Οι περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν άβολα με τα συναισθήματά τους. Και υπάρχει μια εξήγηση πίσω από αυτό. Οι περισσότεροι έχουμε μεγαλώσει σε κουλτούρες φοβικές απέναντι στα συναισθήματα.
Δεν μας προσφέρεται κάποια επίσημη εκπαίδευση ως προς αυτά· δεν διδασκόμαστε πώς να τα κατανοούμε και να συνεργαζόμαστε μαζί τους. Κι ακόμη χειρότερα μας δίνεται η εντύπωση ότι μπορούμε να τα ελέγξουμε ενώ η πραγματικότητα απέχει πολύ.
Γιατί τα σχολεία δεν μας μαθαίνουν τη διαφορά ανάμεσα στις κατηγορίες των συναισθημάτων; Για παράδειγμα, βασικά συναισθήματα, όπως ο θυμός, η θλίψη, ο φόβος, η απέχθεια, η χαρά, ο ενθουσιασμός και η σεξουαλική διάθεση αποτελούν βιολογικούς μηχανισμούς επιβίωσης που περιέχουν πληροφορίες που δεν μπορούμε να αγνοούμε.
Μια άλλη κατηγορία συναισθημάτων είναι τα ανασταλτικά συναισθήματα. Αυτά είναι κυρίως το άγχος, η ενοχή και η ντροπή· μπλοκάρουν άλλα βασικά συναισθήματα ώστε να διατηρείται η ηρεμία με την οικογένεια, τους συνομηλίκους μας και με άλλες κοινωνικές ομάδες ή μας εμποδίζουν από το να ταραχτούμε υπερβολικά. Αλλά όταν έχουμε έντονη αναστολή, δεν μπορούμε να εξελιχθούμε.
Εντούτοις, αυτό που διδασκόμαστε στην κουλτούρα μας είναι πώς να αποφεύγουμε τα συναισθήματα. Η κοινωνία μας μάλιστα επαινεί όλους εκείνους που δεν τα δείχνουν, δεν τα εκφράζουν έντονα, που δείχνουν στωικοί και ανεξάρτητοι. Δεν είναι λοιπόν καθόλου περίεργο που νιώθουμε άβολα απέναντι στα συναισθήματα.
Σημάδια δυσφορίας
1. Εργαζόμαστε λαχταρώντας συνεχώς ένα ποτό.
2. Αποφεύγουμε τις συγκρούσεις με τον/τη σύντροφό μας.
3. Γελάμε ή χαμογελάμε όταν εμείς ή κάποιος άλλος μιλά για θλιβερά πράγματα.
4. Αλλάζουμε το θέμα όταν νιώθουμε άβολα κατά τη διάρκεια μιας κουβέντας.
5. Δυσκολευόμαστε αρκετά να επιβραδύνουμε τους ρυθμούς μας και να χαλαρώσουμε.
6. Δεν μπορούμε να μένουμε μόνοι.
7. Κατηγορούμε και κρίνουμε πολύ τους άλλους.
8. Δεν μπορούμε να σταματήσουμε να ανησυχούμε.
9. Προτιμάμε την εργασία από τις τρυφερές στιγμές σύνδεσης με έναν άλλο άνθρωπο.
10. Δεν μπορούμε να δεχτούμε ένα κοπλιμέντο.
11. Αγανακτούμε ή νιώθουμε άβολα, όταν ο συνομιλητής μας αναφέρεται περισσότερο στο τι νιώθει.
12. Εμφανίζουμε συχνά άγχος ή κατάθλιψη.
Μπορείτε να αναγνωρίσετε κάποιο επιπρόσθετο σημάδι που δείχνει ότι δεν νιώθετε άνετα απέναντι στα συναισθήματα; Όλα τα παραπάνω συνιστούν στρατηγικές άμυνας ενάντια σε αυτά.
Εδώ βέβαια πρέπει να τονίσουμε ότι οι άμυνες δεν είναι απαραιτήτως κάτι κακό. Πρόκειται για έξυπνες δημιουργίες του νου ώστε να μας προστατεύσει από τη δυσφορία και τον πόνο. Από την παιδική ηλικία χρειαζόμασταν τις άμυνες για να προστατευτούμε συναισθηματικά. Όμως, σαν ενήλικες, οι άμυνες συχνά μας κοστίζουν παρά μας προστατεύουν.
Η αποφυγή των συναισθημάτων πού και πού είναι χρήσιμη, ακόμη και προσαρμοστική, όπως όταν αποφεύγουμε να κλάψουμε στην εργασία μας ή όταν προσπαθούμε να κρύψουμε το θυμό μας χάνοντας σε ένα παιχνίδι στο κινητό.
Όμως, η συχνή αποφυγή της συναισθηματικής δυσφορίας σίγουρα δεν αποτελεί συνταγή για ψυχική ευεξία μακροπρόθεσμα. Για την ακρίβεια, η χρόνια αποφυγή τους αποτελεί τη ρίζα συχνών διαγνώσεων όπως άγχος, κατάθλιψη και εθισμό. Η θεραπεία ξεκινά όταν μαθαίνουμε ξανά πώς να συμβιώσουμε και να συνεργαστούμε με τα συναισθήματα.
Αν αναγνωρίζετε τον εαυτό σας σε κάποια από τα παραπάνω σημάδια, προσπαθήστε να μην είστε σκληροί και αυστηροί με τον εαυτό σας. Υπενθυμίστε του ότι ζούμε σε μια κουλτούρα που δεν μας παρέχει ούτε την εκπαίδευση, αλλά ούτε και τα εργαλεία για να μας βοηθήσει με τα συναισθήματα.