«Μαμά θέλω νελό». Να ανησυχήσετε ή όχι όταν το παιδί σας δεν λέει το «ρο»;
«Το παιδί μου, θέλει να μου ζητήσει νερό αλλά το λέει νελό. Τι να κάνω;» Είναι μια φράση την οποία ακούω συχνά αυτολεξεί ή με μικρές διαφορές από πολλούς ανήσυχους γονείς.
Τα πράγματα ίσως δεν είναι τόσο ανησυχητικά όσο νομίζετε.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Κάθε παιδί, ανάλογα με την ηλικία του, πρέπει να μπορεί να παράγει σωστά διάφορους ήχους-φωνήματα. Για κάθε φώνημα όμως, η ηλικία στην οποία πρέπει να έχει κατακτηθεί από το παιδί είναι διαφορετική. Για παράδειγμα αν ένα παιδί σε ηλικία 4 ετών δεν λέει το /τ/ και συνεπώς ούτε την λέξη ‘τόπι’ τότε είναι πιθανό να έχει αρθρωτική διαταραχή. Αν ένα παιδί μικρότερης ηλικίας πχ 2.5 ετών δεν λέει το /τ/ δεν θα ανησυχήσουμε γιατί η ηλικία κατάκτησης είναι τα 4 έτη. Από εκεί και πέρα αν εξακολουθεί να υπάρχει δυσκολία τότε καλό είναι να γίνει μία αξιολόγηση από ειδικό. Αυτό ισχύει για όλους τους ήχους-φωνήματα.
Ενδεικτικός πίνακας κάποιων φωνημάτων σε σχέση με την ηλικία που πρέπει να έχουν κατακτηθεί.
φώνημα Ηλικία (έτη)
B 3-3.6
Θ 4-4.6
Σ 3-6.4
Ρ 5-6.6
Όταν λοιπόν ένα παιδί έχει δυσκολία να παράγει έναν ήχο-φώνημα αφού έχει περάσει την ηλικία κατάκτησης του φωνήματος τότε λέμε ότι παρουσιάζει Αρθρωτική Διαταραχή.
Μία άλλη πολύ συχνή διαταραχή είναι η Φωνολογική διαταραχή η οποία είναι ουσιαστικά η δυσκολία στην αντίληψη και οργάνωση της ομιλίας. Με απλά λόγια, τα παιδιά δυσκολεύονται να ξεχωρίσουν ήχους οι οποίοι ακουστικά μοιάζουν πολύ μεταξύ τους όπως φ-β, θ-δ, σ-ζ και έτσι αντί για “θέλω” θα πούνε “φέλω” και αντί για “φίλος” θα πούνε “βίλος”.
Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι μεμονωμένα δεν μπορούν να παράγουν αυτά τα φωνήματα! Μπορούν, απλά δυσκολεύονται να τα ξεχωρίσουν από άλλα που είναι ακουστικά πολύ κοντά τους. Βέβαια σε μια φωνολογική διαταραχή παρατηρούνται και άλλα φαινόμενα στην ομιλία ενός παιδιού όπως αντιμεταθέσεις , προσθέσεις, αντικαταστάσεις, αναδιπλασιασμούς και παραλείψεις φωνημάτων. Ακολουθούν παραδείγματα :
Αντιμετάθεση:/τραπέζι/-/ταρπέζι/
Αντικατάσταση: /φίλος/-/βίλος/
Αναδιπλασιασμός: /μπάλα/-/λάλα/
Πρόσθεση:/καρέκλα/-/καρεκέλα/
Παράλειψη: /αυτοκίνητο/-/ακίνητο/
Οι Αρθρωτικές και Φωνολογικές διαταραχές είναι τα πιο συχνά φαινόμενα που εμφανίζονται στην ομιλία ενός παιδιού. Παραπάνω εξηγήσαμε με απλό τρόπο τα βασικά χαρακτηριστικά της κάθε διαταραχής ώστε κάθε γονέας να μπορεί έστω και λίγο να καταλάβει τι δυσκολία αντιμετωπίζει το παιδί του.
Από εκεί και πέρα αυτό που πρέπει να κάνει ο κάθε γονέας είναι να απευθυνθεί σε ειδικό για περισσότερες πληροφορίες αλλά και για την σωστή αξιολόγηση και θεραπεία. Έπειτα με την σωστή καθοδήγηση του ειδικού οι δυσκολίες θα αντιμετωπιστούν.
Βαλταδώρος Θέμης
Πτυχιούχος Λογοθεραπευτής