Προς ένα αντιγριπικό εμβόλιο – πανάκεια…
Ο ιός της γρίπης μεταλλάσσεται, καθώς μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, κάτι που σημαίνει ότι κάθε χρόνο έχουμε ένα νέο στέλεχος.
Οποια αντισώματα παράχθηκαν στον οργανισμό μας μετά την ασθένεια ή τον εμβολιασμό, τον επόμενο χρόνο πιθανότατα δεν θα ανταποκριθούν. Επιπλέον, κάθε περίοδος έξαρσης της γρίπης κυριαρχείται από διαφορετικά στελέχη του ιού και οι ειδικοί των υγειονομικών υπηρεσιών προσπαθούν να προβλέψουν ποια θα χρειαστεί να καταπολεμήσουν, διότι απαιτούνται μήνες για την παραγωγή εμβολίου.
Κάθε Φεβρουάριο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εισηγείται ποιοι θα είναι οι τρεις ιοί, για τους οποίους θα πρέπει να αναπτυχθούν εμβόλια στο Βόρειο Ημισφαίριο την επόμενη χρονική περίοδο (η ανάλογη εισήγηση για το Νότιο Ημισφαίριο γίνεται κάθε Σεπτέμβριο), και έτσι ξεκινά η έρευνα, παρ’ όλο που υπάρχει κίνδυνος να επικρατήσουν άλλα στελέχη.
Μέχρι σήμερα, η παραγωγή του εμβολίου γίνεται ως εξής: ο ενεργός ιός εγχέεται σε αβγά, όπου και αναπαράγεται. Κατόπιν, οι παρασκευαστές τα ανοίγουν, συλλέγουν και καθαρίζουν τους ιούς, σκοτώνουν τα παθογόνα και τους τεμαχίζουν. Τα αδρανοποιημένα κομμάτια από τα τρία επιλεγμένα στελέχη αναμιγνύονται σε ένα εμβόλιο, το οποίο εκπαιδεύει το ανοσοποιητικό σύστημα να αντιδρά στον πραγματικό ιό.
Κερδίζουν χρόνο
Η παραγωγή εμβολίων για τον επόμενο χρόνο ίσως να γίνει με διαφορετικό τρόπο, καθώς κάποιοι παρασκευαστές ίσως αντικαταστήσουν αυτή τη χρονοβόρα διαδικασία με μια νέα προσέγγιση. Τον προηγούμενο Νοέμβριο, η FDA (ο αμερικανικός ΕΟΦ) ενέκρινε ένα νέο εμβόλιο της Novartis, που παράγεται από καλλιέργειες κυττάρων από νεφρούς σκύλου. Και στις αρχές του τρέχοντος μηνός, η υπηρεσία ενέκρινε ένα εμβόλιο της ProteinsSciences, παρασκευασμένο από καλλιέργειες κυττάρων εντόμων.
Οι μέθοδοι αυτές «προσφέρουν τη δυνατότητα συντομότερης έναρξης της διαδικασίας παρασκευής», δήλωσε εκπρόσωπος της υπηρεσίας. Ταυτόχρονα, ερευνητές από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς εργάζονται για την ανάπτυξη των επονομαζόμενων «γενικών» εμβολίων κατά της γρίπης, τα οποία θα προλαμβάνουν την ανάγκη για παραγωγή νέου εμβολίου κάθε χρόνο.
Οταν κάποιος προσβάλλεται από γρίπη ή εμβολιάζεται με τα συμβατικά εμβόλια, το σώμα αντιδρά παράγοντας αντισώματα που προσκολλώνται σε μια πρωτεΐνη του ιού, η οποία ονομάζεται αιμαγλουτίνη. Η πρωτεΐνη αυτή επιτρέπει στον ιό να εισβάλλει στα κύτταρα, και τα αντισώματα την εμποδίζουν να το κάνει. Ωστόσο, αυτή η πρωτεΐνη μεταλλάσσεται εξίσου γρήγορα, γι’ αυτό και κάθε χρόνο απαιτείται νέος εμβολιασμός.
Η ομάδα του Ιαν Γουίλσον, στο ερευνητικό Ινστιτούτο Σκριπς της Λα Χόγια της Καλιφόρνιας, μελετά τα σπάνια αντισώματα που παράγονται από μερικούς ανθρώπους και τα οποία προσαρτώνται σε άλλα μέρη του ιού, που δεν διαφοροποιούνται τόσο γρήγορα. Τα τελευταία χρόνια, διαφορετικές ερευνητικές ομάδες απέδειξαν ότι τέτοια αντισώματα μπορούν να αναγνωρίσουν πολλαπλά στελέχη της γρίπης.
Αντισώματα
Μια μελέτη του Σεπτεμβρίου 2012 από την ομάδα του Γουίλσον και το Ινστιτούτο Εμβολιασμού Κρουσέλ κατέδειξε ότι ένα τέτοιο αντίσωμα μπορεί να αναγνωρίσει στελέχη και των δύο κυριότερων υποτύπων της εποχικής γρίπης.
Η πρόκληση, πλέον, είναι να αναπτυχθεί ένα εμβόλιο που θα προκαλεί μια τόσο ισχυρή και αποτελεσματική αντίδραση, αλλά και να βρεθεί τρόπος ελέγχου του. «Πολλά από αυτά τα πιο γενικά αντισώματα δεν ανταποκρίνονται στις καθιερωμένες δοκιμές αποτελεσματικότητας», λέει ο Γουίλσον. Αυτό σημαίνει ότι οι κατασκευαστές και οι ρυθμιστικές αρχές, όπως η FDA, πρέπει να αναπτύξουν νέα συστήματα ανάλυσης. «Ακόμη κι αν είχαμε σήμερα στα χέρια μας το τέλειο εμβόλιο, δεν θα διαθέταμε κάποιον έγκυρο και εγκεκριμένο τρόπο να το ελέγξουμε», καταλήγει.
Μέσω γονιδίου
Η εταιρεία βιοτεχνολογίας Inovio χρησιμοποιεί μια διαφορετική προσέγγιση για την ανάπτυξη γενικού εμβολίου. Αντί να εισάγει στον οργανισμό ένα αδρανοποιημένο κομμάτι ιού ή μια πρωτεΐνη, η εταιρεία αναπτύσσει ένα εμβόλιο βασισμένο στο DNA. Και προκειμένου αυτό να προστατεύει από πολλαπλά στελέχη του ιού της γρίπης, σε μία δόση συνδυάζει αλληλουχίες DNA από πολλά στελέχη του ιού.
«Η έγχυση γίνεται με ένα σύστημα που έχει κατοχυρώσει η εταιρεία: μια συσκευή, που μοιάζει με στιλό, δημιουργεί ένα μικρό ηλεκτρικό πεδίο, το οποίο διανοίγει για μια στιγμή τη μεμβράνη των κυττάρων, ώστε να επιτρέψει στο εμβόλιο DNA να εισέλθει μέσα τους», λέει ο Τζόζεφ Κιμ, διευθύνων σύμβουλος της Inovio. «Μόλις μπει μέσα στα κύτταρα, το DNA “διαβάζεται” από τους μηχανισμούς του κυττάρου, ώστε να αναπτύξει πρωτεΐνες του ιού, οι οποίες θα ενεργοποιήσουν το ανοσοποιητικό σύστημα απέναντι σε μια ποικιλία στελεχών».
Πειράματα
Επί του παρόντος, η εταιρεία δοκιμάζει το εμβόλιο σε ανθρώπους άνω των 65 ετών, σε συνδυαστική θεραπεία με υφιστάμενα εμβόλια. Οι ηλικιωμένοι διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο από τη γρίπη. Κάθε χρόνο, καταγράφονται γύρω στους 35.000 θανάτους εξαιτίας της γρίπης, «με το 90% των θανάτων να αφορά ανθρώπους άνω των 65 ετών», λέει ο Κιμ. «Ομως, το εποχικό εμβόλιο προστατεύει μόνο το 10%-20% των ηλικιωμένων».
Οι κλινικές δοκιμές της Inovio έδειξαν ότι ο συνδυασμός του εποχικού εμβολίου κατά της γρίπης με το πειραματικό γενικό εμβόλιο διπλασίασε τον αριθμό των ηλικιωμένων που προστατεύθηκαν έναντι του ιού. «Είναι δύσκολο να προβλέψουμε τι θα γίνει στο μέλλον, αν όμως μπορέσουμε να αποκτήσουμε ένα γενικό εμβόλιο που θα προστατεύει από όλα τα γνωστά διαδεδομένα στελέχη, υπάρχει μεγαλύτερη πιθανότητα προστασίας και από μελλοντικά, άγνωστα ακόμη, στελέχη», καταλήγει ο Κιμ. «Αν είμαστε στο σωστό δρόμο, ο εμβολιασμός κατά της γρίπης μπορεί να γίνει παρόμοιος με εκείνον για άλλες ασθένειες».
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΟΥΤΣΗΣ
Της SUSAN YOUNG
ΑΠΟ http://www.enet.gr