Είμαι σίγουρος πως όλοι θα ξέρετε για το Λευκό Μπαστούνι. Θα το έχετε δει να το χρησιμοποιεί κάποιος στο δρόμο, θα το έχετε παρατηρήσει σε μια ταινία ή κάπου στην τηλεόραση ή έστω σε κάποια φωτογραφία στο διαδίκτυο. Στις 6 Οκτωβρίου του 1964 υπογράφτηκε η κοινή απόφαση στην Αμερική, να αναγνωριστεί η 15η Οκτωβρίου ως Ημέρα ασφάλειας του λευκού μπαστουνιού (White Cane Safety Day). Πρόεδρος της Αμερικής τότε ήταν ο Lyndon Johnson, ο πρώτος που έκανε την επίσημη προκήρυξη και ανακοίνωση.
Σίγουρα το μπαστούνι ως εργαλείο χρησιμοποιούνταν αιώνες πριν, έπρεπε όμως να φτάσουμε στην περίοδο του τέλους για τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, μέχρι να καθιερωθεί το λευκό μπαστούνι για τους τυφλούς ή τα άτομα με προβλήματα όρασης. Το 1921 ο James Biggs, φωτογράφος από το Μπρίστολ έμεινε τυφλός μετά από ατύχημα. Νιώθοντας άβολα με την έντονη κίνηση γύρω από το σπίτι του, αποφάσισε να βάψει λευκό το μπαστούνι του ώστε να είναι πιο εύκολα ορατό στα άτομα γύρω του.
Στη Γαλλία η Guilly d’Herbemont, μουσικός και συγγραφέας που έζησε στο Παρίσι, είδε το μεγάλο πρόβλημα που είχαν οι τυφλοί να κινηθούν στους δρόμους από την αύξηση της κυκλοφορίας. Έγραψε στην εφημερίδα «Η Ηχώ του Παρισιού» και το γράμμα της προκάλεσε μεγάλη κατάπληξη όταν κυκλοφόρησε.
Το Φεβρουάριο του 1931 παρέδωσε συμβολικά 2 λευκά μπαστούνια σε έναν τυφλό στρατιώτη και έναν τυφλό πολίτη. Η ιδέα της ήρθε όταν είδε τους τροχονόμους να χρησιμοποιούν λευκά μπαστούνια για την ρύθμιση της κυκλοφορίας και για να σταματούν τα αυτοκίνητα. Ακολούθησαν 5.000 μπαστούνια που δόθηκαν σε Γάλλους βετεράνους του πολέμου και τυφλούς συμπολίτες τους.
Την ίδια εποχή στην Αμερική ο George Bonham παρατηρούσε τους δρόμους στο Ιλλινόι(Illinois) όπου τα προβλήματα ήταν παρόμοια. Άνθρωποι με μαύρα μπαστούνια προσπαθούσαν να κινηθούν σε σκούρα πεζοδρόμια και κανείς δεν τα έβλεπε. Το Lions Club International, ένας οργανισμός που στοχεύει να βοηθά στις ανάγκες της κοινωνίας σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο, ξεκίνησε να προωθεί τα λευκά μπαστούνια το 1931.
Μετά το πέρας του Β’ Παγκοσμίου πολέμου ο Richard Hoover, πήρε το αυθεντικό ξύλινο μπαστούνι από το Lions Club και έκανε ένα πείραμα. Επι μια εβδομάδα κινούνταν με κλειστά τα μάτια. Δημιούργησε ένα νέο μπαστούνι, το μακρύ λευκό μπαστούνι με πιο ελαφριά υλικά. Για αυτό και θεωρείται ο πατέρας του Λευκού ελαφρού μπαστουνιού. Εκείνο το διάστημα ανέπτυξε και την μέθοδο Hoover με μια βασική τεχνική: το μπαστούνι θα πρέπει να κουνιέται από το κέντρο του σώματος μπρος και πίσω πριν από το πόδι. Επιπρόσθετα ότι το μπαστούνι θα πρέπει να αιωρείται πριν το πίσω πόδι ξεκινήσει να κινείται.
6 τύποι λευκών μπαστουνιών.
Το μακρύ μπαστούνι. Είναι το παραδοσιακό λευκό μπαστούνι, γνωστό και ως το μπαστούνι Χούβερ(Hoover). Είναι σχεδιασμένο πρωταρχικά ως εργαλείο κίνησης ώστε να ανιχνεύει αντικείμενα που βρίσκονται στο δρόμο του χρήστη. Το μήκος του εξαρτάται από το ύψος του χρήστη και συνήθως εκτείνεται από το πάτωμα ως το στερνό του.
Το μπαστούνι οδηγός. Είναι πιο κοντό, εκτείνεται από το πάτωμα ως τη μέση του χρήστη και η κύρια χρήση του είναι να ανιχνεύει τα σκαλιά και το κράσπεδο του πεζοδρομίου. Επίσης όταν είναι διαγώνια θέση πάνω στο σώμα, το προστατεύει από εμπόδια που συναντά μπροστά του.
Το μπαστούνι αναγνώρισης. Κυρίως είναι για να ενημερώσει τους τριγύρω ότι αυτός που το κρατά είναι άτομο με προβλήματα όρασης. Είναι πιο ελαφρύ και πιο κοντό, ίσως το αναγνωρίσετε και ως το αναδιπλούμενο μπαστούνι.
Το μπαστούνι στήριξης. Προσφέρει σταθερότητα στον χρήστη και λόγω του χρώματος βοηθά στην αναγνώριση του, έχει όμως χαμηλές προοπτικές και δυνατότητες ως βοήθημα για κίνηση.
Το παιδικό μπαστούνι. Είναι το ίδιο με το μακρύ μπαστούνι όμως είναι σχεδιασμένο ειδικά για παιδιά.
Το πράσινο μπαστούνι. Σε μερικές χώρες όπως η Αργεντινή, χρησιμοποιείται για να ξεχωρίσει αυτός που έχει χαμηλή όραση ενώ το λευκό είναι για τους ολικά τυφλούς.
Βάσει της Εθνικής Ομοσπονδίας Τυφλών της Αμερικής το καθένα έχει τα υπερ και τα κατά. Το μεγάλο προσφέρει μεγαλύτερη ασφάλεια και κινητικότητα όμως τα αναδιπλούμενα μπορούν να αποθηκευτούν πιο εύκολα όταν ο χρήστης είναι σε ένα χώρο με αρκετά άτομα όπως στη σχολική τάξη ή σε μια δημόσια εκδήλωση.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο έχουν και κάτι ακόμα ξεχωριστό: προσθέτουν 2 κόκκινες γραμμές στο λευκό μπαστούνι ώστε να ξεχωρίζει ο χρήστης που είναι κωφάλαλος. Επίσης κάποιες χώρες έχουν οριοθετήσει ότι όσοι έχουν λευκό μπαστούνι τους διατίθεται η δεξιά πλευρά όταν περνούν το δρόμο ή όταν κινούνται σε δημόσια μέρη.
Γιατί όχι σκύλος – οδηγός τυφλών;
Παρόλο που τα σκυλιά – οδηγοί είναι το άλλο κύριο εργαλείο και βοήθημα κίνησης για κάποιον με προβλήματα όρασης, κάποιοι προτιμούν τα μπαστούνια. Βασικοί λόγοι είναι το θέμα του κόστους συντήρησης ενός σκύλου, η φροντίδα που χρειάζονται αλλά και οι αλλεργίες. Έτσι παρά τα υψηλά οφέλη χρήσης ενός σκύλου, οι περισσότεροι χρησιμοποιούν μπαστούνι κάποιες φορές και αρκετοί ακόμα σε μόνιμη βάση.
Μπαστούνι και παιδιά με τύφλωση.
Συνήθως εισάγεται στην καθημερινότητα του παιδιού κάπου αναμεσά στο 7ο με 10ο έτος της ζωής του. Αυτό έχει ξεκινήσει εδώ και λίγα χρόνια να αλλάζει, με το σκεπτικό πως όσο νωρίτερα ξεκινήσει ένα παιδί να το χρησιμοποιεί, τόσο μεγαλύτερη βοήθεια και επιτυχία θα έχει στη χρήση του όσο μεγαλώνει.
Για το τέλος σας έχω βρει ένα βίντεο με οδηγίες στα ελληνικά για το πώς να συμπεριφερθείτε αν συναντήσετε ένα άτομο με τύφλωση ή μερική απώλεια όρασης. Είναι καλό να αφιερώσετε 3 λεπτά και μετά να το δείξετε στην οικογένεια σας και σε φίλους ή συναδέλφους σας. Όσα περισσότερα γνωρίζετε, τόσο μεγαλύτερη βοήθεια και στήριξη μπορείτε να προσφέρετε όταν χρειαστεί.
Δείτε το σχετικό βίντεο
Βογιατζής Ηλίας
.