Έρευνες που έχουν γίνει σε διαγνώσιμες καταθλιπτικές διαταραχές στην Ευρώπη έδειξαν ότι το ποσοστό τους στην τρίτη ηλικία φτάνει περίπου στο 10%. Ωστόσο, όπως υποστηρίζει μερίδα των ειδικών, ο πραγματικός αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος. Η διαφορά οφείλεται στο ότι τα ηλικιωμένα άτομα τείνουν να σωματοποιούν τα συμπτώματά τους, καλύπτοντας τις ψυχολογικές διαταραχές που μπορεί να ευθύνονται ή να συνυπάρχουν με άλλα προβλήματα υγείας, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να γίνει ολοκληρωμένη και σωστή διάγνωση.
Πολλοί από εμάς θα έρθουμε κάποια στιγμή αντιμέτωποι με την ανάγκη φροντίδας και υποστήριξης των γονιών μας, ακόμη κι αν οι υποχρεώσεις μας δεν μας αφήνουν την πολυτέλεια του χρόνου.
Τα αίτια της κατάθλιψης στους ηλικιωμένους ανθρώπους
Όσο μεγαλώνει κανείς υπάρχουν περισσότεροι λόγοι που σχετίζονται με την κατάθλιψη, σχολιάζουν οι ειδικοί. Στην τρίτη ηλικία ο φόβος του θανάτου είναι πιο έντονος, δημιουργούνται χρόνια προβλήματα υγείας, εκπίπτουν οι αισθητηριακές και λειτουργικές ικανότητες, οι άνθρωποι απομονώνονται κοινωνικά και επιπλέον μπορεί να έχουν και οικονομικούς περιορισμούς. Όλοι αυτοί οι λόγοι, και κυρίως οι ασθένειες και ο θάνατος που επίκειται, είναι ικανοί να δημιουργήσουν κατάθλιψη. Τα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι ακόμη πιο συγκεκριμένα. Αλλαγές στην ποσότητα και την ποιότητα του ύπνου, αλλαγές στο φαγητό και τις κοινωνικές συνήθειες, παραίτηση από τους κανόνες υγιεινής, έντονο άγχος και αίσθηση ματαιότητας στους γονείς μας, θα πρέπει να μας τραβήξουν την προσοχή και να προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε.
Τι μπορούμε να κάνουμε
Το βάρος σε μια τέτοια περίπτωση πέφτει συνήθως στα ενήλικα παιδιά, που βλέπουν τους γονείς τους σε μια δύσκολη ψυχολογικά κατάσταση και δεν ξέρουν πώς να αντιδράσουν. Η συναισθηματική κατάσταση των ηλικιωμένων έχει μια λογική βάση όταν υποφέρουν από χρόνια προβλήματα υγείας και η προοπτική που βλέπουν μπροστά τους είναι ο θάνατος. Διαφέρει βέβαια ο βαθμός που θα παραιτηθούν από τη ζωή και τις χαρές της. Και συνήθως για να φτάσουν να θορυβηθούν τα παιδιά θα πρέπει η παραίτηση και το αίσθημα του μάταιου να έχει διάρκεια. Η πρώτη κίνηση είναι να τους πείσουν να δουν κάποιον ειδικό, αρκεί να το αποφασίσουν κι οι ίδιοι. Στην περίπτωση που δεν θέλουν δεν μπορούν να τους πιέσουν, εκτός κι είναι επικίνδυνοι για τον εαυτό τους ή για τους γύρω τους. Από την άλλη μεριά μπορεί να παιδιά να προσπαθήσουν να βγάλουν τον ηλικιωμένο γονιό τους από την απομόνωση, να ενθαρρύνουν την κοινωνικότητά του και την επαφή με την οικογένεια.
Τι άλλο μπορούμε να κάνουμε; Χρειάζεται να ακούσουμε προσεκτικά τα προβλήματα ή τα “παράπονα” των ηλικιωμένων γονιών, να τους δώσουμε το περιθώριο να συζητήσουν τους φόβους τους, την κούραση, το μάταιο της ζωής και να δείξουμε κατανόηση, ότι νιώθουμε το πρόβλημά τους. Συχνά επίσης όταν οι ηλικιωμένοι ακούν απαντήσεις κλισέ από τους δικούς τους όπως “βγες έξω, αντέδρασε” πεισμώνουν γιατί νιώθουν πως τους παρακινούμε προς την εύκολη λύση. Αντίθετα, όταν αισθάνονται ότι τους ακούμε και τους καταλαβαίνουμε έχουν την επιθυμία να επικοινωνήσουν ακόμη περισσότερο, κάνοντας ένα βήμα για να βγουν από την κατάθλιψη.