Μια ηλεκτρονική συσκευή που «μυρίζει» τον αέρα που εκπνέουμε μπορεί να ανιχνεύσει με μεγάλη ακρίβεια τον καρκίνο του πνεύμονα, ξεχωρίζοντάς τον μάλιστα από άλλες πνευμονοπάθειες, σύμφωνα με μελέτες που παρουσιάστηκαν στο ετήσιο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας.
Ο Νικόλαος Σιαφάκας, καθηγητής Πνευμονολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, εξηγεί τι είναι αυτή η εξέταση, ποια νοσήματα μπορεί να ανιχνεύσει και σε πόσα χρόνια μπορεί να αρχίσει η ευρεία διάθεσή της.
Πώς λειτουργεί η ηλεκτρονική «μύτη»;
Η ηλεκτρονική «μύτη» είναι μια συσκευή που μιμείται τη φυσιολογική και χρησιμοποιεί προηγμένη νανοτεχνολογία παραγωγής ηλεκτρικού δυναμικού ή κρυστάλλους για να ανιχνεύει στον εκπνεόμενο αέρα διάφορες ουσίες (λέγονται οργανικές πτητικές ενώσεις), οι οποίες αποτελούν προϊόντα του φυσιολογικού ή παθολογικού μεταβολισμού των κυττάρων του οργανισμού.
Ανάλογα με το είδος και την περιεκτικότητα των διαφόρων ουσιών, καταγράφει το οσφρητικό αποτύπωμα κάθε νοσήματος. Η μέθοδος μοιάζει πολύ με το αλκοτέστ, το οποίο επίσης ανιχνεύει ορισμένες ουσίες στον αέρα που εκπνέουμε για να αποφανθεί, λ.χ., αν κάποιος έχει πιει ή όχι.
Ποιες ουσίες ανιχνεύει;
Κάθε νόσημα μπορεί να παράγει καθ’ υπεροχή ορισμένες οργανικές πτητικές ουσίες. Για παράδειγμα, στον καρκίνο του πνεύμονα ανιχνεύονται σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις κετόνες, αλκάνες και διάφοροι αρωματικοί υδρογονάνθρακες (παράγωγα της βενζίνης!). Ετσι, με την ανίχνευση αυτών των ουσιών γίνεται η διάγνωση του συγκεκριμένου καρκίνου.
Ποια νοσήματα μπορεί να διαγνώσει;
Εκτός από τον καρκίνο του πνεύμονα, ενδέχεται να ανιχνεύει σειρά χρόνιων αναπνευστικών νοσημάτων, όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, το άσθμα, χρόνιες φλεγμονώδεις παθήσεις (λ.χ. ενεργός σαρκοείδωση, βρογχιολίτιδες, κυψελιδίτιδες) και λοιμώξεις του αναπνευστικού (ιδίως από βακτηρίδια όπως ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος).
Υπάρχουν επίσης ενθαρρυντικές μελέτες για το μεσοθηλίωμα (καρκίνος του υπεζωκότος) και την κυστική ίνωση.
Πόσο ακριβής είναι;
Τα νεότερα δεδομένα που αναφέρθηκαν στο συνέδριο της Ευρωπαϊκής Πνευμονολογικής Εταιρείας δίνουν ποσοστά ακριβούς διάγνωσης στον καρκίνο του πνεύμονα της τάξης του 90%-96%. Ομως χρειάζονται περισσότερες και μεγαλύτερες μελέτες για να επιβεβαιωθούν.
Υψηλά ποσοστά ακρίβειας υπάρχουν και για τη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, το άσθμα και τη σαρκοείδωση, αλλά και πάλι απαιτούνται περισσότερες μελέτες.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματά της;
Η μέθοδος είναι αναίμακτη, μη επεμβατική και πολύ απλή: το μόνο που χρειάζεται είναι να εκπνεύσει ο άρρωστος (από τη μύτη ή από το στόμα) σε έναν μικρό σωλήνα.
Η ελπίδα είναι πως όταν τεκμηριωθεί πλήρως και αρχίσει η ευρεία εφαρμογή της, θα μπορέσει να χρησιμοποιηθεί για την πρώιμη διάγνωση παθήσεων του αναπνευστικού, όπως ο καρκίνος του πνεύμονα, που σήμερα λόγω της αργοπορημένης διάγνωσης στοιχίζουν εκατομμύρια ζωές στον πλανήτη.
Θα μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για προληπτικό έλεγχο στους καπνιστές, πριν αυτοί αναπτύξουν κλινικά έκδηλη χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια.
Δεν αποκλείεται, τέλος, να συμβάλει στον καθορισμό των υποτύπων των διαφόρων νοσημάτων, επιτρέποντας έτσι την παροχή εξατομικευμένης θεραπείας σε κάθε ασθενή ξεχωριστά.
Και ποια τα μειονεκτήματά της;
Επειδή ανιχνεύει ουσίες στον εκπνεόμενο αέρα, πρέπει να βρεθεί τρόπος ώστε να είναι σίγουρο πως αυτές θα προέρχονται από το επιθυμητό τμήμα του αναπνευστικού συστήματος και όχι από άλλα ή από απομακρυσμένα τμήματα του σώματος (λ.χ. στομάχι).
Επιπλέον, πρέπει να καθοριστεί με ακρίβεια το οσφρητικό αποτύπωμα κάθε χρόνιου νοσήματος και σε κάθε φάση εκδήλωσής του (εξάρσεις – υφέσεις), καθώς και η παθοφυσιολογία κάθε νοσήματος.
Γι’ αυτό και απαιτούνται μελέτες με μεγάλο αριθμό ασθενών και με διάφορες πνευμονοπάθειες.
Πόσο μακριά βρίσκεται η ευρεία διάθεσή της;
Αν γίνουν οι απαραίτητες μελέτες και υπερπηδηθούν τα μειονεκτήματά της, πιστεύω ότι μπορεί να έχει ευρεία εφαρμογή στην ιατρική την επόμενη πενταετία.
Τι είναι η ηλεκτρονική «μύτη»
Είναι μία εξελιγμένη ιατρική συσκευή, η οποία ανιχνεύει στον αέρα που εκπνέεται από το στόμα ή από τη μύτη ορισμένες ουσίες (λέγονται οργανικές πτητικές ενώσεις), οι οποίες παράγονται από τον φυσιολογικό ή παθολογικό μεταβολισμό των διαφόρων κυττάρων του οργανισμού.
Κάθε νόσημα παράγει τις ουσίες αυτές σε διαφορετικές αναλογίες – και έτσι δημιουργείται το «οσφρητικό αποτύπωμα» κάθε ασθένειας.
Η συσκευή μοιάζει με κινητό τηλέφωνο και διαθέτει ένα σωληνάκι, μέσα στο οποίο εκπνέει ο εξεταζόμενος
Τι έδειξαν οι μελέτες
Συνολικός αριθμός εθελοντών: 475
252 είχαν καρκίνο του πνεύμονα (53%)
223 δεν είχαν όγκο στον πνεύμονα (47%)
96% οι σωστές διαγνώσεις μεταξύ των πασχόντων από καρκίνο
91% οι σωστές διαγνώσεις μεταξύ των εθελοντών δίχως καρκίνο
Νοσήματα που ανιχνεύει η ηλεκτρονική «μύτη»
* Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Η «νόσος των καπνιστών». Περικλείει την χρόνια βρογχίτιδα και το εμφύσημα. Οφείλεται στην σταδιακή καταστροφή των πνευμόνων, κυρίως εξαιτίας του καπνίσματος (προκαλεί το 96% των κρουσμάτων).
* Καρκίνος του πνεύμονα. Η συχνότερη μορφή καρκίνου στον κόσμο. Προκαλεί παγκοσμίως 1,3 εκατομμύρια θανάτους. Εννέα στα δέκα κρούσματα οφείλονται στο κάπνισμα.
* Κυστική ίνωση. Κληρονομική ασθένεια. Κύριο χαρακτηριστικό η παραγωγή ιδιαίτερα πυκνής βλέννας, η οποία αποφράσσει διάφορα όργανα και πόρους του σώματος (ιδίως πνεύμονες και πάγκρεας), με συνέπεια βαριά παγκρεατική ανεπάρκεια από πολύ μικρή ηλικία και σοβαρές, χρόνιες, αναπνευστικές λοιμώξειςπου σταδιακά καταστρέφουν τους πνεύμονες.
* Μεσοθηλίωμα. Μορφή καρκίνου, που προέρχεται από κύτταρα του μεσοθηλίου. Το μεσοθήλιο είναι μια μεμβράνη που επικαλύπτει τα όργανα του σώματος (στη θωρακική κοιλότητα ονομάζεται υπεζωκότας, ενώ στην κοιλιά ονομάζεται περιτόναιο).
* Σαρκοείδωση. Αυτοάνοση ασθένεια. Εντοπίζεται κυρίως στους πνεύμονες, αλλά μπορεί να εκδηλωθεί στο ήπαρ, την καρδιά, τον εγκέφαλο, το δέρμα και άλλα όργανα. Εκδηλώνεται συνήθως σε ηλικία 20-40 ετών.
* Φλεγμονώδεις παθήσεις του αναπνευστικού (λ.χ. βρογχιολίτιδες, κυψελίτιδες, λοιμώξεις από χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο κ.ά.)
* Άσθμα
Αριθμοί
Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
329 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από ΧΑΠ
2,9 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πεθαίνουν ετησίως από ΧΑΠ
700.000 Έλληνες πάσχουν από ΧΑΠ
5.000-6.000 Έλληνες πεθαίνουν ετησίως από ΧΑΠ
Καρκίνος του πνεύμονα
1,61 εκατομμύρια νέα κρούσματα καταγράφονται ετησίως σε όλο τον κόσμο
1,38 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν ετησίως από καρκίνο του πνεύμονα
8.000 νέα κρούσματα καταγράφονται ετησίως στην Ελλάδα
7.000 άνθρωποι χάνουν ετησίως τη ζωή τους στην Ελλάδα
Άσθμα
235-330 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από άσθμα
8,6% του γενικού πληθυσμού στην Ελλάδα έχει άσθμα
– 6% των παιδιών και των εφήβων
– 18% των ενηλίκων
Κυστική Ίνωση
1 στους 25 Ευρωπαίους είναι φορείς του παθολογικού γονιδίου που προκαλεί κυστική ίνωση
800 Έλληνες πάσχουν από κυστική ίνωση
50-60 παιδιά γεννιούνται κάθε χρόνο στην Ελλάδα με κυστική ίνωση
Κίνδυνος καρκίνου του πνεύμονα στη διάρκεια της ζωής
Άντρες: 1 στις 13 πιθανότητες
Γυναίκες: 1 στις 16 πιθανότητες
Τι αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του πνεύμονα
* Αμίαντος. 6πλασιάζει τον κίνδυνο
* Κάπνισμα. 11πλασιάζει τον κίνδυνο
* Κάπνισμα και έκθεση σε αμίαντο. 59πλασιάζει τον κίνδυνο
ΠΗΓΕΣ: Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, European Respiratory Society (ERS) 2013 AnnualCongress, American Cancer Society (ACS), Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ), Ομάδα Βρογχικού Άσθματος της ΕΠΕ, Ελληνική Εταιρεία για την Ινώδη Κυστική Νόσο
Πηγή : ΤΑ ΝΕΑ Ένθετο Υγεία