Μια διαγραφή κάνεις και τέλος. Ορίστε, τώρα έχεις το προφίλ που θα ήθελες. Το καλό είναι πως μετά από καιρό, αν και πάλι δεν σου ταιριάζει, μπορείς να το αναπροσαρμόσεις όσες φορές θέλεις. Για τις αληθινές μάστιγες όμως οι λύσεις δεν είναι τόσο απλές, για αυτό και τις ονομάζουμε μάστιγες!
Η ανασφάλεια του να μείνεις στην απ’ έξω.
Εκεί είναι η βάση όλων των πραγμάτων. Να μην μείνεις ως απόκληρος της κοινωνίας γιατί πέρασαν 2 μέρες και δεν δημοσίευσες κάτι. Να δείξεις πόσο καλά περνάς. Να θες να ανεβάσεις μια μπαλάντα και να φοβάσαι μη νομίζει ο μικρόκοσμος σου ότι κάτι έπαθες και είσαι στα πρόθυρα της κατάθλιψης. Όχι ρε σεις, απλά θέλω να ακούσω Μποφίλιου, Adele, Simon & Garfunkel, The Beatles και Πάριο. Όπως θα θέλω να ακούσω ABBA, Madonna και πάει λέγοντας.
Θέλω να ανεβάσω φωτογραφία που δεν θα χαμογελάω, γιατί αυτή μου άρεσε. Να γράψω κάτι αν δεν είμαι καλά και να μοιραστώ εξίσου και τη χαρά μου. Δεν θα μείνεις στην απ’ έξω, ίσα ίσα τότε είναι που είσαι κομμάτι της κοινωνίας μας. Όλοι έχουμε τις στιγμές μας, τις κυκλοθυμίες μας, τις μαύρες μας. Τα social media δεν θα έπρεπε να μας καθορίζουν, αλλά να τα πιλοτάρουμε εμείς προς την κατεύθυνση που μας εκφράζει.
Αν κατάφερες να διαβάσεις όλο το άρθρο μου σε συγχαίρω που έφτασες μέχρι εδώ. Γιατί η πλειοψηφία έχει ξεχάσει πως ένα κείμενο το διαβάζουμε μέχρι τέλος. Κάνουμε κλικ σε ένα άρθρο και μετά από 20¨ έχουμε περάσει ήδη στο επόμενο. Θα κλείσω με το μήνυμα ότι καλό είναι να χαρίσετε στον εαυτό σας και 2-3 βιβλία μέσα στο χρόνο. Δεν θα τα βρείτε όλα γραμμένα στην οθόνη σας. Να ξεφύγετε λίγο, να ξεκουράζετε τα πολύτιμα μάτια σας.
Όταν νιώθετε πως τα social media σας κούρασαν, να βρείτε τι φταίει ακριβώς, να το λύσετε και να ηρεμήσετε. Ειδάλλως θα είστε σαν τον αλκοολικό: νομίζει πως αν δεν πιει για 1-2 μέρες θα είναι μια χαρά. Και μετά πέφτει ξανά με μεγαλύτερη μανία. Εθισμός είναι ότι σε ελέγχει και δεν το ελέγχεις. Να ελέγχετε τους εαυτούς σας και τις ζωές σας, να αφιερώνετε χρόνο σε ότι και όσους το αξίζουν. Ότι δεν αξίζει να είναι κοντά σας, είναι τοξικό ή δεν σας αφιερώνει στιγμές, η λύση είναι απλή…delete!
Σύνταξη-επιμέλεια κειμένου: Βογιατζής Ηλίας