Τριπλασιάστηκαν τα κρούσματα ιλαράς μεταξύ 2017 και 2018 στην Ευρώπη. Τα 82.596 άγγιξε ο αριθμός των θυμάτων, ο υψηλότερος σε αυτή τη δεκαετία, σύμφωνα με στοιχεία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.). Μπορεί τα ποσοστά εμβολιασμού να βελτιώνονται όμως δεν είναι αρκετά υψηλή η κάλυψη ώστε να αποτρέψει την κυκλοφορία του ιού σε πολλές χώρες.
Η Ουκρανία κατέχει την υψηλότερη θέση με τεράστια διαφορά από την επόμενη χώρα, τη Σερβία. Στα 53.218 θύματα έφτασε η Ουκρανία, 10 φορές περισσότερα από την δεύτερη κατά σειρά χώρα της Ευρώπης. Το 90% των περιπτώσεων ήταν σε 10 χώρες, ανάμεσα τους η Γαλλία, η Ιταλία και η Ελλάδα. Υπήρξαν 72 θάνατοι από την ιλαρά στην Ευρώπη το 2018 σε σύγκριση με 42 το 2017.
Οι Ευρωπαϊκές χώρες με τον μεγαλύτερο αριθμό περιπτώσεων ιλαράς από τον Ιανουάριο έως τον Δεκέμβριο του 2018 ήταν:
- Ουκρανία (53,218)
- Σερβία (5.076)
- Ισραήλ (2.919)
- Γαλλία (2.913)
- Ιταλία (2.517)
- Ρωσική Ομοσπονδία (2,256)
- Γεωργία (2,203)
- Ελλάδα (2,193)
- Αλβανία (1.466)
- Ρουμανία (1.087)
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, υπήρχαν 953 περιπτώσεις ιλαράς το περασμένο έτος. Ο αυξημένος αριθμός της Ουκρανίας εξηγεί και την απότομη αύξηση των συνολικών περιπτώσεων στην Ευρώπη. Το 2017 ήταν 25.863 ενώ το 2018 περισσότερα από 82.000.
Τα ποσοστά εμβολιασμού για την ιλαρά, την παρωτίτιδα και την ερυθρά στην Ουκρανία μειώθηκαν έντονα για πολλά χρόνια κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης με τη Ρωσία. Άγγιξαν το 31% το 2016, μεταξύ των χαμηλότερων στον κόσμο.
Μέχρι το τέλος του 2017, το ποσοστό των παιδιών στην Ουκρανία που είχαν εμβολιαστεί είχε βελτιωθεί σημαντικά, σε περίπου το 90% αλλά, σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., αυτό πρέπει τώρα να διατηρηθεί για να προστατευθεί ο πληθυσμός από περαιτέρω εστίες ιλαράς.
Τα κενά ξεκινούν σε τοπικό επίπεδο.
Αυτό επισήμανε ο Zsuzsanna Jakab, περιφερειακός διευθυντής του Π.Ο.Υ. για την Ευρώπη. Μεταξύ άλλων δήλωσε: “Η εικόνα για το 2018 καθιστά σαφές ότι ο σημερινός ρυθμός προόδου στην αύξηση των ποσοστών ανοσοποίησης θα είναι ανεπαρκής για να σταματήσει η κυκλοφορία της ιλαράς.
Ενώ τα δεδομένα δείχνουν εξαιρετικά υψηλή κάλυψη ανοσοποίησης σε περιφερειακό επίπεδο, αντικατοπτρίζουν επίσης έναν αριθμό ρεκόρ που επηρεάζεται και σκοτώνεται από την ασθένεια. Αυτό σημαίνει ότι τα κενά σε τοπικό επίπεδο εξακολουθούν να προσφέρουν μια ανοιχτή πόρτα στον ιό”.
Ο Π.Ο.Υ. αναφέρει ότι η αύξηση του αριθμού των περιπτώσεων ιλαράς στο 2018 ακολούθησε ένα χρόνο, όπου οι Ευρωπαϊκές χώρες πέτυχαν την υψηλότερη δυνατή κάλυψη για τη δεύτερη δόση του εμβολιασμού κατά της ιλαράς – 90%. Το ποσοστό των παιδιών που έλαβαν την πρώτη δόση του εμβολίου αυξήθηκε επίσης στο 95%.
Τι προκαλεί αυτό το ξαφνικό ξέσπασμα ιλαράς στην Ευρώπη;
Η ιλαρά είναι μια εξαιρετικά μολυσματική ιογενής ασθένεια που μερικές φορές μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές στην υγεία, συμπεριλαμβανομένων λοιμώξεων των πνευμόνων και του εγκεφάλου.
Τον Αύγουστο του 2018, το BBC ολοκλήρωσε μια μεγάλη έρευνα για το θέμα. Η ιατρική ανταποκρίτρια Smitha Mundasad δήλωσε τα εξής: “Κάποιοι άνθρωποι νομίζουν ότι η ιλαρά είναι απλά μια φαγούρα, όμως το πρόβλημα είναι πως μπορεί να σημαίνει πολλά περισσότερα. Μπορεί να οδηγήσει σε πολύ σοβαρές επιπλοκές όπως πρήξιμο στον εγκέφαλο, μηνιγγίτιδα, τύφλωση και προβλήματα στο συκώτι.“
Οι ειδικοί εξηγούν ότι το μέγα κύμα ιλαράς οφείλεται στην πτώση του εμβολιασμού και ο Π.Ο.Υ. καλεί τις ευρωπαϊκές χώρες να δράσουν άμεσα. Γιατί όμως;
“Κατά κάποιο τρόπο τα εμβόλια έγιναν θύματα της ίδιας της επιτυχίας τους. Γιατί δουλεύουν τόσο καλά, κάνουν αυτό που υποτίθεται ότι πρέπει να κάνουν. Ίσως γιατί οι άνθρωποι δεν βλέπουν πλέον τις σοβαρές επιπτώσεις των πραγμάτων, όπως της ιλαράς. Και ίσως σκέφτονται ότι δεν είναι τόσο σοβαρή ασθένεια, γιατί να χρειάζομαι το εμβόλιο; Αυτό όμως δεν θα μπορούσε να είναι πιο μακριά από την πραγματικότητα.”
Αντί-εμβολιαστικό κίνημα.
Άλλο ένα εμπόδιο του εμβολιασμού είναι το αντι-εμβολιαστικό κίνημα. Υπήρχε από πάντα αλλά ενισχύθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’90. Όταν ο γαστρεντερολόγος Andrew Wakefield έκανε μια αβάσιμη και αναπόδεικτη σύνδεση μεταξύ του τριπλού εμβολίου MMR (ιλαρά, παρωτίτιδα, ερυθρά) και του αυτισμού.
20 χρόνια πριν μια έρευνα, που τώρα είναι δυσφημισμένη, δημοσιεύτηκε στο ιατρικό περιοδικό Lancet. Είχαν εξετάσει μόνο 12 παιδιά. Αυτή έδωσε τη σπίθα τότε ότι το εμβόλιο MMR κατά κάποιο τρόπο συνδέεται με προβλήματα παιδικής συμπεριφοράς και τον αυτισμό. Η πλειοψηφία γιατρών και επιστημόνων ανά τον κόσμο είπαν ότι είναι εντελώς λανθασμένη και ότι έχουν γίνει άπειρες έρευνες για να δείξουν ότι δεν υπάρχει σύνδεση.
Αργότερα ο Andrew Wakefield διαγράφτηκε από το ιατρικό μητρώο και το περιοδικό Lancet απέσυρε την έρευνα και είπε πως δεν έπρεπε να είχε δημοσιευτεί. Όμως αυτό το γεγονός ήταν αρκετό να δώσει νέα ώθηση στο αντι-εμβολιαστικό κίνημα και πολλά παιδιά ανά τον κόσμο να σταματήσουν να εμβολιάζονται. Και μερικά ως αποτέλεσμα κόλλησαν ιλαρά.
Το κίνημα είναι τόσο παλιό όσο και τα εμβόλια. Από τον 18ο αιώνα το θέμα έβρισκε πρόσφορο έδαφος για θεωρίες συνωμοσίας. Κυρίως αντικατοπτρίζοντας δυσπιστία στις κυβερνήσεις και ως φόβο ότι είναι ένα εργαλείο που συντηρεί το κατεστημένο.
“Το πρόβλημα είναι πως τώρα με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κομμάτια από παραπληροφόρηση μπορούν να διαδοθούν ευρέως, πιο γρήγορα και οι ειδικοί υγείας ανησυχούν ότι κάποιοι γονείς ακούν αυτές τις δύσπιστες φωνές και όχι το σημαντικό μήνυμα. Ότι τα εμβόλια μπορούν να σώσουν ζωές, έχουν δοθεί με ασφάλεια σε εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως”, δηλώνει η Smitha Mundasad
Ο Π.Ο.Υ. δηλώνει ότι μόνο το εμβόλιο κατά της ιλαράς έχει σώσει περισσότερες από 20 εκατομμύρια ζωές τις τελευταίες δυο δεκαετίες.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι πίσω από αυτήν την παραπληροφόρηση. Κάποιες θρησκείες αποθαρρύνουν τέτοιες ιατρικές παρεμβάσεις ενώ κάποιες κοινωνικές ομάδες δεν εμπιστεύονται τις κυβερνήσεις τους. Και κάποιοι απλά δεν αντέχουν την σκέψη των εμβολίων.
Άλλος ένας λόγος είναι ότι σε κάποιες χώρες δεν υπάρχει η υποδομή υγείας ώστε να προσφερθεί το εμβόλιο σε όλους τους πολίτες. Επίσης κάποιοι δημοφιλείς πολιτικοί χρησιμοποίησαν αυτόν τον σκεπτικισμό για λόγους ψηφοθηρίας, όπως στη Γαλλία και στην Ιταλία.
” Ένα μεγάλο πρόβλημα/θέμα με τα εμβόλια είναι πως μπορούν να λειτουργήσουν και να προστατέψουν την κοινωνία εάν έχουν καλύψει το 95% του πληθυσμού. Αυτό σημαίνει πως παρόλο που μπορεί κάποιος ως άτομο να αποφασίσει κατά του εμβολιασμού, παράλληλα ίσως βάζει σε κίνδυνο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες όπως οι ηλικιωμένοι, τα νεαρά άτομα και τα παιδιά. Ένα ρίσκο που τελικά μπορεί να είναι θανατηφόρο.
Τα εμβόλια είναι μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της σύγχρονης ιατρικής. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι έχουν σώσει εκατομμύρια παιδιά από παιδικές ασθένειες. Φέρνουν ως παράδειγμα το εμβόλιο της πολιομυελίτιδας. Στο απόγειο της άφησε παράλυτα χιλιάδες παιδιά ανά τον κόσμο. Ή το εμβόλιο της ευλογιάς, που χωρίς αυτό θα είχαν προκληθεί 2 εκατομμύρια θάνατοι, κάθε χρόνο!”
Εμβολιάζομαι ή όχι;
Είναι το μεγάλο ερώτημα που η απάντηση του φέρνει μεγάλη ευθύνη σε όποιον την αποδώσει. Προσωπικά ως δημοσιογράφος είναι στη φύση μου να ερευνώ, να διαβάζω τα στοιχεία και να προσπαθώ να καταλήξω σε ένα αντικειμενικό(όσο το δυνατόν) συμπέρασμα. Η πολύχρονη ενασχόληση μου με την αναπηρία και την υγεία με έχουν κάνει ακόμα πιο δύσπιστο σε πολλά θέματα που αφορούν τον άνθρωπο και τις προθέσεις του.
Στο θέμα των εμβολίων, προσπαθώ να δω το γενικό συμφέρον της κοινωνίας μας. Ένας πλανήτης που ξαφνικά οι αποστάσεις μίκρυναν με την εξέλιξη της τεχνολογίας και των μεταφορικών μέσων. Είναι αφελές να μην μας ενδιαφέρει τι γίνεται σε μια άλλη χώρα, ακόμα και αν βρίσκεται σε άλλη ήπειρο. Είναι πιο εύκολο από ποτέ στην καταγεγραμμένη ιστορία της ανθρωπότητας να μας χτυπήσει την πόρτα μια πανδημία.
Αν όντως τα εμβόλια προκαλούν κάποιες ασθένειες ή αναπηρίες, η θέση της επιστήμης είναι να βρει το πρόβλημα και να το εξαλείψει. Ποτέ όμως δεν θα έχουμε μια τέλεια κοινωνία, καθαρή από ιούς και στα πλαίσια του φυσιολογικού, όπως κάποιοι θέλουν να ορίζουν. Το σώμα μας θα είναι πάντα ένας τέλειος ατελής οργανισμός. Θα πρέπει απλά να πράξουμε ότι μπορούμε για να τον προστατέψουμε, χωρίς να παραβλέπουμε ότι είμαστε μέλη μιας κοινωνίας. Και πως ότι πράττουμε έχει αντίκτυπο σε όλους, ακόμα και στην ίδια μας την οικογένεια.
Τείνω να τάσσομαι υπερ του εμβολιασμού, αναγνωρίζοντας όμως ότι υπάρχει πάντα ο αστάθμητος παράγοντας. Δεν θα εμπλακώ με τις θεωρίες συνωμοσίας. Αν ισχύουν, που είναι πιθανόν για κάποιες, είναι τόσο καλά ενορχηστρωμένες που το κουβάρι δεν θα ξετυλιχτεί εύκολα. Και δεν εννοώ σε καμία περίπτωση να σταματήσουμε να ψάχνουμε και να ερευνούμε!
Είναι κάποιες φορές που εμπιστευόμαστε τυφλά και ας μας βγει σε κακό στο τέλος. Όμως είναι κομμάτι της ζωής μας, του κύκλου μας. Και αυτή είναι η προσωπική μου άποψη και σαφώς μπορεί να είναι και λανθασμένη για κάποιους. Δεν θα πάψω όμως ποτέ να σκέφτομαι το γενικότερο καλό αυτού του πλανήτη και των κάτοικων του. Η τελική απόφαση είναι πάντα δική σας και είναι μια πολύ προσωπική απόφαση για να σας την απαντήσει ο οποιοσδήποτε!
Έρευνα, μετάφραση, επιμέλεια: Βογιατζής Ηλίας
Πηγή: www.who.int , www.bbc.com