Α Π Ο Π Ο Υ Ξ Ε Κ Ι Ν Α Η Λ Ε Υ Χ Α Ι Μ Ι Α ;
Πολλοί άνθρωποι θεωρούν τη λευχαιµία ως καρκίνο του αίµατος. Είναι, στην
πραγµατικότητα, καρκίνος του µυελού των οστών – του “εργοστασίου” στα
κόκκαλα όπου παράγονται τα αιµοσφαίρια. Για να κατανοήσετε καλύτερα αυτή την ασθένεια πρέπει πρώτα να καταλάβετε:
• τι είναι το αίµα
• πού παράγεται, και
• πώς λειτουργεί.
Αίµα
Το αίµα αποτελείται από αιµοσφαίρια (blood cells) και πλάσµα (plasma), το
πλάσµα είναι το ρευστό µέρος του αίµατος. Αποτελεί το ρευστό µεταφοράς των αιµοσφαιρίων, τα οποία είναι µικροσκοπικά σωµατίδια που αιωρούνται στο πλάσµα.
Μυελός των οστών
Ο σπογγώδης ιστός που γεµίζει τις κοιλότητες των οστών είναι ο µυελός των
οστών. Είναι “εργοστάσιο” παραγωγής αιµοσφαιρίων. ∆ιοχετεύει αιµοσφαίρια στο κυκλοφορικό σύστηµα όταν είναι ώριµα και όταν το σώµα τα χρειάζεται ιδιαίτερα.
Σε ένα υγιές σώµα ο µυελός των οστών παράγει τους περισσότερους από τους τρεις τύπους αιµοσφαιρίων.
Αυτοί είναι:
• ερυθρά αιµοσφαίρια
• λευκά αιµοσφαίρια
• αιµοπετάλια.
Η ανάπτυξη και εξέλιξη αιµοσφαιρίων ελέγχεται προσεκτικά για την παραγωγή του σωστού αριθµού κάθε τύπου κυττάρου προκειµένου να διατηρείται υγιές το σώµα.
• Εκατοµµύρια ερυθρών και λευκών αιµοσφαιρίων παράγονται κάθε
δευτερόλεπτο.
• Τα κύτταρα κανονικά παραµένουν στο µυελό των οστών έως ότου είναι αρκετά ώριµα για να κυκλοφορήσουν στο αίµα και να εκτελέσουν κανονικά τις διάφορες λειτουργίες τους.
• Όλα τα αιµοσφαίρια γερνούν και πεθαίνουν, αλλά η διάρκεια ζωής ποικίλλει ευρέως.
• Τα ερυθρά αιµοσφαίρια ζουν για περίπου τέσσερις µήνες µετά την αποµάκρυνσή τους από το µυελό των οστών.
• Τα λευκά αιµοσφαίρια ζουν µόνο για λίγες ώρες.
• Τα αιµοπετάλια ζουν για λίγες ηµέρες.
• Λόγω της τόσο µικρής διάρκειας ζωής των λευκών αιµοσφαιρίων και των
αιµοπεταλίων δεν µπορούν εύκολα να αντικατασταθούν µε µετάγγιση αίµατος.
Τ Ι Ε Ρ Γ Ο Ε Π Ι Τ Ε Λ Ο Υ Ν Τ Α Α Ι Μ Ο Σ Φ Α Ι Ρ Ι Α ;
Ερυθρά αιµοσφαίρια (Τα βυτιοφόρα καυσίµων)
• Περιέχουν αιµοσφαιρίνη για τη µεταφορά οξυγόνου από τους πνεύµονες σε όλα τα µέρη του σώµατος. Παίρνουν τα απόβλητα καθώς κυκλοφορούν και τα µεταφέρουν στους πνεύµονες, όπου εκπνέονται ως διοξείδιο του άνθρακος.
• Αν δεν υπάρχουν αρκετά ερυθρά αιµοσφαίρια µπορεί ένα άτοµο να αισθάνεται καταβεβληµένο και αδύναµο. Μπορεί κάποιος να είναι ωχρός και να κουράζεται εύκολα επειδή το σώµα δεν παίρνει όλο το οξυγόνο που χρειάζεται. Η έλλειψη ερυθρών αιµοσφαιρίων αποκαλείται αναιµία.
Λευκά αιµοσφαίρια (Οι µαχητές κατά των λοιµώξεων)
• Καταπολεµούν τις λοιµώξεις, απελευθερώνοντας το σώµα από µικρόβια
(µικροοργανισµούς) που προκαλούν ασθένειες και ελαττωµατικά κύτταρα
του σώµατος.
• Τα T-λεµφοκύτταρα (T-lymphocytes) ρυθµίζουν την ανοσία, µπορούν να
εξολοθρεύουν ιούς και καρκινικά κύτταρα.
• Τα B-λεµφοκύτταρα (B-lymphocytes) συνθέτουν αντισώµατα.
• Τα Ουδετερόφιλα (Neutrophils) καταπολεµούν λοιµώξεις, εξολοθρεύουν
βακτηρίδια και αφαιρούν φθαρµένο ιστό.
• Τα Μονοκύτταρα (Monocytes) σε συνεργασία µε τα λεµφοκύτταρα
καταπολεµούν τη λοίµωξη, και χρειάζονται για την παραγωγή αντισωµάτων.
• Η ανεπάρκεια λευκών αιµοσφαιρίων αυξάνει τη συχνότητα και οξύτητα των λοιµώξεων που µπορούν να απειλήσουν τη ζωή.
Αιµοπετάλια (Τα κύτταρα επισκευής)
• Πήζουν ή σβωλιάζουν το αίµα για να αποτρέπεται η αιµορραγία. Αν φθαρεί ένα
αιµοφόρο αγγείο (π.χ. από τραύµα ή µώλωπα) τα αιµοπετάλια σπεύδουν στην
περιοχή και σχηµατίζουν µια µάζα για να “βουλώσουν τη διαρροή”.
• Ανεπαρκής αριθµός αιµοπεταλίων µπορεί να προκαλέσει συχνές ρινορραγίες,
παρατεταµένη αιµορραγία από τραύµα, ανώµαλο µώλωπα, ή αιµορραγία από
το έντερο, τα ούρα ή το δέρµα.
• Σε σοβαρές περιπτώσεις, όπου ο αριθµός τους είναι πολύ χαµηλός, υπάρχει
κίνδυνος αιµορραγίας στα εσωτερικά όργανα και στον εγκέφαλο. Η ιατρική
σας οµάδα θα σας ενηµερώνει όταν µειώνονται οι αριθµοί σας.
Ο Ι Κ Ο Γ Ε Ν Ε Ι Ε Σ Α Ι Μ Ο Σ Φ Α Ι Ρ Ι Ω Ν
Όλα τα αιµοσφαίρια προέρχονται από το ίδιο αρχικό αρχέγονο ή πρόδροµο
κύτταρο. Ωστόσο, νωρίς στην ανάπτυξή τους αυτά τα κύτταρα χωρίζονται σε
δύο κύριες οικογένειες – τη µυελοειδή (myeloid) και τη λεµφοειδή (lymphoid)
οικογένεια.
Η µυελοειδής οικογένεια περιλαµβάνει:
• όλα τα ερυθρά αιµοσφαίρια, αιµοπετάλια και ορισµένα λευκά αιµοσφαίρια.
Τα λευκά αιµοσφαίρια αυτής της οικογένειας αποκαλούνται κοκκιοκύτταρα
(granulocytes) ή µονοκύτταρα (monocytes), ανάλογα µε τη λειτουργία τους.
Η λεµφοειδής οικογένεια περιλαµβάνει:
• όλα τα άλλα λευκά αιµοσφαίρια.
• όταν είναι ώριµα, αυτά τα κύτταρα αποκαλούνται λεµφοκύτταρα
(lymphocytes).
Πώς καταπολεµούν και οι δύο οικογένειες τη λοίµωξη
Αν και τα λευκά αιµοσφαίρια αυτών των δύο οικογενειών καταπολεµούν από
κοινού τους λοιµώδεις παράγοντες, οι µέθοδοί τους διαφέρουν.
Τα µυελοειδή λευκά αιµοσφαίρια είναι η άµεση “υπεράσπιση κατά της λοίµωξης” του σώµατος. Τα λεµφοειδή κύτταρα χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να επιδράσουν αλλά είναι πιο ειδικευµένη η δράση τους ενάντια σε εισβάλλοντες
Τα λεµφοειδή κύτταρα απαντώνται επίσης στο λεµφικό ιστό σε όλα τα µέρη
του σώµατος. Ειδικές µεγάλες συγκεντρώσεις λεµφικού ιστού απαντώνται
στους λεµφαδένες, συκώτι, σπλήνα, και κατά µήκος των εντερικών και
πνευµονικών πόρων.
Το λεµφικό σύστηµα είναι το σύστηµα συλλογής, φιλτραρίσµατος και
παροχέτευσης αποβλήτων του σώµατος. Ωστόσο, ακριβώς όπως το κυκλοφορικό σύστηµα µεταφέρει το αίµα, το λεµφικό σύστηµα µεταφέρει το διαφανές ρευστό που αποκαλείται λέµφος, το οποίο βοηθά στη µεταφορά λεµφοκυττάρων. Έτσι, τα λεµφοκύτταρα απαντώνται και στο αίµα και στη λέµφο.
Τ Ι Ε Ι Ν Α Ι Η Λ Ε Υ Χ Α Ι Μ Ι Α ;
Η λευχαιµία εµφανίζεται όταν αρχίζει το σώµα να συσσωρεύει εµφανώς µη
φυσιολογικά λευκά αιµοσφαίρια. Στη διαδικασία αυτή, τα ώριµα αιµοσφαίρια
µειώνονται σε αριθµό και ικανότητα.
Τα κύτταρα είναι “ανώµαλα” επειδή δεν µπορούν να ωριµάσουν κανονικά. Αυτή η ανικανότητα ωρίµανσης είναι µια σηµαντική ανωµαλία στη λευχαιµία. Αυτά τα “βρεφικά”, ή ανώριµα, κύτταρα συσσωρεύονται στο σώµα επειδή δεν πεθαίνουν
και δεν µπορούν να χρησιµοποιηθούν.
Μόλις αρχίσει η λευχαιµία, τα λευχαιµικά κύτταρα συσσωρεύονται στο µυελό των οστών. Τελικά όλα τα φυσιολογικά λευκά και ερυθρά αιµοσφαίρια και αιµοπετάλια εξωθούνται ή δεν αντικαθίστανται. Ο υγιής µυελός των οστών αντικαθίσταται από
ανώριµα κύτταρα που χύνονται τελικά στο αίµα και µεταφέρονται σ’ όλο το σώµα.
Εποµένως, ενώ ο αριθµός ανώριµων κυττάρων στο αίµα αυξάνεται, αριθµός
φυσιολογικών ερυθρών και λευκών αιµοσφαιρίων και αιµοπεταλίω µειώνεται.
Ο ασθενής µπορεί εποµένως να έχει ορισµένα από τα συµπτώµατα ή ενδείξεις συγκεκριµένων ελλείψεων αιµοσφαιρίων. Για παράδειγµα, απώλεια ερυθρών αιµοσφαιρίων θα οδηγούσε στην κόπωση και ωχρότητα (αναιµία), η απώλεια
λευκών αιµοσφαιρίων θα οδηγούσε σε επαναλαµβανόµενες λοιµώξεις, και η
απώλεια αιµοπεταλίων θα οδηγούσε σε κόκκινες κηλίδες του δέρµατος,
πολυάριθµους µώλωπες, και ρινορραγίες.
Αυτό εξηγεί γιατί η αναιµία, η αιµορραγία και οι λοιµώξεις είναι συνηθισµένες.
Τι είναι τα Λεµφώµατα και το Μυέλωµα;
Όταν τα κύτταρα της λεµφοειδούς οικογένειας αρχίζουν να αναπτύσσονται,
κινούνται προς άλλα όργανα του σώµατος συµπεριλαµβανοµένου του θύµου αδένα, των λεµφαδένων, και άλλων ιστών. Αν αποτύχουν τα κύτταρα σ’ αυτές
τις περιοχές να ωριµάσουν περαιτέρω, ή διαφορετικά δυσλειτουργήσουν, η
προκύπτουσα ασθένεια (που σχετίζεται µε τη λευχαιµία) αποκαλείται κακόηθες
λέµφωµα (malignant lymphoma).
Ορισµένα λεµφώµατα, αντίθετα από τη λευχαιµία, µπορεί να είναι εντοπισµένα σε ένα συγκεκριµένο ιστό.
Το λέµφωµα µπορεί να αναπτύσσεται αργά ή επιθετικά. Ορισµένοι όγκοι
λεµφαδένων αποκαλούνται νόσος του Hodgkin (Hodgkin’s disease) ενώ
άλλοι αποκαλούνται µη Hodgkin λέµφωµα (non-Hodgkin’s lymphoma).
τύπος λεµφοειδούς κακοήθειας περιλαµβάνει τα πολύ ώριµα κύτταρα του σώµατος
που παράγουν αντισώµατα, τα οποία αποκαλούνται πλασµατοκύτταρα. Αυτή η
ασθένεια αποκαλείται πολλαπλό µυέλωµα (multiple myeloma).
ΣΤΙΣ ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΜΕΡΕΣ Η ΣΥΝΕΧΕΙΑ …..
Τ Ι Π Ρ Ο Κ Α Λ Ε Ι Α Υ Τ Ε Σ Τ Ι Σ Α Σ Θ Ε Ν Ε Ι Ε Σ ;
Π Ω Σ Γ Ι Ν Ε Τ Α Ι Η ∆ Ι Α Γ Ν Ω Σ Η ;
Τ Υ Π Ο Ι Λ Ε Υ Χ Α Ι Μ Ι Α Σ
Οξεία λεµφοβλαστική λευχαιµία
Χρόνια λεµφοκυτταρική λευχαιµία
Οξεία µυελοειδής λευχαιµία
Χρόνια µυελοειδής λευχαιµία
Λ Ε Μ Φ Ω Μ Α Τ Α Κ Α Ι Μ Υ Ε Λ Ω Μ Α
Άλλες σχετικές ασθένειες µυελού των οστών
Understanding Leukaemias, Lymphomas and Myeloma
