Η ψυχολογία της γυναίκας κατά τη διάρκεια και μετά την εγκυμοσύνη
Η εγκυμοσύνη για τη γυναίκα είναι μια εξελικτική διεργασία, από την οποία προκύπτει ένας «διαφορετικός» εαυτός. Η γυναίκα πρέπει να βρεθεί και να κάνει μια υπέρβαση του έως τώρα «εαυτού της», και να ακολουθήσει μια φυσική της πορεία. Κυοφορεί 9 μήνες και ταυτόχρονα είναι κρίσιμο και απαραίτητο να αντιληφθεί ότι το μωρό είναι ένα ξεχωριστό ον.
Σε ψυχολογικό επίπεδο, κατά τη διάρκεια των εννέα μηνών της εγκυμοσύνης έχουν προετοιμαστεί σημαντικές ψυχολογικές μεταβολές. Αν και η εγκυμοσύνη είναι συχνά μεγάλη χαρά, στην πραγματικότητα δεν είναι για όλες τις γυναίκες. Μία τουλάχιστον στις δέκα έγκυες γυναίκες υποφέρει από κρίσεις κατάθλιψης. Εδώ και χρόνια, ειδικοί πίστευαν εσφαλμένα ότι οι ορμόνες που αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης προστατεύουν την γυναίκα από την κατάθλιψη, αφήνοντάς τες περισσότερο ευάλωτες σε κατάθλιψη μόνον αφού είχε γεννηθεί το μωρό όπου τα επίπεδα ορμονών πέφτουν απότομα. Τώρα, πιστεύουν ότι η ταχεία αύξηση στα επίπεδα ορμονών στην αρχή της εγκυμοσύνης μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Οι ορμονικές αλλαγές μπορεί επίσης να κάνουν τις εγκυμονούσες να αισθάνονται μεγαλύτερη ανησυχία από τα συνηθισμένα επίπεδα. Η ανησυχία είναι μια άλλη κατάσταση όπου μπορεί και πρέπει να αντιμετωπιστεί κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Η κατάθλιψη και το άγχος μπορεί να μη διαγνωσθούν αμέσως επειδή οι γυναίκες κρύβουν συχνά τα συναισθήματά τους, και μπορεί να το αποδώσουν σε προσωρινή μελαγχολία που συχνά συνοδεύει την εγκυμοσύνη. Συνεπώς, θα πρέπει να μιλήσετε στον ιατρό σας για το πώς αισθάνεστε γιατί η συναισθηματική υγεία είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική υγεία και μπορεί να την επηρεάσει στο μέγιστο βαθμό.
Έρευνες έχουν δείξει, παραδείγματος χάρη, ότι η κατάθλιψη και το άγχος μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο για πρόωρο τοκετό και να μειώσουν την ικανότητά σας για τη φροντίδα του εαυτού σας και του αναπτυσσόμενου μωρού σας.
Επίσης το ζευγάρι καλείτε προοδευτικά να συνηθίσουν στην ιδέα ότι εγκαταλείπουν το ρόλο του παιδιού για να επωμιστούν το ρόλο του γονέα. Αυτή η μετάλλαξη προκαλεί μια επανεκτίμηση των σχέσεών τους με τους δικούς τους γονείς, με τους οποίους τώρα πλέον είναι ισότιμοι, κάτι που ζωντανεύει τα αισθήματα αντιπαλότητας. Σιγά σιγά οι γονείς ταυτίζονται με τους δικούς τους γονείς. Ταυτόχρονα, πολλές μητέρες επαναφέρουν εικόνες της δικής τους σχέσης με τη μητέρα τους κατά την παιδική τους ηλικία, που τις οδηγεί στην αναζωπύρωση παιδικών επιθυμιών και ακόμα σε μια ταύτιση με το μωρό που πρόκειται να γεννηθεί.
Υπάρχει, λοιπόν, ένα είδος ταλάντωσης ανάμεσα σε δύο ταυτίσεις, αντίθετες αλλά συμπληρωματικές: είναι σαν η έγκυος να «δοκιμάζει» το μητρικό της ρόλο, ενώ ταυτοχρόνως προσπαθεί να φανταστεί τι σημαίνει να είσαι μωρό. Αυτή η διαδικασία είναι τεράστιας σημασίας, διότι επιτρέπει στη μητέρα να ονειρευτεί το μέλλον (τον ερχομό του νεογέννητου) ξαναζώντας το παρελθόν της (τη σχέση της όταν ήταν μωρό με τη δική της μητέρα). Ετοιμάζεται, καθώς θυμάται.
Επιλόχεια κατάθλιψη
Την τρίτη ή τέταρτη ημέρα μετά τον τοκετό οι νέες μητέρες καταλαμβάνονται από μια ανεξήγητη θλίψη και ένα έντονο αίσθημα απώλειας. Αυτό μπορεί να προκληθεί για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Τις ημέρες που ακολουθούν τη γέννηση πραγματοποιούνται πολύ σημαντικές ορμονικές αλλαγές. Σε αυτές τις αλλαγές προστίθενται οι αλλαγές της εικόνας του σώματος: από τη γεμάτη κοιλιά στρογγυλή κοιλιά, η γυναίκα περνά στην άδεια κοιλιά με το χαλαρό δέρμα. Έχει διαπιστωθεί ότι κάθε γρήγορη και αμετάκλητη αλλαγή μπορεί να προκαλέσει μια κατάσταση ψυχικής κρίσης. Αυτό είναι ακόμη πιο ισχυρό όταν ανατρέπονται η εικόνα και η αντίληψη του σώματος.
Ένας άλλος λόγος μπορεί να είναι το γεγονός ότι η μητέρα την περίοδο μετά τον τοκετό καλείται να αφήσει εντελώς τις δικές της ανάγκες και να αφοσιωθεί εξολοκλήρου στο μωρό, καθώς από εκείνη εξαρτάται η επιβίωσή του. Ακόμη, είναι πολύ συχνό και φυσικό να μην μπορεί η μητέρα να συντονιστεί καλά με το μωρό. Δεν μπορεί, για παράδειγμα, να καταλάβει, γιατί κλαίει. Πολύ συχνά η μητέρα εκλαμβάνει το κλάμα ως δική της αποτυχία και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ένα φαύλο κύκλο: το γεγονός ότι πιστεύει πώς έχει αποτύχει την οδηγεί σε κατάθλιψη. Η κατάθλιψη αυτή κάνει το παιδί να γκρινιάζει, με αποτέλεσμα η αίσθηση της αποτυχίας να είναι ακόμη πιο έντονη και η κατάθλιψη να επιδεινώνεται.
Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζει η κάθε νέα μητέρα ότι όλα αυτά τα συναισθήματα είναι απολύτως φυσικά και ταιριάζουν με τη συγκεκριμένη περίοδο της ζωής της. Αν η επιλόχεια κατάθλιψη αντιμετωπιστεί ως φυσικό επακόλουθο του τοκετού θεραπεύεται από μόνη της. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από ευσυγκινησία, κόπωση και ευερεθιστότητα, που εμφανίζονται αμέσως μετά τον τοκετό ή αφού περάσουν 2-3 εβδομάδες, και σταδιακά μειώνονται. Μετά την 8η εβδομάδα, τα συμπτώματα εξαφανίζονται πλήρως.
Η θέση του πατέρα
Ο ερχομός του μωρού στο σπίτι αποτελεί μια αλλαγή καθεστώτος. Μερικές φορές μάλιστα μια επανάσταση, η οποία μπορεί να φέρει κρίση ανάμεσα στο ζευγάρι. Όλες οι μέριμνες της μητέρας καθιστούν το μωρό τον απόλυτο κυρίαρχο. Αυτόν τον τόσο στενό δεσμό ο πατέρας τον νοιώθει ως αποκλεισμό. Νοιώθει ότι περισσεύει. Ο αποκλεισμός του πατέρα και η διατήρηση μιας σχέσης συγχώνευσης ανάμεσα στη μητέρα και το μωρό ενέχει κινδύνους όσον αφορά στην εξέλιξη του παιδιού αλλά και την σχέση του ζευγαριού.
Είναι εξαιρετική σημασίας τόσο για την εξέλιξη και ανάπτυξη του παιδιού, όσο και για την πορεία της σχέση του ζευγαριού και ολόκληρης της οικογένειας να υπάρξει χώρος και για τον πατέρα. Και το χώρο αυτό πρέπει να τον δώσει η γυναίκα στον άντρα της. Τόσο η γυναίκα-μητέρα, όσο και το παιδί έχουν ανάγκη και τη φροντίδα του άντρα-πατέρα. Μόνο έτσι θα υπάρξει μια υγιή ανάπτυξη όλων: του παιδιού, της μητέρας, του πατέρα, του ζευγαριού, της οικογένειας.
Μην διστάσετε να επικοινωνήσετε ή να επισκεφτείτε το γραφείο μας στην Αριστομένους 41 στην Καλαμάτα για περισσότερες πληροφορίες. email: arisτomenis-nikolopoulos@hotmail.com ήστο τηλέφωνο του γραφείου μας 27215 51720 ή επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του γραφείου μας autosinidisia.gr
Αριστομένης Νικολόπουλος
Ψυχολόγος