Η Έμη Κασουλίδου μιλά πρώτη φορά για τον καρκίνο!

Μέσα σε δυο χρόνια βίωσε διπλό χτύπημα καρκίνου, εγχειρίστηκε, πέρασε από χημειοθεραπείες και ακτινοθεραπείες, όμως δεν ένιωσε να χάνει τη γη κάτω από τα πόδια της. Η αναισθησιολόγος -και σύζυγος του υπουργού Εξωτερικών- Έμη Κασουλίδου, μιλά πρώτη φορά δημόσια γι’ αυτή της την εμπειρία, λέει πικρές αλήθειες για τον καρκίνο και μας προτρέπει να εκτιμούμε τις μικρές χαρές της ζωής και να απολαμβάνουμε την κάθε στιγμή χωρίς άγχος, κάτι που και η ίδια έχει καταφέρει.

Με την κυρία Κασουλίδου συστηθήκαμε πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 2007, όταν της ζήτησα να φωτογραφηθεί μαζί με την κόρη της Joanna, στο πλαίσιο ενός αφιερώματος του περιοδικού Down Town για τον καρκίνο του μαστού. Η δυνατή προσωπικότητά της, ο ευθύς χαρακτήρας της, το χαμηλό προφίλ και το καυστικό χιούμορ της σε κερδίζουν από τα πρώτα λεπτά της συνομιλίας μαζί της. «Ένας όγκος δεν σημαίνει καρκίνος. Ένας καρκίνος δεν σημαίνει θάνατος. Ο καρκίνος, όταν διαγνωσθεί έγκαιρα, μπορεί να προληφθεί», μου έλεγε τότε, στέλνοντας με αυτά τα λόγια το δικό της μήνυμα μέσα από το περιοδικό. Όταν έμαθα για την εμπειρία της με τον καρκίνο, θυμήθηκα αυτό το μήνυμα και διερωτήθηκα αν όντως εξακολουθεί να το πιστεύει κι αν συνεχίζει -όπως μου είχε πει τότε- να αντιμετωπίζει τη ζωή με αισιοδοξία και θετικό πνεύμα, κρατώντας μόνο τα μικρά κι ασήμαντα που την κάνουν ευτυχισμένη.

Ήξερα ότι αποφεύγει τις συνεντεύξεις και τις φωτογραφήσεις, όπως ο διάβολος το λιβάνι. Δεν της αρέσει η προβολή και οι άσκοπες δημόσιες εμφανίσεις. Θεωρεί πως η θέση της είναι μόνο μέσα στο χειρουργείο. Εκεί δείχνει -και αποδεικνύει- χρόνια τώρα, τις ικανότητες και την προσφορά της ως αναισθησιολόγος. Αυτή τη φορά, όμως, αποφάσισε να μιλήσει. Όχι τόσο για να περιγράψει τη δική της εμπειρία, αλλά περισσότερο για να βγάλει προς τα έξω κάποιες πικρές αλήθειες για τον καρκίνο…

Με υποδέχεται στο σπίτι της ένα πρωινό Πέμπτης, ευδιάθετη, χαμογελαστή και με πολλή όρεξη για κουβέντα. Επιλέγω να μην κάνω αρχή με τα του καρκίνου και της θυμίζω κάποιες δικές της ατάκες από προηγούμενες -σπάνιες- συνεντεύξεις της. Έχει καταφέρει άραγε να απολαμβάνει και η ίδια την κάθε της στιγμή χωρίς άγχος; «Βεβαίως και το έχω καταφέρει. Και είμαι πολύ ευχαριστημένη, γι’ αυτό. Ο λόγος που αγχώνεται ο κόσμος, είναι ο θάνατος. Εγώ, τον έχω δεχτεί από μικρή. Ποτέ μου δεν τον φοβήθηκα. Από τη στιγμή που γεννιόμαστε, το μόνο βέβαιο στη ζωή μας είναι ότι θα πεθάνουμε κάποια στιγμή. Μπορεί να μην καταφέρεις να μορφωθείς, να μην παντρευτείς, να μην κάνεις παιδιά, να μη γίνεις πλούσιος, να αρρωστήσεις ή να μην αρρωστήσεις, αλλά σίγουρα θα πεθάνεις. Θα είμαστε λιγότερο αγχωμένοι, λοιπόν, αν εξοικειωθούμε με το θάνατο. Και η καλύτερη ευχή που μπορείς να δώσεις σε κάποιον είναι να έχει καλό θάνατο».

Και με τον καρκίνο, όμως, ήταν εξοικειωμένη. Ως γιατρός ζει καθημερινά την αρρώστια. Βλέπει καθημερινά κόσμο να χάνει τη μάχη, αλλά και πολλούς να την κερδίζουν και να προχωρούν δυνατοί… «Εργάζομαι χρόνια στην κλινική Ευαγγελίστρια, όπου η γιατρός ογκολόγος Helen Σωτηρίου δημιούργησε για κάποια χρόνια το πρώτο ιδιωτικό ογκολογικό κέντρο, όταν αφυπηρέτησε. Ήταν η γυναίκα που ίδρυσε το Ογκολογικό Τμήμα στο νοσοκομείο Λευκωσίας. Έτσι, τότε γνώρισα από κοντά τον καρκίνο, το πόσο η χημειοθεραπεία καταβάλλει τον ασθενή και όλες τις διάφορες παράπλευρες δυσάρεστες επιπτώσεις που συνεπάγονται.

Είδα και βλέπω πόση σημασία έχει η πρόληψη σε όλα τα είδη καρκίνου. Όπως για παράδειγμα, η συχνή μαστογραφία στο στήθος ή οι τακτικές κολονοσκοπήσεις, οι ακτινογραφίες θώρακος. Και ναι, εάν το στάδιο είναι αρχικό, όλα μπορούν να θεραπευθούν. Είναι κρίμα να παραβλέπουμε τα όποια πρώτα συμπτώματα: λίγο αίμα στα κόπρανα, ένας συνεχής παράξενος βήχας, μια ξαφνική δυσκοιλιότητα, ένα ογκίδιο στο μαστό, μια αιματουρία, μια ελιά στο δέρμα που αλλάζει. Ξέρετε, στην Κύπρο ξοδεύουμε τόσα πολλά για τη ματαιοδοξία μας, για τη διασκέδασή μας και αμελούμε την υγεία μας ή εθελοτυφλούμε. Δίνουμε λεφτά για το ντύσιμό μας, όμως δυσαρεστούμαστε για την αμοιβή της εξέτασης του γιατρού».

Και η δική της περίπτωση, πώς προέκυψε; Πώς το ανακάλυψε; Τι ένιωσε μόλις το έμαθε; «Έκανα ανελλιπώς κάθε χρόνο μαστογραφία ρουτίνας και υπέρηχο. Τον Ιανουάριο του 2011, ενώ η μαστογραφία μου ήταν καθαρή, στον υπέρηχο φάνηκε μια ύποπτη σκιά. Στη βιοψία που ακολούθησε φάνηκε ότι ήταν αδενοκαρκίνωμα. Έκανα την επέμβαση, οι λεμφαδένες ήταν καθαροί και έμενε να ακολουθήσω τη σωστή θεραπεία. Όχι, δεν ένιωσα -όπως λένε οι περισσότερες όταν μαθαίνουν ότι έχουν καρκίνο του μαστού- να χάνεται η γη κάτω από τα πόδια μου, γιατί ήξερα ότι ήταν πολύ πρόωρο στάδιο. Δεν ξαφνιάστηκα, γιατί έμαθα να σκέφτομαι, από την πείρα μου, ότι τα κακά δεν συμβαίνουν μόνο στους άλλους. Επίσης, ήμουν σε μια ηλικία που όλα μπορούν να συμβούν… Το μόνο πράγμα που μου στοίχισε ήταν ότι, ενώ όλοι μου έλεγαν να κάνω μόνο ακτινοθεραπεία κάποια στιγμή με προέτρεψαν -εάν ήθελα- να στείλω τις εξετάσεις μου και στην Αμερική για να γίνει τυποποίηση του όγκου, εφόσον θα πλήρωνα προσωπικά τα έξοδα. Η απάντηση από την Αμερική ήταν να υποβληθώ πρώτα σε μια χημειοθεραπεία και μετά σε ακτινοθεραπεία. Αυτό, ναι με απογοήτευσε, γιατί ήξερα τι σημαίνει χημειοθεραπεία. Ακολούθησα, όμως, μέχρι τέλους όλη τη θεραπεία όσο δυσάρεστη και να ήταν και θέλω να πιστεύω ότι τον καρκίνο του μαστού τον έχω ξεπεράσει».

Πώς ήταν εκείνες οι δύσκολες μέρες της χημειοθεραπείας; Πόσο επώδυνη ήταν η διαδικασία της θεραπείας; «Η χημειοθεραπεία για τον καρκίνο του μαστού είναι πιο υποφερτή. Έχεις αναγούλες, εμετούς, πυρετούς, είσαι επιρρεπής σε μολύνσεις. Δεν με κατέβαλε όμως. Ήμουν μεν χάλια κάποιες μέρες, αλλά συνέχισα να δουλεύω. Μια μέρα -θυμάμαι- ήμουν μέσα στο χειρουργείο με πυρετό, έτρεχαν τα μάτια μου, δούλευα μέχρι αργά το βράδυ και παρακαλούσα να έρθει κάποιος να με αντικαταστήσει, αλλά δεν έβρισκα κανένα. Για πολλά χρόνια, ήμαστε πολύ λίγοι αναισθησιολόγοι κι αναγκαστικά έμεινα για να γίνει η εγχείρηση».

Μου εξηγεί ότι πάντα ήταν δυνατή ως χαρακτήρας. Δεν ήταν ποτέ ο τύπος που βρίσκει με το παραμικρό αφορμή για να απουσιάσει από τη δουλειά του. Αγαπάει πολύ αυτό που κάνει. Και για την ίδια, το «εργάζομαι» σημαίνει «ζω και προσφέρω». Δύο χρόνια μετά την πρώτη διάγνωση για τον καρκίνο του μαστού, δέχεται άλλο ένα χτύπημα καρκίνου. Αυτή τη φορά, στη μήτρα και την ωοθήκη… «Τέλος του 2012 έπρεπε να κάνω όλες τις εξετάσεις ρουτίνας, τόσο στο Ογκολογικό όσο και τις καθιερωμένες γυναικολογικές και όλα φαινόντουσαν εντάξει. Θα έπρεπε να τις επαναλάβω τέλος του 2013. Κι όμως, τον Ιανουάριο του 2013, παρουσίασα μια αιματουρία που διήρκεσε μόνο δύο μέρες. Αλλά δεν το αμέλησα. Το έψαξα με ουρολογική διερεύνηση (που έδειξε ότι δεν ήταν τίποτα). Στο γυναικολόγο, φάνηκε στον υπέρηχο μια κύστη ωοθήκης που δεν υπήρχε δύο μήνες πριν και ήταν κάπως ύποπτη.

Έτσι, μου συνέστησαν να αφαιρέσω τα μητρικά μου. Τότε, όμως, εκτός από το μικρό ογκίδιο που πράγματι υπήρχε στην ωοθήκη, υπήρχε ακόμα ένα και στη μήτρα. Το ίδιο μικρό, αλλά πολύ παρόμοιο με αυτό της ωοθήκης. Επειδή όσοι τα εξέτασαν -ακόμα και στην Αγγλία- είχαν αμφιβολία για το ποιο ξεκίνησε πρώτο ή αν ξεκίνησαν μαζί, τελικά, θεωρήθηκαν σαν δύο διαφορετικοί όγκοι ωοθήκης και μήτρας, που άρχιζαν μαζί και ξεχωριστά. Έτσι έκανα ξανά διαφορετική χημειοθεραπεία με όλα τα δικά της επακόλουθα, αλλά και δυνατή ραδιοθεραπεία κοιλιάς με τα δικά της δυσάρεστα παράπλευρα συμπτώματα».

Αυτή η δεύτερη χημειοθεραπεία ήταν και η πιο επώδυνη. Της επέφερε πολλές νευροπάθειες, είχε τρομερούς πόνους στα πόδια και τις πρώτες μέρες δεν μπορούσε ούτε να περπατήσει. Ένιωθε σαν ζωντανός νεκρός Ωστόσο, πάλι δεν απελπίστηκε. Θύμωσε όμως… «Ναι, αυτή τη φορά ένιωσα θυμό και αγανάκτηση και ένα μεγάλο γιατί: γιατί τόσα πολλά σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα; Γιατί τόσο σύντομα τρία καρκινάκια, όσο πρόωρα κι αν φαίνονταν; Γιατί δύο χημειοθεραπείες; Μήπως είναι η ακτινοβολία, στην οποία τόσα χρόνια είχα εκτεθεί μέσα στο χειρουργείο; Για πολλά χρόνια δεν είχαμε προφυλακτικές ποδιές μολύβδου. Και η χρήση ακτινοβολίας στο χειρουργείο είναι πολύ συχνή. Κακά τα ψέματα, αν δεν περάσεις χημειοθεραπεία, δεν ξέρεις τι θα πει καρκίνος. Κι αν δεν περάσουν κάποια χρόνια, δεν μπορείς να πεις ότι νίκησες τον καρκίνο. Ακούω πάρα πολλούς ανθρώπους να λένε ότι τον έχουν νικήσει, μόλις ολοκληρώσουν τη χημειοθεραπεία τους. Είναι τραγικό να λες κάτι τέτοιο. Χρειάζεται υπομονή. Ως γιατρός βλέπω πιο ρεαλιστικά τα πράγματα και μόνο όταν περάσουν 5 με 7 χρόνια από την τελευταία μου χημειοθεραπεία, ίσως πω κι εγώ ότι ξεπέρασα τον καρκίνο. Και πάλι, τίποτε δεν είναι σίγουρο. Τώρα, πάντως, δεν μπορώ να πω ακόμα κάτι τέτοιο»…

Σκέφτομαι μήπως απογοητευτούν κάποιοι καρκινοπαθείς που θέλουν να κοιτάζουν τη ζωή μπροστά τους με μεγαλύτερη αισιοδοξία και πριν προλάβω να πω οτιδήποτε η κυρία Κασουλίδου μού επισημαίνει πως «το να έχουμε θετική στάση στη ζωή και να ελπίζουμε για το καλύτερο, δεν σημαίνει και ότι πρέπει να προσπερνάμε κάποιες δυσάρεστες αλήθειες». Από αυτές τις αλήθειες η ίδια αντλεί τη δική της δύναμη, παραμένοντας αισιόδοξη. Και βεβαίως ούτε η δεύτερη περιπέτειά της με τον καρκίνο την εμπόδισε να συνεχίσει την προσφορά της ως αναισθησιολόγος. «Επέλεγα να κάνω τη χημειοθεραπεία μου Παρασκευή για να έχω το σαββατοκύριακο μπροστά μου κι επειδή δεν μπορούσα να περπατήσω από τους πόνους στα πόδια, πήγαινα δουλειά μετά από μια βδομάδα. Αν ήμουν κυβερνητική υπάλληλος ίσως να σταματούσα κανένα χρόνο Το ότι είχα τη δουλειά μου ήταν μεγάλο στήριγμα. Εκεί με βοηθούσαν οι κοπέλες του χειρουργείου, αλλά εκεί ένιωθα και λιγότερο άρρωστη. Βεβαίως, στη δεύτερη χημειοθεραπεία ήμουν πολύ χειρότερα και για μεγαλύτερα διαστήματα. Ευτυχώς, ήρθαν νέοι γιατροί αναισθησιολόγοι και μπορούσα να λείπω και να ξέρω ότι είχα κάποιους να με αντικαταστήσουν. Ενώ το 2011 δεν είχα κανένα να με αντικαταστήσει. Από την άλλη, τώρα με την κρίση, η δουλειά στον ιδιωτικό τομέα έχει λιγοστέψει σχεδόν στο 1/10 και πολύ θα ήθελα να ήταν περισσότερη για να μπορούμε να μοιραζόμαστε περισσότερα. Λυπούμαι πολύ που τόσοι νέοι με τόσα προσόντα δεν έχουν τις ευκαιρίες που τους αξίζουν».

Μου λέει ότι η οικογένειά της τη στήριξε όσο μπορούσε, δεδομένου ότι ο σύζυγός της -ως υπουργός Εξωτερικών- έλειπε συνεχώς, και η κόρη της εργάζεται πολλές ώρες. Είχε, όμως, δίπλα της την αδελφή της και τις φίλες της που της συμπαραστάθηκαν πολύ. Όσο για τα μαλλιά της; Επειδή ήξερε ότι από την πρώτη χημειοθεραπεία θα τα έχανε, φρόντισε από πριν να αγοράσει μια περούκα, που της έφτιαξαν στο ίδιο χρώμα και στιλ με τα δικά της μαλλιά, έτσι την είχε έτοιμη όταν τη χρειάστηκε. Μου περιγράφει πόσο δύσκολο είναι να μακιγιάρεσαι όταν αρχίζεις να χάνεις τα ματόκλαδα σου και αυτοσαρκάζεται με ένα απίστευτο χιούμορ, που σε κάνει να διερωτάσαι αν όντως έχει περάσει δύο φορές από καρκίνο. Κι ύστερα την ακούω να ευχαριστεί το Θεό «που μου έστειλε όλα αυτά στην ηλικία των 60, χορτασμένη από τη ζωή και δεν έχω κανένα εξαρτώμενο από μένα. Γι’ αυτό δεν φοβήθηκα τον καρκίνο, ούτε και το θάνατο φοβάμαι».

Δεν της λείπει -λέει- κάτι από τη ζωή. Ήταν πάντα πολύ ολιγαρκής κι εκτιμούσε μόνο τις μικρές χαρές… «Είμαι πολύ ευχαριστημένη από τη ζωή μου, την οικογένειά μου, τη δουλειά μου, τους φίλους που απέκτησα και με όσα πέτυχα, προσέφερα και έκανα. Μ’ αρέσει να προσφέρω και δεν επιθυμώ να εξαρτώμαι από κανένα. Γι’ αυτό δεν θα ήθελα να γεράσω και να μην μπορώ να αυτοεξυπηρετούμαι. Δεν πεθύμησα ποτέ να τα εκατοστίσω και πολύ θα ήθελα να φύγω σε ηλικία προσφοράς. Βέβαια, ποτέ δεν ξέρεις τι σου επιφυλάσσει η ζωή, γι’ αυτό να είσαι έτοιμος όλα να τα αντιμετωπίσεις».

Λίγο πριν ολοκληρώσουμε την κουβέντα μας, νιώθει την ανάγκη να εκφράσει το θαυμασμό και τις ευχαριστίες της στο Ογκολογικό Κέντρο της Τράπεζας Κύπρου, γιατί «παρόλο το φόρτο εργασίας όλοι ανεξαιρέτως, γιατροί και προσωπικό, δίνουν αγάπη, χαμόγελο, ευγένεια και σημασία στον κάθε ασθενή». Εκεί -όπως μου τονίζει- είναι έτοιμοι πάντα να σου εξηγήσουν και να σου συμπαρασταθούν. «Κι αυτό το επιβεβαιώνουν άνθρωποι που τα οικονομικά τους, τους ανάγκασαν, πριν τον καρκίνο, να γνωρίσουν την ιατρική περίθαλψη μόνο των γενικών νοσοκομείων. Άνθρωποι που έζησαν τις ατέλειωτες ουρές (που τις προσπερνούν οι γνωστοί των γιατρών) τον απότομο τρόπο, την αδιαφορία και την άρνηση να τους εξηγήσουν κάτι με απλά λόγια για το πρόβλημά τους. Και όλα αυτά γιατί πρέπει να σχολάσουν γρήγορα». Διερωτάται γιατί κάποιοι κάνουν εκδηλώσεις διαμαρτυρίας εναντίον του Ογκολογικού και επιμένουν να γίνει Ογκολογικό στο Νοσοκομείο Λευκωσίας. «Πόσος μαζοχισμός επιτέλους; Ναι, μακάρι να υπήρχαν λεφτά για να γίνουν ογκολογικά κέντρα και σε άλλες πόλεις για να μην ταλαιπωρούνται οι ασθενείς των άλλων πόλεων. Αλλά, το Ογκολογικό της Λευκωσίας υπερκαλύπτει όλες τις ανάγκες, τόσο ιατρικές όσο και στήριξη ψυχολογική όλων των ασθενών και ιδίως της Λευκωσίας»…

Την αποχαιρετώ, ευχαριστώντας τη που δέχτηκε να μου μιλήσει για την εμπειρία της και να πει τις δικές της αλήθειες και κρατάω στο μυαλό μου το πιο αισιόδοξο μήνυμα: «Να απολαμβάνεις την κάθε στιγμή της ζωής χωρίς άγχος. Και να κρατάς τα μικρά καθημερινά κι ασήμαντα που σε κάνουν ευτυχισμένο»