Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι πάθηση του κεντρικού νευρικού συστήματος που προτιμάει νεαρές ηλικίες και ειδικά γυναίκες ηλικίας 20 με 45 ετών. Η αιτιολογία της είναι πολλαπλή: πρόκειται για αυτοάνοση και εκφυλιστική νόσο, ενοχοποιούνται όμως περιβαλλοντικοί και κληρονομικοί παράγοντες.
Στην χώρα μας υπάρχουν λίγες μελέτες για την συχνότητα της νόσου, από τις υπάρχουσες όμως, φαίνεται ότι ήμαστε χώρα με μέση συχνότητα της νόσου (ο επιπολασμός της ανέρχεται σε 29,5 ανά 100.000 άτομα), με διακυμάνσεις στις διάφορες γεωγραφικές περιοχές.
Αναγνωρίζονται διάφορες μορφές της νόσου με διαφορετική πορεία, πρόγνωση και θεραπευτική αντιμετώπιση:
Η πιο συχνή μορφή είναι η υποτροπιάζουσα η οποία έχει και την καλοηθέστερη πορεία εφ όσον αντιμετωπισθεί έγκαιρα και ορθά. Προσβάλλει συνήθως τις ηλικίες 25-30 ετών, ενώ η πρωτοπαθής προϊούσα προσβάλλει ηλικίες 35-40 ετών. Η συμπτωματολογία της νόσου μπορεί να είναι:
- Προβλήματα της όρασης
- Μουδιάσματα
- Αδυναμία χεριών-ποδιών
- Διπλωπία
- Προβλήματα από την ούρηση
- Αστάθεια
- Κόπωση
Η διάγνωση της νόσου τίθεται με απεικονιστικό έλεγχο (μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού),ειδικές αιματολογικές εξετάσεις και εξέταση εγκεφαλονωτιαίου υγρού (ανίχνευση ολιγοκλονικών δεσμών).
Διαθέτουμε σήμερα πολλές θεραπευτικές επιλογές στην προφυλακτική αντιμετώπιση του ασθενούς ενώ αναμένονται και άλλες θεραπείες.
Οι θεραπείες διακρίνονται στις πρώτης και δεύτερης γραμμής
Οι θεραπείες πρώτης γραμμής πρέπει να εφαρμόζονται άμεσα με τη διάγνωση της νόσου εξασφαλίζοντας έτσι την καλοηθέστερη πορεία της νόσου και την καθυστέρηση της να μεταπέσει στην δυσμενέστερη μορφή.
Οι θεραπείες πρώτης γραμμής είναι ενέσιμες (ιντερφερόνες, οξική γλατιραμέρη) και από του στόματος (τεριφλουναμίδη,φουμαρικό).
Οι θεραπείες δεύτερης γραμμής εφαρμόζονται επί αποτυχίας των πρώτων η σε επιθετική μορφή της νόσου:
- Φιγκολιμόδη (από του στόματος καθημερινά)
- Ναταλιζουμάμπη (ενδοφλέβια μηνιαία)
- Αλεμτουζουμάμπη (ενδοφλέβια, πέντε εγχύσεις τον πρώτο μήνα και τρεις εγχύσεις μετά ένα έτος)
Οι θεραπείες δεύτερης γραμμής πρέπει να εφαρμόζονται γρήγορα εφόσον θεωρηθεί ότι η προηγούμενη θεραπεία έχει αποτύχει. Έτσι εξασφαλίζεται η καλοήθης πορεία της νόσου, αποτρέπεται η αναπηρία και η μετάπτωση της νόσου από υποτροπιάζουσα σε δευτεροπαθή προϊούσα.
Αυτό σημαίνει ότι το θεραπευτικό παράθυρο για να επηρεάσουμε δυναμικά την εξέλιξη της νόσου και την μετάπτωση της σε δευτεροπαθή προϊούσα , ευρίσκεται στην πρώτη φάση της νόσου. Οι υποτροπές στην πρώτη φάση της νόσου σχετίζονται με την μελλοντική αναπηρία ενώ η σημασία τους στα μετέπειτα πλέον στάδια φαίνεται να είναι μικρή στην εξέλιξη της αναπηρίας.
Ο όγκος του εγκεφάλου παρουσιάζει φυσιολογικά ένα ρυθμό μείωσης 0,1-0,4% ανά έτος. Αυξημένος ρυθμός μείωσης του εγκεφαλικού όγκου διαπιστώνεται ακόμα και στα αρχικά στάδια της πολλαπλής σκλήρυνσης ενώ αυξάνεται ιδιαίτερα στις προοδευτικές μορφές της νόσου.Η απώλεια του εγκεφαλικού όγκου, πέραν όμως της επίδρασης που έχει στην πρόοδο της αναπηρίας ενοχοποιείται και για την γνωστική έκπτωση των ασθενών με σκλήρυνση κατά πλάκας. Πρόωρη εγκεφαλική ατροφία προλέγει γνωστική έκπτωση στα επόμενα χρόνια της νόσου.
Τα φάρμακα πρώτης και δεύτερης γραμμής επηρεάζουν ως ένα βαθμό την διεργασία της εγκεφαλικής ατροφίας, με την φινγκολιμόδη να υπερτερεί στον στόχο της μείωσης της εγκεφαλικής ατροφίας.
Για να κριθεί μια θεραπεία επιτυχής πρέπει να τηρεί τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
- αποτελεσματικότητα στην μείωση των ώσεων και των εστιών
- μείωση της εξέλιξης στην αναπηρία
- να παρέχει ασφάλεια και να προκαλεί τις λιγότερες παρενέργειες
- μείωση του βαθμού εγκεφαλικής ατροφίας
Οι γνωστικές διαταραχές (διαταραχές μνήμης) είναι ένα σύμπτωμα για το οποίο παραπονούνται συχνά οι ασθενείς. Άλλες φορές υφίσταται πραγματικά ενώ είναι δυνατόν να οφείλεται στον κακό ύπνο, στην κόπωση, στην κακή διάθεση. Υπάρχουν ειδικά νευροψυχολογικά tests που βοηθάνε στην πιστοποίηση αυτών και τη αξιολόγηση τους.
Στο νοσοκομείο μας εκτός της νευρολογικής κλινικής με δυναμική 18 κλινών, υπάρχει η δυνατότητα ημερήσιας νοσηλείας (αρχική διάγνωση, θεραπεία, αναμονή αποτελεσμάτων) σε ένα περιβάλλον ειδικά διαμορφωμένο για λειτουργικούς ασθενείς, μακριά από το κέντρο της πόλης.
Οι ασθενείς υποστηρίζονται ψυχολογικά σε όλα τα στάδια της νόσου ενώ επωφελούνται μιας οργανωμένης κοινωνικής υπηρεσίας, διαθέσιμης για την επίλυση θεμάτων ασφάλισης.
Μαρία Μαλτέζου , Διευθύντρια Νευρολογικής Κλινικής Γ.Ο.Ν.Κ “Άγιοι Ανάργυροι”
www.iatropedia.gr