Η Παγκόσμια Ημέρα της Αναπηρίας, είναι μια ημερομηνία ορόσημο για 1,1 δισεκατομμύριο ανθρώπους στον πλανήτη. Η 3η Δεκεμβρίου, είναι η χρονική στιγμή που γίνεται μια προσπάθεια να αφυπνίσουμε τους πάντες. Γιατί η αναπηρία δεν γνωρίζει φύλο, σεξουαλική προτίμηση, φυλή ή καταγωγή. Δεν την αγγίζουν τα χρήματα, η δουλειά που κάνεις, η θέση που κατέχεις, το ποιος νομίζεις ότι είσαι. Η αναπηρία μας αφορά όλους, γιατί κάποια στιγμή στη ζωή σου, θα σε προσεγγίσει!
Δεν είναι μια ημέρα γιορτής, είναι μια ημέρα που τα μηνύματα που αφορούν την αναπηρία πολλαπλασιάζονται. Με μοναδικό σκοπό, τα υπόλοιπα 6,5 δισεκατομμύρια του πλανήτη μας να κατανοήσουν. Τι σημαίνει αναπηρία, πως είναι να ζεις με μια σωματική η ψυχική κατάσταση. Πως είναι να χρησιμοποιείς αναπηρικό αμαξίδιο, να σου λείπει η 1 από τις 5 αισθήσεις, να παλεύεις με το στίγμα της αναπηρίας. Να ενημερώσει τους πάντες πως όλοι είμαστε εν δυνάμει ανάπηροι.
Δεν είναι κατάρα, δεν είναι βρισιά, δεν είναι μια κακή ευχή. Είναι γεγονός. Αύριο μπορεί κάποιος από εμάς, και λόγω κάποιου γεγονότος ή ασθένειας, να βρεθεί σε κατάσταση αναπηρίας. Ένα ατύχημα, ένα χτύπημα, μια αρρώστια, ένα παραστράτημα της υγείας μας. Αυτή που την θεωρούμε τόσο δεδομένη, παρόλο που είναι τόσο εύθραυστη. Γιατί έτσι μεγαλώσαμε, για δεκαετίες κανείς δεν μας εκπαίδευσε σωστά και ολοκληρωμένα. Για το τι σημαίνει αναπηρία και πως αυτή υπάρχει και αναπτύσσεται στις κοινωνίες μας.
Πώς να αλλάξουν οι κοινωνίες αν δεν αλλάξουμε πρώτα εμείς;
Η αλλαγή δεν έρχεται από μόνη της, θέλει σωστή προετοιμασία για να γίνουν οι ζυμώσεις. Αυτό σημαίνει πως ο καθένας μας, μονός και ανεξάρτητα, πρέπει να αλλάξει τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς του. Αν εγώ δεν σέβομαι τον συνάνθρωπο μου, σε κάθε πτυχή της κοινωνικής ζωής, δεν θα με σεβαστεί και αυτός. Ο αλληλοσεβασμός όμως δεν πρέπει να έχει λόγο ύπαρξης επειδή θα υπάρξει κάποιο ανταποδοτικό όφελος.
Σε σέβομαι γιατί είσαι άνθρωπος και εσύ όπως και εγώ. Σέβομαι την ύπαρξη σου, τις επιλογές σου(όταν δεν είναι βλαβερές ή επιζήμιες προς τρίτους). Σέβομαι το γεγονός ότι είμαστε διαφορετικοί, μεγαλώσαμε σε άλλο περιβάλλον και με διαφορετικές συνθήκες. Η αναγνώριση αυτής της διαφορετικότητας είναι το πρώτο υλικό για να ξεκινήσουν οι ζυμώσεις.
Μετά έρχεται η αναγνώριση των δεδομένων. Εγώ μαζί με κάποιον που είναι διαφορετικός, δεν είμαστε και τόσο αντιδιαμετρικά αντίθετοι. Αν υπάρχει η βάση για διάλογο και συζήτηση, κατανοούμε πως μπορούμε να βρούμε πολλά κοινά και έδαφος να καλύψουμε. Ώστε να έρθει η αποδοχή, ως δώρο και επιφοίτηση. Όταν αναγνωρίσεις πως δεν έχεις να χωρίσεις κάτι και ότι κανείς δεν προσπαθεί να σου πάρει κάτι, αποδέχεσαι πως αυτή είναι η ζωή. Διαφορετική και συνάμα τόσο ίδια για όλους μας.
Σύμφωνα με το worldmeters.info ο πληθυσμός του πλανήτη μας για το έτος 2019 ανέρχεται στα 7.7 δισεκατομμύρια. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει πως τα άτομα που πάσχουν από κάποια ασθένεια ή βρίσκονται σε κατάσταση αναπηρίας υπολογίζονται περίπου στο 15% του πληθυσμού της γης. Δηλαδή 1.15 δισεκατομμύρια παγκοσμίως.
Ας γίνω πιο παραδειγματικός. Τι έχω να χωρίσω εγώ που διαθέτω την όραση μου με κάποιον που την έχει χάσει ή δεν την είχε ποτέ; Προσπαθεί να μπει στο δρόμο μου, να με εμποδίσει, να μου ταράξει το είναι; Όχι. Αντιθέτως εγώ του προκαλώ προβλήματα γιατί δεν τον αναγνωρίζω και δεν τον σέβομαι. Δεν μπορώ να αποδεχτώ ότι ένας τυφλός ζει ανάμεσα μας. Και που θα έπρεπε να ζει δηλαδή; Μέχρι πότε θα κουβαλάμε στο υποσυνείδητο μας ότι η ιδρυματοποίηση είναι η μόνη λύση;
Πως όσοι δεν βλέπουν, δεν ακούν, όσοι είναι άρρωστοι, πως είναι τόσο επικίνδυνοι που θα πρέπει να κλειστούν σε ίδρυμα; Σε ποιο ίδρυμα πιστεύεις ότι είναι σωστό να μπει ένας συνάνθρωπος σου επειδή έτυχε να μην βλέπει; Επειδή γεννήθηκε με το φάσμα του αυτισμού ή με σύνδρομο down; Έχεις συνηθίσει από το παρελθόν πως όποιος δεν μπορεί να προσφέρει κάτι στην κοινωνία είναι άχρηστος. Επικίνδυνος και θα πρέπει να απομακρυνθεί για την ασφάλεια σου.
Χωρίς καν να δώσεις την ευκαιρία να γνωρίσεις πρώτα το άτομο, να δεις ποιος ή ποια είναι. Κρίνεις το άτομο και κατακρίνεις ακόμα χειρότερα την οικογένεια του που αφήνει αυτό το άτομο να κυκλοφορεί ελεύθερα. Γιατί για σένα είναι απλά ένα άτομο. Για άλλους όμως είναι η κόρη τους, ο ανιψιός τους, η μητέρα τους, ο καλύτερος τους φίλος. Και αύριο ένας δικός σου άνθρωπος θα βρεθεί πιθανότατα σε παρόμοια ή χειρότερη θέση.
Τα ιδρύματα για χρόνια στην Ελλάδα ήταν χώροι βασανιστηρίων. Με άγνοια προσπαθούσαν να αντιμετωπίσουν την αναπηρία. Από τις νοσοκόμες μέχρι τους γιατρούς, Στην πλειοψηφία τους ήταν μια δουλειά μόνο για αυτούς. Δεν έβλεπαν το πρόσωπο, την ιστορία, τις πιθανότητες να ζήσει μια καλύτερη ζωή αν λάβει την πρέπουσα θεραπευτική αγωγή ή μια προσωποκεντρική αντιμετώπιση. Άκουγες για σκάνδαλα, βιασμούς, ξυλοδαρμούς στα ιδρύματα και ως μέλος της κοινωνίας, έκλεινες τα αυτιά και τα μάτια.
Καιρός να αλλάξεις!
Αν δεν θες να είσαι και εσύ από αυτούς τους δήθεν νοικοκυραίους. Αν δεν θες να είσαι από αυτούς που λένε πως έξω από το σπίτι μου και οπού αλλού να είναι. Μακριά από εμένα το κακό. Αν δεν θες να είσαι από αυτούς, καιρός να αλλάξεις και να βοηθήσεις κι άλλους να αλλάξουν. Γιατί αν εσύ κανείς το πρώτο βήμα, θα ακολουθήσουν και οι υπόλοιποι. Ήρθε η ώρα να μιλήσεις ανοιχτά όταν είσαι μάρτυρας κακοποίησης ενός ατόμου με αναπηρία. Όταν το διπλανό σπίτι «πιάνει φωτιά» δεν θα σε σώσει ένας τοίχος, πρέπει να φωνάξεις για βοήθεια και εσύ μαζί με τον γείτονα σου.
Και το ντόμινο ξεκινά. Να πέσουν τα τείχη της σιωπής, να φωνάξει ολόκληρη η πολυκατοικία και μετά να ξεσηκωθεί όλη η γειτονιά. Να βοηθήσει αυτόν ή αυτή που του έχουν κλείσει τη ράμπα αναπήρων, που του πήραν τη θέση ανάπηρων στο πάρκινγκ, που περιμένει στη βροχή το προσβάσιμο λεωφορείο. Που ζητά ανελκυστήρα για να ανεβεί στον 4ο όροφο μιας δημόσιας υπηρεσίας, να ανεβεί στην Ακρόπολη, να μπει στο πλοίο για τις διακοπές του. Όταν όλοι μαζί πέσουμε πάνω σε ένα θέμα, ασκούμε μεγαλύτερη πίεση ως κοινωνία, ώστε να αλλάξει κάτι. Δράση για να φέρουμε την αντίδραση.
Όχι δεν εννοώ να σκάσετε τα λάστιχα αυτού που πάρκαρε παράνομα. Αν όμως όταν έρθει να πάρει το αυτοκίνητο του, τον περιμένουν 10 άτομα, 10 συμπολίτες να του εξηγήσουν το γιατί δεν πρέπει να το ξανακάνει; Πιέζεις αυτό το άτομο να αποφύγει την λάθος και ντροπιαστική κίνηση. Το ίδιο να γίνει ξανά. Το ίδιο στην καφετέρια που έχει μπλοκάρει τα ειδικά διαμορφωμένα πεζοδρόμια, με τα τραπεζοκαθίσματα της. Με τις μοτοσυκλέτες που έχουν παρκάρει και μπλοκάρει διαβάσεις και πεζοδρόμια. Την αδικία την αναγνωρίζουμε όλοι μας. Όταν βρεθείς μπροστά της, ξέρεις τι πρέπει να κάνεις. Υποστήριξε αυτόν που ζητά τα αυτονόητα: σεβασμό και ελευθερία κινήσεων.
Το στίγμα της αναπηρίας.
Τι εννοούμε όταν μιλάμε για το στίγμα της αναπηρίας ή οποιοδήποτε άλλο κοινωνικό στίγμα; Πως μέλη της κοινωνίας είναι δαχτυλοδεικτούμενα. «Δες ένα τρελό, μια χοντρή, έναν ηλίθιο». Χωρίς κανείς να αναρωτηθεί, είναι τρελός ή απλά επηρεασμένος από μια ψυχική ασθένεια; Είναι χοντρή ή έχει κάποιο πρόβλημα υγείας; Είναι ηλίθιος ή απλά έχει κάποιο σύνδρομο; Μήπως τελικά ο ανόητος είναι αυτός που δεν σκέφτεται πριν κρίνει, πριν χαρακτηρίσει; Θεωρείσαι τόσο έξυπνος γιατί απλά μπορείς να βγάζεις τα λάθος συμπεράσματα; Αυτή δεν θεωρείται συμπεριφορά ευφυούς ανθρώπου.
Σου έχω κι άλλα νέα, εσένα που κρίνεις τόσο αβίαστα και ανέμελα. Το να προσβάλλεις κάποιον, το να εκφοβίζεις, το να είσαι ο τιμωρός έχει περάσει ως μόδα. Είναι λάθος κοινωνική συμπεριφορά. Δεν γελάει κανείς με τα χυδαία αστεία σου. Αντιθέτως στιγματίζεις τον εαυτό σου από μόνος σου. Δεν σε στιγματίζουμε οι υπόλοιποι, εσύ έχεις την επιλογή για το πώς θα σε χαρακτηρίσουμε. Θα μας βρεις απέναντι σου.
Η παγκόσμια ημέρα αφιερωμένη στην αναπηρία, είναι όλα τα παραπάνω και πολλά ακόμη. Θα μπορούσα να γράφω για ώρες. Για τις διακρίσεις, το φόβο, την ανεργία, την έλλειψη παροχής υπηρεσιών υγείας. Η γραφειοκρατία, οι μόνιμες επισκέψεις σε γιατρούς, η μοναξιά, η κατάθλιψη, τα χαμηλωμένα βλέμματα. Ο πόνος, ο χρόνιος πόνος, τα χειρουργεία, τα φάρμακα, οι επιπλοκές στην υγεία του ανθρώπου.
Ατέλειωτες οι πτυχές της ορατής και της αόρατης αναπηρίας. Όλες όμως έχουν έναν κοινό παρονομαστή: την αποδοχή! Αποδέξου την κατάσταση, είτε σε αφορά άμεσα είτε έμμεσα. Όλοι ανεξαιρέτως μεγαλώνουμε, γέρναμε, αρρωσταίνουμε, πονάμε γιατί όλοι ζούμε. Και έχουμε ίσα δικαιώματα για ίση μεταχείριση και ίσες ευκαιρίες στη ζωή. Κάθε μέρα, όλο το χρόνο, όχι μόνο την 3η Δεκεμβρίου. Σήμερα ας είναι η αρχή του τέλους, του στίγματος της αναπηρίας!
Βογιατζής Ηλίας