Η αναπηρία κοστίζει και μάλιστα ακριβά. Το υψηλό κόστος φαρμάκων, οι κάθε είδους θεραπείες(φυσιοθεραπεία, λογοθεραπεία κ.α.), η αναζήτηση του κατάλληλου γιατρού για την κάθε είδους ασθένεια ή αναπηρία. Αν μιλάμε για εκ γεννητής αναπηρία, το κόστος συνέχεια ανεβαίνει καθώς τα χρόνια περνούν. Δεν σταματάς ποτέ να ξοδεύεις χρήματα.
Όσο και να λέμε πως την υγειά μας να έχουμε και ας δίνουμε τα χρήματα, φτάνει κάποια στιγμή που γίνεται εξουθενωτικό. Οικογένειες που ασφυκτιούν να τα βγάλουν πέρα με τα έξοδα ενός ατόμου με αναπηρία μέσα στο σπίτι. Κάποιες αναπηρίες κοστίζουν λιγότερο. Δεν χρειάζονται τόσες πολλές θεραπείες και εξαρτήματα. Όμως οι περισσότερες δεν σου επιτρέπουν να πάρεις ανάσα ποτέ.
Νοσοκομειακά κρεβάτια, ηλεκτρικά αεροστρώματα, παιδιατρικά είδη, μηχανισμοί ανάβασης σκαλιών, αναπηρικά αμαξίδια. Εξαρτήματα για τα άνω και τα κάτω άκρα, βαδιστικά, βοηθήματα για το αυτοκίνητο και τις μεταφορές, ράμπες αμαξιδίων, ειδικές πολυθρόνες, υποδήματα και πολλά άλλα. Ο κατάλογος σχεδόν δεν έχει τέλος.
Με κάθε αλλαγή της κατάστασης του ατόμου, με επιδείνωση της ασθένειας, με την ανάπτυξη και την αλλαγή ηλικιακής κλίμακας. Όλα τα παραπάνω πρέπει να τα προσαρμόσεις στις αλλαγές ή ενίοτε να αγοράσεις ένα νέα εξαρτήματα ή βοηθήματα. Δεν μπορεί ένα παιδί να χρησιμοποιεί το ίδιο αναπηρικό αμαξίδιο στην εφηβική και ενήλικη ζωή του, γιατί πολύ απλά δεν χωράει πλέον σε αυτό!
Πως εξηγείται το υψηλό κόστος.
Στην αγορά των αναπηρικών ειδών, ισχύει ο ίδιος νόμος που ισχύει και για την παγκόσμια αγορά. Ο νόμος προσφοράς και ζήτησης. Παλαιότερα και σε εποχές που τα άτομα με αναπηρίες ζούσαν σε ιδρύματα ή κρυμμένα στο σπίτι, χωρίς να κυκλοφορούν ποτέ, η ζήτηση ήταν χαμηλή. Τι να τα κάνεις τα εξαρτήματα όταν το άτομο το είχαν μόνιμα ξαπλωμένο στο κρεβάτι και ποτέ δεν έβγαινε έξω. Μερικές φορές ούτε καν έξω από το δωμάτιο του.
Για αυτό το λόγο, ειδικά στην Ελλάδα, καθυστερήσαμε τόσο πολύ να αντιληφθούμε τους χιλιάδες αναπήρων που ζουν ανάμεσα μας. Η πλειοψηφία του κόσμου δεν τους έβλεπε, οπότε θεωρούσε ότι δεν υπάρχουν κιόλας. Τώρα πλέον, ευτυχώς, αυτό έχει ξεκινήσει να αλλάζει και η κοινωνία ξυπνάει από το παραμύθι της. Όπου ζούσε σε έναν όμορφα πλασμένο κόσμο, που όλα και όλοι κινούνται αυτόνομα και ανεξάρτητα.
Για αυτό και βλέπουμε αύξηση των καταστημάτων με είδη αναπηρίας. Πριν 40 χρόνια ήταν ένα σπάνιο είδος, έψαχνες να βρεις το πιο κοντινό κατάστημα. Που πιθανόν ήταν χιλιόμετρα μακριά σου. Τώρα ακόμα και το φαρμακείο της γειτονίας σου, μπορεί να σε προμηθεύσει με ότι χρειάζεσαι. Παραγγέλνεις το εξάρτημα που θες και έρχεται μέχρι και στο σπίτι σου.
Η αναπηρία που ήταν κρυμμένη πίσω από κλειστές πόρτες και σκοτεινά παράθυρα, επιτέλους πήρε φως! Οι δεκάδες ανάπηροι έγιναν χιλιάδες και οι ανάγκες/απαιτήσεις για ειδικά εξαρτήματα αυξήθηκε κατακόρυφα. Βάσει λοιπόν του νόμου της αγοράς, το υψηλό κόστος υπήρχε, γιατί κάπως έπρεπε να επιβιώσουν τα καταστήματα, μέσα από τις ελάχιστες παραγγελίες και πωλήσεις που είχαν.
Γιατί το κόστος δεν έπεσε;
Αυτό που όλοι θα περιμέναμε είναι το κόστος των ειδών να πέσει. Άλλο να πουλάς 2 αμαξίδια το χρόνο και άλλο 300. Άλλο να προμηθεύεις σάκους κολοστομίας για 5 ασθενείς και άλλο για 1500. Επίσης έσπασε το μονοπώλιο. Δυο –τρεις μεγάλες εταιρείες διακινούσαν τα υλικά και εξαρτήματα και τώρα έχουν γίνει εκατοντάδες. Με τη δύναμη του Ιντερνέτ και την αγορά εξοπλισμού από το εξωτερικό, το κόστος μειώθηκε και λόγω του ανταγωνισμού.
Αυτό που άλλαξε, τουλάχιστον στην παρούσα φάση, είναι ότι έχεις περισσότερες επιλογές και κάπως χαμηλότερες τιμές. Όχι όμως αυτές που θα βοηθούσαν ένα άτομο με αναπηρία να μην αδειάζει τις τσέπες του. Αυτό που δεν άλλαξε είναι πως όταν ξεκίνησαν οι ασφαλιστικοί φορείς να καλύπτουν ένα μέρος του αναγκαίου εξοπλισμού, κανείς δεν παζάρεψε την τιμή. Ναι, έτσι απλά θα το πω: έπρεπε ο κάθε ασφαλιστικός οργανισμός και κατά συνέπεια και το κράτος να αναζητήσει την καλύτερη τιμή. Και να πιέσει για να την πάρει, ειδάλλως ο προμηθευτής, χάνει τη δουλειά.
Τόσο απλό, όπως γίνεται και στην παγκόσμια ελεύθερη αγορά. Από το μεγαλύτερο κατάστημα μέχρι το περίπτερο της γειτονίας μας. Οι μεγάλες εταιρείες βγήκαν και βγαίνουν ακόμα κερδισμένες, ο κρατικός μηχανισμός και τα ασφαλιστικά ταμεία χαμένα. Γιατί; Μόνο αν μιλήσουμε για κρυφές συμφωνίες, μίζες και τα χρήματα κάτω από το τραπέζι, θα βρούμε την απάντηση. Ας αφήσω όμως τα σκάνδαλα έξω από αυτό το άρθρο, άλλωστε δεν θα λύσω κάποιο μεγάλο μυστήριο που κανείς άλλος μας δεν ξέρει.
Υπάρχει άλλος λόγος που ακόμα τα πληρώνουμε ακριβά;
Ενώ η αγορά που σχετίζεται με την αναπηρία κινείται περισσότερο, τα υψηλό κόστος συνεχίζει να υπάρχει. Και κάπου εδώ μπαίνει ο τομέας της εξέλιξης της ιατρικής και της τεχνολογίας. Πολλά εξαρτήματα που έχουμε σήμερα δεν υπήρχαν πριν λίγες δεκαετίες. Άλλα είναι τροποποιημένα, ώστε να είναι πιο εύκολη η χρήση τους και η λειτουργία τους. Τα περισσότερα είναι η εξέλιξη κάποιου αυτοσχέδιου μηχανισμού από το παρελθόν. Που τώρα κατασκευάστηκε με βάσει συγκεκριμένες προδιαγραφές.
Αυτές οι προδιαγραφές θα πρέπει να συμφωνήσουμε, είναι που έκαναν και κάνουν ενίοτε την αναπηρία να μην είναι τόσο δύσκολη όσο στο παρελθόν. Ένα παράδειγμα που όλοι μπορούμε να κατανοήσουμε, είναι το αναπηρικό αμαξίδιο. Φτιαγμένο αρχικά από ξύλο, μετέπειτα από μέταλλο και άλλα βαριά υλικά. Πάντα χρειαζόσουν κάποιον για να μπορέσεις να κινηθείς με αυτό. Σήμερα μπορείς να βρεις αμαξίδιο που είναι φτιαγμένο με υλικά αντοχής, ελαφριά και εύκολα για καθημερινή χρήση και φθορά. Δυστυχώς μπορείς να βρεις και αμαξίδια, που δεν μπορούν να αντέξουν ούτε ένα χρόνο τις κακουχίες ενός δρόμου της Αθήνας.
Στην εποχή μας όμως έχουν όλα μελετηθεί και ακόμα μελετώνται. Μικρές αλλαγές που τις προσπερνάμε ή τις θεωρούμε δεδομένες. Δεν θα έπρεπε όμως γιατί μια ομάδα επιστημόνων και τεχνικών δουλεύει για να έχουμε καλύτερο αποτέλεσμα. Είναι μια ομαδική δουλειά και σε συνεργασία με γιατρούς και επαγγελματίες όλων των ειδικοτήτων. Αυτή την επιστημονική κοινότητα, την ανάπτυξη νέων υλικών και μεθόδων, την έρευνα και τις δοκιμές, ποιος νομίζεις ότι τα πληρώνει; Ο τελικός αγοραστής.
Τα πρώτα ηλεκτροκίνητα αμαξίδια είχαν κόστος απλησίαστο και τώρα βρίσκεις σε πολύ προσιτές τιμές(εν συγκρίσει με το παρελθόν). Η εξέλιξη δεν έρχεται μόνη της, το γεγονός ότι τα νέα αμαξίδια έχουν μεγαλύτερης διάρκειας μπαταρία, άπειρους συνδυασμούς προσαρμογής ανάλογα το άτομο, ειδικό αναπαυτικό κάθισμα κ.α. είναι ο λόγος που το κόστος παραμένει υψηλό.
Μπορεί να πέσει το κόστος ή θα το πληρώνουμε για πάντα;
Προσωπικά, πιστεύω πως και πάλι είναι υψηλότερο από ότι δικαιολογεί η εξέλιξη. Θα έπρεπε να είναι προσαρμοσμένο πιο κοντά στην πραγματικότητα. Σε αυτήν που βλέπει μόνο έξοδα, σπατάλη χρημάτων και όχι πάντα με το αναμενόμενο αποτέλεσμα. Η αναπηρική κοινότητα καλύπτει το 10-15% του πληθυσμού. Ένας αριθμός σεβαστός, για αυτό και τον ονομάζω κοινότητα και όχι μειονότητα όπως λανθασμένα συμβαίνει.
Ο σημαντικότερος τρόπος για να πέσει το κόστος είναι να γίνει πλήρης προσαρμογή των προδιαγραφών παντού, καθολικά. Η πρόσβαση να είναι δεδομένη, οι ράμπες για όλους, οι ανελκυστήρες προσβάσιμη για το 100% του πληθυσμού. Ώστε να μη χρειάζεται ένα επιπλέον κόστος για να αναβαθμίσουμε ή να τροποποιήσουμε μια κατασκευή.
Φανταστείτε κάθε οικοδόμημα να είναι εξαρχής προσβάσιμο, κάθε δημόσιος χώρος, κάθε διαδρομή. Δεν θα συζητάμε για το πώς θα πρέπει να «ξαναφτιαχτεί» ώστε ένα άτομο με πρόβλημα ακοής ή όρασης να μπορεί να εισέλθει στο χώρο αυτό. Είναι πιο οικονομικό να προβλέψεις παρά να διορθώσεις. Να αλλάξει μια κοινωνία και όλο της το οικοδόμημα είναι πιο λογικό από το να τρέχεις να προλάβεις μετά.
Και δεν εννοώ να τα γκρεμίσουμε όλα και να τα χτίσουμε από την αρχή. Κάθε νέα κατασκευή να φτιάχνεται με βάσει τις προδιαγραφές. Το ίδιο να ισχύει και για τα παιχνίδια, τα βιβλία, τη μουσική, τους υπολογιστές, τα κινητά και κάθε τεχνολογικό επίτευγμα. Αν και νομίζω πως τα τελευταία, έχουν πιάσει το νόημα και το κάνουν εδώ και χρόνια.
Με βάσει όλα τα παραπάνω, το κάθε άτομο με αναπηρία, θα χρειάζεται να διαθέτει λιγότερο προσωπικό εξοπλισμό. Και θα μπορεί να αφοσιωθεί μόνο στα προσωπικά και ιατρικά έξοδα. Τι θα κάνουν οι ασφαλιστικοί φορείς, οι μεγάλες εταιρίες φαρμάκων και ειδών, οι ιδιωτικές ασφάλειες και εταιρίες;
Με την αρωγή και την πίεση των κυβερνήσεων του κάθε κράτους, να αναγκαστούν να συμμορφωθούν. Στην ανθρώπινη πλευρά και όχι μόνο στην ανάπτυξη της κερδοφορίας τους. Ακούγεται ουτοπικό, όμως ουτοπία ήταν και όσα έχουμε καταφέρει στον τομέα της αναπηρίας τα τελευταία 40 χρόνια. Το μέλλον δεν έχει γραφτεί ακόμα άρα μπορούμε να ελπίζουμε σε μεγαλύτερες και καλύτερες αλλαγές.
*Το θέμα του κόστους της αναπηρίας είναι τεράστιο και αδύνατον να το καλύψω σε ένα άρθρο. Μπορείτε να μου στείλετε την άποψη σας μέσω mail και να επιστρέψω στο ίδιο θέμα με βάση τη δική σας εμπειρία.
Βογιατζής Ηλίας
Email: iliasvogiatzis@gmail.com
.