Η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία τιμάτε διεθνώς στις 3 Δεκεμβρίου από την καθιέρωση της το 1992. Η απόφαση πάρθηκε μετά από Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ και τιμάται κάθε χρόνο συνδετικά με την υπογραφή της διεθνούς σύμβασης για τα άτομα με αναπηρίες.
Σκοπός της παγκόσμιας ημέρας είναι να αναγνωριστεί σε κάθε φάσμα της ζωής, η ύπαρξη της αναπηρίας και η αποδοχή της από την ευρύτερη κοινωνία. Κυβερνήσεις, τοπικοί και διεθνείς οργανισμοί να αδράξουν την ευκαιρία και να μιλήσουν για το 15% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Έχοντας αγγίξει τα 8 δισεκατομμύρια ο πληθυσμός της γης, είναι δύσκολο να καταμετρηθεί ο ακριβής αριθμός των ατόμων με αναπηρίες. Αυτό συμβαίνει και για έναν ακόμη ισχυρό λόγο. Διαφορετικές χώρες αναγνωρίζουν ως αναπηρία διαφορετικές ασθένειες και καταστάσεις αναπηρίας.
Κάθε χώρα έχει το δικαίωμα να κατηγοριοποιήσει άλλες παθήσεις ως αναπηρία από ότι κάποιες άλλες χώρες. Για παράδειγμα οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο καρκίνος, οι ψυχικές και αόρατες αναπηρίες δεν είναι αναγνωρισμένες ως αναπηρική κατάσταση. Δυστυχώς δεν υπάρχει ένας παγκόσμιος κατάλογος ή λίστα αναπηριών που να βοηθάει σε αυτό.
Υπολογίζεται όμως πως τα άτομα που έχουν μια ή και περισσότερες αναπηρίες παγκοσμίως έχουν ξεπεράσει το ένα δισεκατομμύριο εδώ και χρόνια. Σε μια χώρα όπως η δική μας, χονδρικά υπολογίζεται πως ένα εκατομμύριο Έλληνες πάσχουν από κάποια μορφή αναπηρίας.
Ωστόσο είμαστε από τις χώρες που μέχρι και σήμερα θεωρούμε την αναπηρία ταμπού. Δε μιλάμε για αυτήν, δεν την αντιμετωπίζουμε όπως της αρμόζει. Δηλαδή ως μια συνθήκη που υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει.
Μια συνθήκη που αφορά τους πάντες, καθώς όλοι είμαστε εν δυνάμει ανάπηροι. Αντιθέτως οι Έλληνες ως λαός βλέπουμε την αναπηρία με απέχθεια. Γιατί; Αυτό το κουβάρι θα προσπαθήσω να ξετυλίξω μέσα από το σημερινό μου άρθρο.
Αναπηρία – μακριά από το σπίτι μας.
Ζούμε ακόμα σε εποχές που φτύνοντας στον κόρφο μας νομίζουμε πως θα ξορκίσουμε το κακό. Ότι κανένα ατύχημα δε θα χτυπήσει την πόρτα μας. Το τι γίνεται στους γείτονες δεν μας αφορά. Κάπως έτσι σοκάρονται ξαφνικά τα σπίτια και οι οικογένειες όταν τελικά η αναπηρία όχι μόνο τους χτυπά την πόρτα, αλλά στρογγυλοκάθεται μέσα σε αυτό. Για πάντα.
Μετά από ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα όταν κάποιο μέλος της οικογένειας βρέθηκε σε κατάσταση αναπηρίας. Ύστερα από μια ασθένεια, μια χρόνια πάθηση. Η υγεία δεν είναι δεδομένη για κανέναν. Το ίδιο και η αποφυγή της αναπηρίας. Δεν είναι από επιλογή, είναι κομμάτι της ζωής και της ανθρώπινης φύσης.
Γηρατειά – ούτε καν να μας αγγίξουν.
Όσο μεγαλώνουμε τόσο το σώμα μας φθίνει, εξασθενεί. Από την ώρα που γεννιόμαστε το μόνο σίγουρο είναι πως θα φύγουμε. Αν είμαστε τυχεροί θα γεράσουμε και θα έχουμε να λέμε ιστορίες. Ούτε από τα γηρατειά γλιτώνει κανείς, αν καταφέρει να ζήσει αρκετά.
Αντί να χαρούμε την ηλικία μας, τη δαιμονοποιούμε. Έφτασε στα 50, τώρα στα 70, έφτασε κοντά στο τέλος. Αυτή η παράνοια με το φόβο του θανάτου. Από μια ηλικία και ύστερα ξεχνάμε να θυμηθούμε να ζούμε. Αντιθέτως φοβόμαστε το μπαστούνι, το μπαλονάκι, τις θεραπείες, τα φάρμακα. Όλα όσα δηλαδή μπορούν να μας χαρίσουν μια ποιότητα ζωής.
Δεν περίμενα ποτέ να καταλήξω έτσι εγώ.
Κανείς δεν το περιμένει και κανείς δεν το επιθυμεί. Είτε λόγω ηλικίας, είτε λόγω ασθένειας, κανείς δε ζήτησε να χάσει το φως του, την ακοή του, τη μνήμη του. Ούτε κανείς ζήτησε να είναι χρήστης αναπηρικού αμαξιδίου ή να ζει ξαπλωμένος σε ένα κρεβάτι 24 ώρες το εικοσιτετράωρο. Αυτή όμως είναι η απόδειξη πως είμαστε εύθραυστοι.
Έχουμε δει ανθρώπους που ακολουθούσαν τον πιο υγιή τρόπο ζωής, απότομα το σώμα να τους προδίδει. Και άλλους που έπιναν και κάπνιζαν, να φτάνουν τα 100 χρόνια ζωής. Είναι άδικο; Ίσως, όμως δεν είναι εξαρχής άδικο πως ο καθένας μας έχει ένα διαφορετικό σώμα; Άτιμο το DNA όμως όχι δεν μπορείς να το αλλάξεις.
Γιατί δεν βρίσκουν θεραπείες; Μόνο οι πλούσιοι τη γλιτώνουν!
Η αναπηρία και η ανατροπή στην υγεία ενός ανθρώπου δεν εξαρτάται από το χρήμα. Σαφώς όσοι ζουν σε προηγμένες χώρες έχουν πρόσβαση σε καθαρό, πόσιμο νερό και καλύτερης ποιότητας τρόφιμα. Έχουμε δει όμως πως σε αυτές τις χώρες τα νοσοκομεία είναι πάντα γεμάτα. Δεν υπάρχει πανάκεια, δεν εξαγοράζεται η αναπηρία.
Ίσως αν είναι κάποιος πλούσιος να έχει καλύτερες υπηρεσίες στο σπίτι ή σε κάποιο νοσοκομείο. Την πάθηση όμως που τον χτύπησε, δεν τη γλιτώνει και δεν μπορεί να την αλλάξει. Σταματήστε λοιπόν να συγκρίνεστε με τους άλλους. Όσο για τις θεραπείες; Σήμερα έχουμε διαθέσιμες περισσότερες από ποτέ άλλοτε στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Όταν όμως είμαστε 8 δισεκατομμύρια, περιμένετε πραγματικά ότι δε θα έχουμε πλεόνασμα και σε αρρώστους;
Η αναπηρία είναι άσχημη, με κάνει να αισθάνομαι άβολα, δεν τη θέλω.
Καλομάθαμε στην ομορφιά, γιατί την αναπηρία την κρατούσαν κρυμμένη τόσα χρόνια. Δεν βλέπαμε πριν λίγες δεκαετίες ΑμεΑ να κυκλοφορούν στους δρόμους ή σε κοινωνικές εκδηλώσεις. Και έτσι αθώα πίστευαν όλοι πως δεν υπάρχει αναπηρία. Όταν έβλεπαν ένα παιδί με αυτισμό ή με σύνδρομο Down σοκάρονταν.
Σας έχω νέα: εκεί ήταν πάντα τα άτομα με αναπηρία, παιδιά και ενήλικες. Ως θέμα ταμπού για την ελληνική κοινωνία έπρεπε να μείνει κρυμμένη, ήσυχη, κουκουλωμένη, μη τύχει και την δουν οι γείτονες. Ειδικά αυτοί που νόμιζαν ότι είναι μεταδοτική. Επιτέλους όμως αλλάξαν και συνεχίζουν να αλλάζουν τα πράγματα.
Γιατί αυξήθηκαν τα άτομα με αναπηρίες;
Όπως μόλις ανέφερα, ήταν πάντα εκεί. Τώρα όμως που η πρόσβαση σε δημόσιους χώρους, κτίρια, δρόμους και πεζοδρόμια έχει βελτιωθεί, μπορούν με μια κάποια σχετική ασφάλεια να βγουν έξω. Λέω σχετική, γιατί έχουμε άπειρα παραδείγματα από κατειλημμένα πεζοδρόμια, διάδρομους τυφλών να οδηγούν σε τραπεζοκαθίσματα, σε δέντρα και πάνω σε περίπτερα.
Τα μέσα μαζικής μεταφοράς είναι πιο φιλικά στα ΑμεΑ, προσβάσιμα επίσης, πάντα συγκρίνοντας με το παρελθόν. Υπάρχει μεγάλο περιθώριο βελτίωσης, όμως γίνονται βήματα. Οπότε δεν αυξήθηκαν έτσι ξαφνικά. Απλώς πλέον κυκλοφορούν έξω, ίσως έχεις ανοίξει και εσύ τα μάτια και το μυαλό σου περισσότερο.
Τι είναι η αποδοχή των ΑμεΑ που μιλάνε όλοι;
Αποδέχομαι, σημαίνει αγκαλιάζω, αναγνωρίζω, δέχομαι και ας μη συμφωνώ ή ας μη με αφορά. Αποδοχή της αναπηρίας και των ατόμων με αναπηρίες σημαίνει να μην κάνεις πως δεν τους βλέπεις.
Μη κάνεις πως δεν υπάρχουν, μη στρουθοκαμηλίζεις, μην αλλάζεις τη συζήτηση. Αποδοχή σημαίνει πως αν αύριο τύχει στον δικό σου μικρόκοσμο θα είσαι προετοιμασμένος/η. Πως δε θα σου ξενίζει ένα τσούρμο αναπηρικά αμαξίδια στην παραλία, σε ένα μαραθώνιο ή σε μια συναυλία. Αναγνωρίζεις και μοιράζεις το μήνυμα πως η αναπηρία δεν κάνει κανέναν μας λιγότερο άνθρωπο. Δεν τον μειώνει ως οντότητα, ως ύπαρξη, ως συνάνθρωπο.
Θα αποδεχτείς το συνάδελφο που είναι διαφορετικός, και ας μην ξέρεις το γιατί. Θα μάθεις πως η διαφορετικότητα μας κάνει υπέροχους και μοναδικούς ανθρώπους. Στο κοινωνικό και εργασιακό σου περιβάλλον θα ενισχύσεις να μπορούν να μιλήσουν όλοι για τη φυσική ή τη ψυχική τους αναπηρία.
Θα μηδενίσεις το στίγμα, θα εξαφανίσεις το ταμπού. Κάνοντας αυτό θα καταλάβεις πως δεν υπάρχουν καλοί ή κακοί άνθρωποι. Αλλά άνθρωποι που συμπεριφέρονται άσχημα γιατί δεν έχουν μάθει αλλιώς. Θα βοηθήσεις να σταματήσει ο εκφοβισμός(bullying). Δε θα φοβηθείς να καταγγείλεις τέτοιες συμπεριφορές ακόμα και αν προέρχονται από ανωτέρους σου.
Θα προστατεύσεις αυτόν που ίσως σε έχει ανάγκη. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως όλα τα άτομα με αναπηρίες έχουν τη δική σου ανάγκη ή τη βοήθεια μας. Αρκεί να διατηρούμε την πρόσβαση ίση για όλους, καθαρή από εμπόδια, χωρίς φραγμένες ράμπες και ημίμετρα.
Οι κοινωνίες πρέπει να αλλάξουν τον τρόπο που δομούνται ώστε να είναι φιλικές σε κάθε πολίτη. Εμείς είμαστε η κοινωνία, εμείς ως λαός πρέπει να αλλάξουμε και να αποδεχτούμε την αναπηρία. Σεβασμός, αλληλοϋποστήριξη, αναγνώριση, αποδοχή.
Λέξεις κλειδιά, που χωρίς αυτές τις αξίες, το οικοδόμημα μας καταρρέει. Ας δείξουμε λοιπόν πως όντως είμαστε καλύτεροι άνθρωποι, χωρίς μικρότητες, ταμπού, ρατσισμό και διακρίσεις.
Σύνταξη, επιμέλεια κειμένου: Βογιατζής Ηλίας για newsitamea.gr
Email επικοινωνίας: iliasvogiatzis@gmail.com