Το συντομότερο που θα αναγνωριστεί και θα αντιμετωπιστεί ο καρκίνος του δέρματος, τόσο καλύτερες πιθανότητες έχετε να αποφύγετε το χειρουργείο ή σε περιπτώσεις σοβαρού μελανώματος ή άλλων ειδών καρκίνου του δέρματος, τις πιθανές παραμορφώσεις ή ακόμα και το θάνατο. Είναι σημαντικό να γνωρίσετε το δέρμα σας και τι είναι φυσιολογικό για εσάς ώστε να προσέξετε όποιες αλλαγές προκύψουν. Ο συγκεκριμένος καρκίνος σπανίως προκαλεί πόνο και είναι πιο πιθανόν να τον δείτε πάρα να τον νιώσετε. Για αυτό καλό είναι να αναπτύξετε τη συνήθεια του να ελέγχετε το δέρμα σας για νέα σημάδια και τυχόν αλλαγές σε ήδη υπάρχων φακίδες ή ελιές δέρματος.
Πώς να ελέγξω το σώμα μου
- Σιγουρευτείτε πως ελέγχετε ολόκληρο το σώμα σας καθώς ο καρκίνος του δέρματος μπορεί μερικές φορές να αναπτυχθεί σε σημεία που δεν εκτίθενται συχνά ή και σπάνια στον ήλιο. Όπως για παράδειγμα οι πατούσες, ανάμεσα στα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών ή ακόμα και κάτω από τα νύχια.
- Γδυθείτε εντελώς και σιγουρευτείτε ότι έχετε πολύ καλό και καθαρό φωτισμό
- Χρησιμοποιήστε ένα μεγάλο καθρέφτη και ένα μικρότερο για να δείτε τα πιο δύσκολα σημεία όπως η πλάτη και το δέρμα του κεφαλιού σας. Αν δεν μπορείτε να τα καταφέρετε ατομικά, δεν είναι ντροπή να ζητήσετε τη βοήθεια από ένα μέλος της οικογένειας σας, το σύντροφο σας ή ένα φίλο σας.
Η Αλφαβήτα του Μελανώματος (ABCDE)
Τα 5 πρώτα γράμματα της αγγλικής αλφαβήτου αποτελούν ένα οδηγό για τα πρώιμα προειδοποιητικά σημεία του μελανώματος.
Α εκφράζει την ασυμμετρία (ASYMMETRY)
Β εκφράζει το όριο (BORDER)
C εκφράζει το χρώμα (COLOR)
D εκφράζει τη διάμετρο (DIAMETER)
E εκφράζει την εξέλιξη ή την αλλαγή ((EVOLVING)
Μάθε αυτά σημεία και αν δεις κάποιο από αυτά, προγραμμάτισε αμέσως μια επίσκεψη στο γιατρό σου. Αλλά θυμήσου: Αυτά τα σημεία δεν αποτελούν απόδειξη μελανώματος. Σημαίνουν μόνο ότι πρέπει να είσαι σε επιφυλακή.
Τι ψάχνω ακριβώς;
Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι καρκίνου του δέρματος: το μελάνωμα, το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και το καρκίνωμα βασικών κυττάρων.
Μελάνωμα: είναι η πιο θανατηφόρα μορφή καρκίνου και χωρίς την πρέπουσα ιατρική αντιμετώπιση μπορεί να εξαπλωθεί και σε άλλα σημεία του σώματος. Εμφανίζεται ως νέο σημάδι ή σε ήδη υπάρχον, το οποίο ξεκινά να αλλάζει χρώμα, μέγεθος και σχήμα. Μπορεί να εμφανιστεί σε δέρμα που συνήθως δεν εκτίθεται στον ήλιο.
Το οζώδες μελάνωμα είναι συνήθως διηθητικό κατά τη στιγμή της διάγνωσης. Η κακοήθεια αναγνωρίζεται όταν γίνεται ένα χτύπημα. Είναι συνήθως μαύρο, αλλά περιστασιακά είναι μπλε, γκρι, λευκό, καφέ, μαύρισμα, κόκκινο ή δερματοειδές. Οι πιο συχνές τοποθεσίες είναι ο κορμός, τα πόδια και τα όπλα, κυρίως ηλικιωμένων, καθώς και το τριχωτό της κεφαλής στους άνδρες. Αυτό είναι το πιο επιθετικό από τα μελανώματα, και βρίσκεται στο 10-15% των περιπτώσεων.
Βασικοκυτταρικό Καρκίνωμα: η πιο συνηθισμένη μορφή καρκίνου του δέρματος. Τα καρκινώματα συμβαίνουν σε σημεία του σώματος που έχουν εκτεταμένα εκτεθεί στον ήλιο – ειδικά στο πρόσωπο, αυτιά, λαιμό, κεφαλή, ώμους και ράχη. Σε σπάνιες περιπτώσεις όμως οι όγκοι αναπτύσσονται σε μη εκτεθειμένες περιοχές. Είναι σχετικά λιγότερο επικίνδυνη μορφή αρκεί να αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Η νόσος σπάνια παρατηρείται στα παιδιά, αλλά ευκαιριακά οι έφηβοι προσβάλλονται. Οι δερματολόγοι αναφέρουν ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι στα είκοσι τους ή στα τριάντα τους αρχίζουν να θεραπεύονται για καρκίνο του δέρματος.
Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα: η συγκεκριμένη μορφή είναι η 2η κατά σειρά πιο διαδεδομένη. Άτομα με ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα, ξανθά μαλλιά και μπλε, πράσινα η γκρι μάτια ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου. Όμως οποιοσδήποτε με ιστορικό σημαντικής έκθεσης στον ήλιο ανήκει επίσης στην ομάδα υψηλού κινδύνου. Άτομα των οποίων το επάγγελμα απαιτεί πολλές ώρες παραμονής σε εξωτερικό χώρο η τα οποία περνούν αρκετό από τον ελεύθερο τους χρόνο στον ήλιο οπωσδήποτε κινδυνεύουν
Η χρόνια έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία αποτελεί την αιτία για τις περισσότερες περιπτώσεις ακανθοκυτταρικού καρκινώματος. Η συχνή χρήση του τεχνητού μαυρίσματος (tanning beds, solarium) επίσης διπλασιάζει τον κίνδυνο του ακανθοκυτταρικού καρκινώματος. Οι άνθρωποι οι οποίοι τα χρησιμοποιούν έχουν κατά 2,5 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα(SCC), απ’ ότι εκείνοι οι οποίοι δεν κάνουν χρήση.
Ποιος είναι ο τύπος του δέρματος μου;
Όλοι οι τύποι δέρματος μπορούν να πάθουν ζημιά από την υπερβολική ακτινοβολία (UV), κάποιοι όμως είναι πιο ευάλωτοι, καίγονται πιο γρήγορα και έχουν μεγαλύτερο ρίσκο να αναπτύξουν καρκίνο του δέρματος. Ακόμα και όσοι έχουν φυσικό σκούρο χρώμα χρειάζονται προστασία από τον ήλιο, παρόλο που σπάνια καίγονται λόγω της υψηλής περιεκτικότητας μελανίνης στο δέρμα τους.
Ανεξάρτητη από τον τύπο δέρματος είναι και η ζημιά που μπορεί να προκληθεί στα μάτια ή οι βλαβερές συνέπειες στο ανοσοποιητικό σύστημα. Συνήθως τα άτομα με σκούρο δέρμα δεν χρειάζονται αντηλιακό όμως πρέπει να χρησιμοποιούν καπέλο και γυαλιά για να προστατέψουν τα μάτια τους.
Τύπος Ι: συχνά καίγεται, σπάνια μαυρίζει. Τείνει να έχει φακίδες, κόκκινα ή ανοιχτόχρωμα μαλλιά, μπλε ή πράσινα μάτια
Τύπος ΙΙ: συνήθως καίγεται, μερικές φορές μαυρίζει. Τείνει να έχει ανοιχτόχρωμα μαλλιά, μπλε ή καστανά μάτια.
Τύπος ΙΙΙ: μερικές φορές καίγεται, συνήθως μαυρίζει. Τείνει να έχει καστανά μαλλιά και μάτια.
Τύπος ΙΙΙV: σπανίως καίγεται, συχνά μαυρίζει. Τείνει να έχει σκούρα καστανά μάτια και μαλλιά
Τύπος V: σκούρο καστανό δέρμα. Σπανίως καίγεται, μαυρίζει πλούσια (σε μεγάλο βαθμό)
Τύπος VI: βαθιά χρωματισμένο, σκούρο καστανό ως μαύρο χρώμα δέρματος. Δεν καίγεται.
Αυτοί είναι οι 6 βασικοί τύποι χρώματος στο δέρμα, μπορεί όμως κάποιο άτομο να βρίσκεται ανάμεσα σε 2 διαφορετικούς τύπους. Ορθώς θα πρέπει να κρίνεται καλύτερα πόσο ευάλωτοι είστε στον ήλιο και στις υπεριώδεις ακτίνες και να βρείτε την κατάλληλη προστασία για εσάς.
Εάν παρόλα αυτά δεν είστε σίγουροι τι πρέπει να κάνετε, πώς να προστατευτείτε ή αν κάποιο σημάδι σας φαίνεται περίεργο, μην διστάσετε στιγμή να επισκεφτείτε έναν δερματολόγο. Ένας εξειδικευμένος ιατρός μπορεί να σας απαντήσει σε κάθε ερώτημα σας, να κρίνει τι εξετάσεις χρειάζεται να κάνετε και ποτέ μην βγάζετε μόνοι σας συμπεράσματα, κρίνοντας από εμπειρίες οικείων σας ή από ότι διαβάσατε στο Διαδίκτυο. Είναι διαφορετική η προσέγγιση ενός άρθρου για την πληροφόρηση του αναγνωστικού κοινού από την προσέγγιση μιας διάγνωσης και θεραπείας.
Έρευνα – μετάφραση: Βογιατζής Ηλίας
Πηγή: cancer.org.au, skincancer.org