Η ψυχολογική εξάρτηση του καπνίσματος
Η διακοπή καπνίσματος είναι μια διαδικασία αρκετά δύσκολη. Πολλοί καπνιστές αναφέρουν ότι θα ήθελαν να το κόψουν και κάποιοι έχουν προσπαθήσει τουλάχιστον μια φορά. Συχνά, αυτή η μοναδική φορά είναι αρκετή αλλά σε πολλές άλλες περιπτώσεις δεν αρκεί και ο καπνιστής πρέπει να προσπαθήσει πολλές φορές πριν επιτύχει.
Από ψυχολογικής πλευράς, η επιτυχής διακοπή του καπνίσματος εξαρτάται από παράγοντες όπως είναι η αποφασιστικότητα και τα κίνητρα του καπνιστή, η αναγνώριση των αναγκών που καλύπτονταν με το κάπνισμα και η εύρεση εναλλακτικών τρόπων εκπλήρωσης αυτών των αναγκών, η αντιμετώπιση της διάθεσης για τσιγάρο και το πώς μπορεί κανείς να χειριστεί κάποια υποτροπή εάν αυτή συμβεί.
Είναι θέμα θέλησης ή όχι;
Το κίνητρο και η αποφασιστικότητα του καπνιστή είναι από τους πιο σημαντικούς παράγοντες στη διακοπή καπνίσματος. Επίσης, το αίσθημα ευθύνης που έχει ο καπνιστής για την αλλαγή που πρόκειται να κάνει επηρεάζει σημαντικά το τελικό αποτέλεσμα. Πολλές φορές, κάποιοι καπνιστές ζητούν από τον ειδικό στον οποίο απευθύνονται αν τους «κάνει να κόψουν το κάπνισμα». Αυτό φυσικά είναι όχι μόνο αδύνατο αλλά και ανούσιο: η ευθύνη για τη ζωή και την υγεία σας θα πρέπει να είναι πρωταρχικά δική σας. Μόνο έτσι, η διακοπή θα είναι μόνιμη. Γι’αυτό το λόγο, η ενδυνάμωση των κινήτρων του καπνιστή για διακοπή είναι ουσιαστικός παράγοντας που επηρεάζει την επιτυχία της προσπάθειας του.
Εναλλακτικοί τρόποι αντιμετώπισης των αναγκών σας
Το κάπνισμα, όπως και πολλές άλλες εθιστικές συμπεριφορές αρχικά στοχεύει να επιτύχει ένα θετικό συναίσθημα όπως χαλάρωση, απόλαυση ή να βοηθήσει όταν κάποιος αισθάνεται πλήξη. Όποιοι και να ήταν οι λόγοι που είχατε το κάπνισμα στη ζωή σας, μπορείτε να το αντικαταστήσετε με μια εναλλακτική συμπεριφορά που θα φέρει το ίδιο αποτέλεσμα. Αν για παράδειγμα θεωρούσατε ότι το κάπνισμα σας βοηθούσε να χαλαρώσετε όταν νιώθατε άγχος, δοκιμάστε να ανακαλύψετε εναλλακτικούς τρόπους χαλάρωσης όπως ασκήσεις αναπνοής, άσκηση ή ο,τιδήποτε άλλο βρίσκετε χαλαρωτικό. Την επόμενη φορά που αισθάνεστε την παρόρμηση να ανάψετε τσιγάρο όταν έχετε άγχος, σκεφτείτε τι άλλο θα μπορούσατε να κάνετε για να χαλαρώσετε εκείνη τη στιγμή. Αν συνηθίζατε να καπνίζετε όταν νιώθατε πλήξη ή μοναξιά, προσπαθήστε να βρείτε μια καινούρια ενδιαφέρουσα ασχολία που θα γεμίζει το χρόνο σας, όπως ακούγοντας μουσική, διαβάζοντας κάποιο βιβλίο ή πηγαίνοντας μια βόλτα.
Αν συνηθίζατε να καπνίζετε μετά το φαγητό και να αισθάνεστε ότι το τσιγάρο ολοκληρώνει την απόλαυση ενός καλού γεύματος, δοκιμάστε να φάτε κάτι υγιεινό και μετά να ολοκληρώσετε το γεύμα με ένα ωραίο επιδόρπιο.
Συνήθως το κάπνισμα συνδέεται με άλλες συμπεριφορές, όπως για παράδειγμα το τσιγάρο με τον πρωινό καφέ, το τσιγάρο μετά το φαγητό ή μέσα στο αμάξι όταν έχει κολλήσει στην κίνηση. Μερικές φορές η σύνδεση της μιας συμπεριφοράς με την άλλη είναι τόσο ισχυρή, που η επιθυμία για κάπνισμα μπορεί να μεγαλώνει στις περιπτώσεις αυτές. Αν έχετε την τάση να συνδέετε το κάπνισμα με τον καφέ, προσπαθήστε να αντικαταστήσετε το τσιγάρο αυτό με κάτι άλλο όπως ένα φρούτο ή ένα κομμάτι μαύρη σοκολάτα, ειδικά στα πρώτα στάδια διακοπής όπου η σύνδεση μεταξύ των δύο είναι μεγαλύτερη. Εάν συνηθίζετε να καπνίζετε όταν είστε ανάμεσα σε φίλους ή οικογένεια, θα ήταν καλό να τους ενημερώσετε από την αρχή για την απόφαση σας, έτσι ώστε και αυτοί να προσαρμόσουν την συμπεριφορά τους, για παράδειγμα να μην καπνίζουν όταν είναι στο αυτοκίνητο μαζί σας.
Πώς μπορείτε να προλάβετε μια υποτροπή;
Πολλές φορές, κατά τη διάρκεια της προσπάθειας διακοπής, ο καπνιστής καταφέρνει να διακόψει για κάποιους μήνες και μετά έρχεται η στιγμή που μπορεί να πέσει στον πειρασμό και να καπνίσει. Σύμφωνα με το φαινόμενο παραβίασης της αποχής (Abstinence Violation Effect), όταν κάποιος έχει μια μικρή υποτροπή (εάν καπνίσει ένα τσιγάρο για παράδειγμα), είναι εύκολο να ξανακυλήσει πίσω στην εθιστική συμπεριφορά σκεπτόμενος ότι απέτυχε στην προσπάθεια του για μια ακόμη φορά.
Εάν καπνίσετε όμως ένα τσιγάρο, δε σημαίνει ότι αποτύχατε στην προσπάθεια σας ούτε ότι θα πρέπει να συνεχίσετε με το υπόλοιπο πακέτο. Σκεφτείτε τι σας ώθησε να καπνίσετε και βρείτε εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης του θέματος. Αναλογιστείτε τι μπορείτε να μάθετε από την εμπειρία αυτή και θυμηθείτε τους λόγους που σας ώθησαν να σταματήσετε.
Μην διστάσετε να επικοινωνήσετε ή να επισκεφτείτε το γραφείο μας στην Αριστομένους 41 στην Καλαμάτα για περισσότερες πληροφορίες. email: arisτomenis-nikolopoulos@hotmail.com ήστο τηλέφωνο του γραφείου μας 27215 51720 ή επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του γραφείου μας autosinidisia.gr
Αριστομένης Νικολόπουλος
Ψυχολόγος