Φωτογραφίες με φίλτρα: Η νέα μάστιγα των social media που μας κάνει να έχουμε ψευδαίσθηση της ομορφιάς
Νομίζω ο τίτλος του σημερινού άρθρου και μόνο, ξεκαθαρίζει το θέμα που θα αναλύσω. Αρχικά να διευκρινίσω πως δεν είμαι κατά της τεχνολογίας, παλαιότερης και σύγχρονης.
Ούτε καν με τρομάζει η ιδέα της Τεχνητής Νοημοσύνης, που τόσο καίρια, ακραία και επίφοβη την παρουσιάζουν. Γιατί αποδεικνύεται καθημερινά πως ο άνθρωπος είναι ο μεγαλύτερος φόβος και εχθρός του εαυτού του.
Ας μη τα ρίχνουμε στις μηχανές και στα ανθρωπινά σκευάσματα. Τα εργαλεία έχουν πολλαπλές χρήσεις, το καίριο ζήτημα είναι πως και που θα χρησιμοποιηθεί. Το περίφημο παράδειγμα του σφυριού: με αυτό θα τοποθετήσεις ένα κάδρο στον τοίχο, με αυτό θα ανοίξεις και ένα κεφάλι εάν είσαι επιθετικός.
Πως χρησιμοποιούμε λοιπόν τα εργαλεία της τεχνολογίας;
Ίσως το πιο διάσημο λογισμικό για την επεξεργασία της φωτογραφίας είναι το Adobe Photoshop. Η αρχική του ιδέα γεννήθηκε το 1987 και το 1990 κυκλοφόρησε η πρώτη του έκδοση ως λογισμικό πρόγραμμα επεξεργασίας εικόνων.
Από τότε έκανε τεράστια διαδρομή και σίγουρα «χτένισε» εκατομμύρια πρόσωπα. Ξεκινώντας στο παρελθόν από διάσημους που κάλυπταν μερικές ρυτίδες και μαύρους κύκλους, μέχρι κόβοντας μάγουλα και φτιάχνοντας μαλλιά. Τι να το κάνεις το σωστό κομμωτήριο όταν έχεις το σωστό επεξεργαστή;
Το Φώτοσοπ όπως συχνά το ακούτε ελληνιστί μπήκε σε υπολογιστές και έγινε το αγαπημένο πρόγραμμα πολλών. Θυμάμαι με τον καλύτερο μου φίλο όταν 15-20 χρόνια πριν επεξεργάζονταν τις φωτογραφίες φίλων μας. Αγνώριστα τα πρόσωπα, τα σώματα, έφευγαν οι κοιλίες και τα μπούτια. Τι έμενε; Ένας άλλος άνθρωπος.
Εγώ τότε τους ονόμαζα όλους Άντζελα Δημήτριου(συγνώμη Λαίδη μου και ας σε θαυμάζω), καθώς είχε αλλάξει αρκετά την εμφάνιση της. Αντί λοιπόν να καλύψουμε μερικές ατέλειες, άντε ένα σπυράκι στο κούτελο, είχαμε φτάσει να είναι όλες έτοιμες για εξώφυλλο κοσμοπολίτικου περιοδικού.
Πέρασε η μόδα, βγήκε και το Ίνσταγκραμ, έβαλε τα δικά του αθώα φίλτρα. Εννοείται και πάλι η χρήση ήταν από κάποιους υπερβολική. Πεντακάθαρα και φωτεινά πρόσωπα, αλλά δυστυχώς βλέπεις δεν έκοβε περιττά κιλά και σαγόνια.
Στην εποχή που η τεχνολογία τρέχει πιο γρήγορα και από τους χτύπους της καρδίας μας, δεν άργησαν να εμφανιστούν δεκάδες εφαρμογές για τα έξυπνα κινητά μας. Φτάνοντας στο σήμερα που η χρήση τους έχει φέρει τρομακτικές επιρροές στις ζωές των ανθρώπων. Και εδώ είναι το πρόβλημα που εστιάζω σήμερα.
Ποιος/α είμαι χωρίς τα φίλτρα;
Η ματαιοδοξία είναι ένα κοινό χαρακτηριστικό, που ο κάθε άνθρωπος το βιώνει διαφορετικά. Μια δόση ναρκισσισμού την έχουμε όλοι ή σχεδόν όλοι μας. Η οποία πηγάζει μέσα από τις ανασφάλειες της αναγνωρισιμότητας, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, του πως θέλουμε να φαίνεται η ζωή μας στις δημοσιεύσεις που κάνουμε. Κοινώς γίναμε όλοι φίρμες ή νομίζουμε ότι γίναμε.
Δεν είσαι διάσημος/η αν σε ακολουθούν 500 ή 5.000 ακόλουθοι. Δεν είσαι ινφλουενσερ έτσι επειδή το δηλώνεις από μόνος σου και δεν επηρεάζεις ούτε την αδερφή σου στο τι να αγοράσει. Αυτή τη ψευδαίσθηση όμως καλλιέργησαν έντεχνα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και απορροφήσαν τους χρήστες τους.
Μπήκες στα δίχτυα της φήμης, για 10 λεπτά ή για μερικά λαϊκ. Να θεωρηθώ εγώ ινφλουενσερ που αρθρογραφώ εδώ και 28 χρόνια; Ούτε καν και ας με διαβάζουν μερικές χιλιάδες. Αν νομίζει ο άλλος πως διαφημίζοντας ρολόγια και η άλλη κρέμες, ενώ κρυμμένοι πίσω από φίλτρα, πως αυτό τους χαρίζει αναγνωρισιμότητα. τότε η ψυχική τους υγεία χρίζει ιατρικής παρακολούθησης.
Ποιος είσαι αν αύριο κλείσουν τα συγκεκριμένα μέσα; Ποιος θα σε θυμάται; Το ζήσαμε αυτό το άγχος όταν στις αρχές της πανδημίας, έχασαν λέει τη δουλειά τους χιλιάδες ινφλουενσερ καθώς δεν είχαν τίποτα να διαφημίσουν. Έκλαιγαν γοερά στον ιντερνετικό αέρα τότε, τι θα κάνουμε αύριο; Δεν ξέρω να δουλεύω είχε πει μια, που εννοείται μου διαφεύγει το όνομα της.
Τα υπερβολικά φίλτρα δεν είναι απλά μια κίνηση ματαιοδοξίας. Ούτε μια ψεύτικη επίδειξη ομορφιάς. Κρύβουν πόνο, τραύματα, θλίψη, καταθλιπτικά βιώματα, φοβίες, απομόνωση, εξάρτηση από μια κάμερα και την οθόνη του κινητού τους. Δε θα δεις ποτέ φωτογραφία τους δημόσια που δεν είναι επεξεργασμένη.
Τρέμει το φυλλοκάρδι τους μη τυχόν και ανέβει κάποια φωτογραφία που δεν έχουν εγκρίνει. Ξέρεις τι είναι να δημοσιεύεις μόνο φιλτραρισμένο υλικό; Έχεις ξεχάσει κυριολεκτικά πως δείχνεις, πως είσαι και έχεις πλάσει στο μυαλό σου ένα τόσο πλαστό είδωλο, που ούτε εσύ μπορείς να δεχτείς πως: όχι δεν είσαι όπως σε προωθείς.
Απεχθάνομαι τη ζωή μου και το πως φαίνομαι.
Σε μια εποχή που μιλάμε συνεχώς περί αποδοχής της διαφορετικότητας, τα άπειρα φίλτρα πρεσβεύουν το ακριβώς αντίθετο. Άσε τους άλλους να είναι ο εαυτός σου, εσύ πρέπει να είσαι τέλειος/α. Ναι, στηρίζεις ένθερμα την αποδοχή του κάθε σωματότυπου αλλά βγάλε τη φωτογραφία μας από ψηλά, για να δείχνουμε αδύνατοι.
Πιο ψηλά λέμε, από το φεγγάρι άμα μπορείς καλυτέρα. Αν δεν μπορείς να καταλάβεις τη διαφορά μεταξύ του ρουφάω την κοιλιά μου για να μη φαίνεται τεράστια και του κόψε ότι περιττό να φαίνομαι 30 κιλά κάτω, υπάρχει πρόβλημα. Την έχω την κοιλίτσα μου, όσο και να ρουφήξω δεν πρόκειται να εξαφανιστεί! Εσύ όμως ζητάς να εξαφανίσεις αυτό που είσαι.
Δεν θέλεις να ξέρουν ότι είσαι παχύσαρκος, με μεγάλο στήθος, με μάγουλα και πεσμένο σαγόνι. Δεν θέλεις να αποδεχτείς την πραγματικότητα. Τη γνωρίζεις και επιλέγεις να εθελοτυφλείς. Φοβάσαι την ίδια σου την εικόνα στον καθρέφτη, στην κάμερα, στον κόσμο έξω. Υπάρχουν άνθρωποι που κυκλοφορούν μόνο με μαύρα ρούχα για να κόβουν κιλά.
Δε ντύνονται με ένα αγαπημένο τους ρούχο γιατί τονίζει το μπούστο τους. Συζητώντας το θέμα με μια συνάδελφο, σωστά μου έθεσε μια άλλη οπτική: παλαιοτέρα σκεφτόμασταν τι θα πει η γειτονιά και τώρα τι θα πει το Facebook και το Instagram.
Έχει τόσο δίκιο δυστυχώς, θα βγει η άλλη όπως-όπως για να πάρει καφέ χωρίς να την ενδιαφέρει αν η γειτόνισσα θα τη δει άβαφτη. Αυτό θα ήταν υπέροχο αν μετά δεν ετοιμάζονταν για το υπόλοιπο της ημέρας και βγάζοντας σλέπι ώστε να τη δει το Διαδίκτυο κουκλάρα.
Τα επίπεδα θλίψης και πόνου σκέφτομαι αυτών των ανθρώπων, με κάθε πινελιά μακιγιάζ. Και θα αναρωτηθεί τώρα κάποιος άλλος ή άλλη: και εσύ ρε φίλε τι είσαι, η αστυνομία των μεσων κοινωνικής δικτύωσης και του Ιντερνέτ;
Σκέψου το παράδειγμα που δίνεις σε όσους σε βλέπουν.
Εσύ λοιπόν ως ενήλικας κάνε ότι θέλεις. Εγώ εκφράζω την επαγγελματική μου άποψή, προσπαθώντας να επιστήσω την προσοχή στο πρόβλημα. Ακόμα και ένα άτομο να βοηθηθεί, κέρδος είναι. Τα άτομα που δεν είναι χαρούμενα με την εικόνα τους κινδυνεύουν. Έχουμε δει να μπαίνουν σε επικίνδυνες καταστάσεις με παράνομα χειρουργεία, με τη χρήση μη εγκεκριμένων φαρμάκων και καλλυντικών.
Έχουν χάσει τη ζωή τους σε μια προσπάθεια να αδυνατίσουν, να φαίνονται όμορφα, να γίνουν αποδεκτά. Έχουν αντιμετωπίσει εκφοβισμό, κοροϊδία, χλευασμό. Κυριεύονται από μανιοκαταθλιπτικές σκέψεις και αυτοκτονικές τάσεις. Δίνει τέλος στη ζωή του ένα άτομο και μετά αναρωτιόμαστε γιατί δεν είχε δείξει σημάδια απελπισίας.
Η αλλαγή της εξωτερικής εμφάνισης σε τραγικό βαθμό δεν είναι μια κραυγή απελπισίας; Η χρήση παράνομων ουσιών και σκευασμάτων για αδυνάτισμα τι είναι; Η αντικοινωνική συμπεριφορά, καθώς δεν έχουν πολλούς φίλους που θα τους αποδέχονται για αυτό που είναι; Πως όμως να σε αποδεχτούν οι άλλοι όταν εσύ δεν μπορείς να αποδεχτείς τον εαυτό σου; Η χαμηλή αυτοπεποίθηση που οδηγεί σε μειωμένη ή κακή επιλογή ρομαντικών και σεξουαλικών συντρόφων; Φωνάζουμε οι γυναίκες να βρουν τη δύναμη να φύγουν από ένα κακοποιητικό περιβάλλον.
Το ίδιο περιβάλλον που το συντηρούμε αποδεχόμενοι τις ψεύτικες εικόνες.
Ας μη γελιόμαστε, τα μεγαλύτερα θύματα αυτού του φαινομένου είναι οι γυναίκες, πάντα να δείχνουν υπέροχες στην υπηρεσία των αντρών. Και των γυναικών που από ζήλια δεν αντέχουν να βλέπουν την άλλη σίγουρη για τον εαυτό της. Αυτά τα μηνύματα λαμβάνουν νεαρά κορίτσια και αγόρια.
Νεαρές γυναίκες θέλουν να αλλάξουν ριζικά την εμφάνιση τους για να αρέσουν. Γιατί όχι, το κάνει η μαμά, η θεία, οι φίλες της και όλοι όσοι γνωρίζει. Σταματήστε λοιπόν την παραποίηση του προσώπου σας, που συχνά μου θυμίζει λες και περάσατε από εγκεφαλικό επεισόδιο. Μάγουλα και σαγόνια ασύμμετρα, δόντια ισιωμένα και ασπρισμένα λάθος, μόνο το σαλάκι λείπει να τρέχει από το μονταρισμένο χαμόγελο.
Αποδέξου τον εαυτό σου για να είσαι εσύ καλά. Όχι τι θα πει ο κόσμος, το διαδίκτυο, η γειτονιά, ο γκόμενος σου. Αν αυτός σε θέλει με φίλτρα ή τόνους μακιγιάζ, να πάει να βρει μια άλλη. Δεν ποθεί ή αγαπάει εσένα, αλλά το είδωλο που δημιούργησες.
Να βρείτε ανθρώπους που να σας ποθούν το πρωί με το μαλλί κάγκελο και το μάτι μισάνοιχτο. Δε ζείτε μέσα σε ταινία που όλοι ξυπνούν καλύτεροι από ότι κοιμήθηκαν. Αν στεναχώρησα κάποιους με το σημερινό άρθρο είναι γιατί βαθιά μέσα σας ξέρετε πως έχω δίκιο.
Αγαπήστε το είναι σας, αγκαλιάστε το και δουλέψτε με τον χαρακτήρα σας με το ίδιο πάθος που δείξατε για την μεταποίηση των φωτογραφιών σας.
Έρευνα, σύνταξη και επιμέλεια κειμένου: Βογιατζής Ηλίας
Email επικοινωνίας: iliasvogiatzis@gmail.com