Η αναπηρία δεν είναι μια κακή λέξη και ούτε θα έπρεπε στο άκουσμα της να γυρίζουν το κεφάλι μερικοί. Αρκετοί όταν ακούν ότι κάποιος έχει αναπηρία, αμέσως στρέφονται στη λύπηση, στον οίκτο και στη στεναχώρια. Δεν μπορεί να είναι σου λέει καλά, αφού είναι ανάπηρος. Αφού έχει παιδί με ειδικές ανάγκες(λάθος ορολογία, παιδί με αναπηρία ο σωστός όρος). Η λέξη αναπηρία δεν φταίει σε κάτι, ο τρόπος που τη χειριζόμαστε ως κοινωνία έχει το πρόβλημα. Έναντι της ενημέρωσης και απέναντι στην αναπηρία στέκεται ολόρθο εμπόδιο η άγνοια.
Δε μάθαμε από παιδιά να ξεχωρίζουμε το λάθος και το σωστό, όταν αναφερόμαστε στην αναπηρία και στα άτομα με αναπηρίες. Που να το μάθεις; Στο σχολείο, από το σπίτι, από την κοινωνία, από την εκκλησία, από τους θεσμούς. Πουθενά δεν υπάρχει κάτι που να προσεγγίζει έστω την αναπηρία στο πραγματικό της μέγεθος και να την περιγράφει ρεαλιστικά. Οι ανάπηροι είτε θα είναι άτομα με ανάγκες, επαίτες, μισάνθρωποι, κακιασμένοι, επικίνδυνοι, κλέφτες και μπαγαπόντηδες. Το μόνο που θέλουν είναι το κακό μας, άσε που μπορεί να μας κολλήσουν κιόλας…αναπηρία!
Άντε μετά από αιώνες τόσο λανθασμένης αντίληψης η κοινωνία μας να αλλάξει εν μια νυκτί. Ούτε σε άλλες τρεις δεκαετίες δε θα αλλάξει εντελώς. Έχουν γίνει όμως βήματα τα τελευταία 30 χρόνια, προς το καλύτερο. Ίσως όχι στην Ελλάδα, όμως στο εξωτερικό οι αντιλήψεις είναι διαφορετικές. Το βιώνεις στα βλέμματα του κόσμου, στην πρόσβαση, στην αποδοχή, στα δικαιώματα και στον τρόπο συμπεριφοράς. Αν θέλουμε να φτάσουμε στη ρίζα του προβλήματος, η λύση είναι μια: να εκπαιδεύσουμε σωστά τα παιδιά μας. Με ολοκληρωμένο και αφοπλιστικά ειλικρινή τρόπο, όχι με μισά λόγια, κρυφές ορολογίες και σίγουρα όχι με τον τρόπο που τα μάθαμε εμείς στο παρελθόν.
Πες στο παιδί την αλήθεια.
Αν έχεις εσύ ως γονιός μια αναπηρία το καλύτερο είναι να την εξηγήσεις από μικρή ηλικία στο παιδί. Δεν υπάρχει τίποτα μεμπτό, δεν έχεις κανένας λόγος να κρύβεσαι από το παιδί που ανατρέφεις μέσα στο σπίτι σου. Τα παιδιά καταλαβαίνουν περισσότερα από όσα λένε. Και αν αμφιβάλλεις θυμήσου πόσα εσύ κατανοούσες που οι γονείς σου ενδεχομένως σου έκρυβαν. Μίλησε στο παιδί με απλές λέξεις όταν είναι σε νεαρή ηλικία. Εξήγησε του γιατί δεν ακούς, γιατί φοράς ακουστικό, γιατί είσαι σε αναπηρικό αμαξίδιο, γιατί έχεις σκύλο βοηθό μέσα στο σπίτι;
Αν δεν έχεις εσύ ή κάποιο μέλος του κοντινού οικογενειακού περιβάλλοντος αναπηρία, και πάλι είναι σωστό να του μιλήσεις. Να μάθει το παιδί για το παιδί του γείτονα με αυτισμό ή με ημιπληγία. Να μην ξεκινήσει με απορίες όταν βλέπει τα διαφορετικά χαρακτηριστικά ενός ατόμου με σύνδρομο Down. Εξήγησε του ότι μπορεί να κάνει παρέα με όλα τα παιδιά που θεωρεί ότι ταιριάζει. Πως η αναπηρία δεν είναι κολλητική, δε θα χάσει την όραση του αν παίξει με ένα τυφλό παιδί.
Δείξε στο παιδί την διαφορετικότητα.
Το παιδί δεν ξέρει τι είναι αναπηρία όταν γεννιέται. Ούτε όσο μεγαλώνει πιστεύει πως κάποιος με διαφορετικό χρώμα, δέρμα, ύψος, σωματική διάπλαση ή χαρακτηριστικά είναι κατώτερος. Αυτό του το μαθαίνεις εσύ γονέα, η ευθύνη είναι δική σου. Μη σε ακούσω να λες πως το έμαθε από το σχολείο. Γιατί αν είχες φροντίσει να εξηγήσεις στο παιδί σου τι είναι το διαφορετικό και πως όλοι είναι μοναδικοί, δε θα είχε επηρεαστεί. Αντιθέτως θα είχε το θάρρος να μιλήσει για αυτό στην τάξη του. Εσύ φταις γιαγιά και παππού, που τρόμαξες το παιδί με τον μαύρο, τον σακάτη, τον γκαβό και τον επικίνδυνο.
Σε μια οικογένεια όλα τα μέλη που έρχονται σε επαφή με τα παιδιά, έχουν ευθύνη. Ακόμα και όταν ένα μέλος βλέπει κάτι λάθος, οφείλει να μιλήσει και να εξηγήσει στο παιδί την αλήθεια. Αν οι υπόλοιποι διαφωνούν, κρίμα για το παιδί που προσπαθούν να το μεγαλώσουν με λάθος πρότυπα. Ξαναλέω, ξεχάστε όσα ξέρετε ή πιστεύετε. Η κοινωνία άλλαξε και τώρα πλέον θα αλλάζει γρηγορότερα. Όλα τα άτομα με διαφορές είναι αποδεκτά, είναι στη ζωή μας, θα μεγαλώσουν τα παιδιά μας μέσα σε μια κοινωνία με λιγότερες ανισότητες. Μπορείς είτε το παιδί σου είναι μέλος αυτής της κοινωνίας ή κομμάτι από το πρόβλημα, όπως είσαι και εσύ.
Ενθαρρύνετε το παιδί να μιλήσει και να ρωτήσει.
Αν ζητάς από το παιδί να το βουλώσει όταν σε ρωτάει γιατί κάποιος δεν έχει το πόδι του, πως θα μάθει; Αν δεν ρωτήσει, τότε να ανησυχήσεις. Τα παιδιά συνέχεια ρωτούν και ομολογώ εμένα προσωπικά με κουράζει. Το αναφέρω για να μη νομίζετε πως είμαι το τέρας ψυχραιμίας. Όμως όταν είναι να ρωτήσουν για κάτι τόσο σημαντικό, είναι η καλύτερη μου στιγμή. Αυτό δείχνει πως το παιδί έχει αναπτύξει ήδη τον χαρακτήρα του με ενσυναίσθηση, με απορίες που θα τον κάνουν καλύτερο άνθρωπο. Εσύ όταν του κλείνεις τα μάτια και τα αυτιά, δίνοντας του ένα παιχνίδι για να σε αφήσει ήσυχο, ευνουχίζεις το παιδί.
Ενθαρρύνεις ένα παιδί να ρωτήσει όταν μερικές φορές ξεκινάς εσύ με ερώτηση. Γιατί πιστεύεις πως αυτή η κυρία είναι σε ηλεκτρικό αμαξίδιο και της λείπει ένα χέρι; Γιατί φοράει ο κύριος οφθαλμοκαλύπτρα, τι νομίζεις ότι του συμβαίνει; Εξήγησε του με τη σωστή ορολογία και αν δεν την ξέρεις φρόντισε να την μάθεις. Δεν είναι δα και τόσο δύσκολο στις μέρες μας. Έχεις έναν υπολογιστή στο χέρι σου συνεχώς, άσε τα παιχνίδια και γκούγκλαρε για κάτι σημαντικό. Με αυτόν τον τρόπο βοηθάς το παιδί, που αύριο μπορεί να βοηθήσει ένα συμμαθητή του. Βάζεις τη σπίθα για ένα καλύτερο μέλλον, έτσι απλά.
Μίλησε του για όλες τις αναπηρίες, ορατές και αόρατες.
Τα παιδιά αγαπούν τα παιχνίδια. Κάνε το σε μορφή παιχνιδιού ή με ένα βιβλίο ή χρησιμοποίησε το Διαδίκτυο ως πηγή σου. Μάθε πρώτα εσύ ποιες είναι η διαφορές της ορατής και αόρατης αναπηρίας. Γιατί μερικές αναπηρίες δε φαίνονται αλλά είναι εκεί. Μη σε τρομάζει γιατί έτσι θα τρομάξεις και το παιδί σου. Διάβασε, δες, άκου πραγματικά. Έχουμε μάθει να μην ακούμε αλλά να περνάει από τα αυτιά μας η πληροφορία. Δεν συγκρατούμε και μετά μας φταίνε τα παιδιά που δεν ακούν εμάς. Όταν το παιδί έχει δίπλα του ένα σωστά ενημερωμένο γονέα, τότε νιώθει άλλη αυτοπεποίθηση.
Δεν είναι επίσης κακό να πεις πως δε γνωρίζεις για κάτι. Κανείς δε γνωρίζει τα πάντα. Εξήγησε του πως υπάρχουν αρρώστιες που έρχονται και φεύγουν, ενώ άλλες μένουν για μια ζωή. Πως για κάποιες υπάρχει θεραπεία, για άλλες μόνο διαχείριση των συμπτωμάτων και άλλες δυστυχώς είναι ανίατες. Όπως το παιδί μαθαίνει για τη ζωή, ας μάθει και για το θάνατο. Όχι βίαια, αλλά με όμορφο τρόπο, προστατευμένα από τον γονέα και με αγάπη δοσμένο.
Είναι μερικοί από τους σημαντικότερους τρόπους για να μιλήσεις στο παιδί για την αναπηρία. Αν δεν την φοβάσαι εσύ, τότε ούτε το παιδί θα τρομάξει από αυτήν. Η αναπηρία είναι μια κατάσταση στην οποία μπορεί αύριο, σε μια στιγμή, να βρεθούμε όλοι μας. Όλοι είμαστε εν δυνάμει ανάπηροι, είμαστε μερικές φορές ένα κλικ μακριά. Ένα στραβό πάτημα, μια αρρώστια, ένα ατύχημα, μια λάθος στροφή ή ένας κακός χειρισμός. Το ψέμα έβλαψε πολλούς και πάντα. Η αλήθεια μπορεί να πονάει όμως δεν έχασε ποτέ. Μίλησε στο παιδί σου με αλήθεια και όχι με αυτήν που βολεύει εσάς ή την κοινωνία που μεγαλώσαμε. Ας φτιάξουμε μια καλύτερη, υγιής, ίση και χωρίς διακρίσεις για όλους μας.
Σύνταξη, επιμέλεια κειμένου: Βογιατζής Ηλίας
Email επικοινωνίας: iliasvogiatzis@gmail.com