Newsitamea.gr
ΥΓΕΙΑ

Τα μυστήρια των σπάνιων ασθενειών

Ακολουθήστε μας στο GOOGLE NEWS και FACEBOOK

Τα μυστήρια των σπάνιων ασθενειών

Τα μυστήρια των σπάνιων ασθενειών

Παγκόσμια Ημέρα Σπάνιων Παθήσεων σήμερα – μιας ομάδας ασθενειών που ανέρχονται σε αρκετές χιλιάδες και αθροιστικά μόνο σπάνιες δεν είναι, αφού προσβάλλουν το 6-7% του γενικού πληθυσμού.

Αν και προς το παρόν υπάρχουν θεραπείες μόνο για μερικές εκατοντάδες από αυτές, νέα στοιχεία δείχνουν ότι η κατάσταση αρχίζει να αλλάζει. Ο Σπύρος Κονιτσιώτης, αναπληρωτής καθηγητής Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και ειδικός γραμματέας της Επιστημονικής Εταιρείας Σπάνιων Παθήσεων & Ορφανών Φαρμάκων (ΕΕΣΠΟΦ), εξηγεί πού οφείλεται η πρόοδος.

Πριν από λίγες εβδομάδες ανακοινώθηκε ότι δοκιμάζονται χιλιάδες φάρμακα για τις σπάνιες παθήσεις…

Ο Σύνδεσμος Αμερικανικών Φαρμακοβιομηχανιών (PhRMA) έδωσε στη δημοσιότητα στοιχεία σύμφωνα με τα οποία διεξάγονται σχεδόν 1.800 κλινικές μελέτες για σπάνια νοσήματα και δοκιμάζονται 5.400 δυνητικά φάρμακα, με τα 1.100 από αυτά να βρίσκονται στο τελικό στάδιο των κλινικών δοκιμών.

Τουλάχιστον τα 577 είναι προϊόντα νέας τεχνολογίας ώστε να στοχεύουν με ακρίβεια την εκάστοτε νόσο, περιορίζοντας τις ανεπιθύμητες ενέργειες.

Και τουλάχιστον 155 είναι προϊόν της εξατομικευμένης ιατρικής, όπου η γνώση της ξεχωριστής γενετικής διαμόρφωσης κάθε ασθενούς βοηθά τον γιατρό να επιλέξει το κατάλληλο φάρμακο γι’ αυτόν.

Το πόσα θα εγκριθούν στο τέλος είναι κάτι που ουδείς γνωρίζει, αλλά οπωσδήποτε είναι σημαντικό ότι διεξάγονται τόσο πολλές έρευνες για νοσήματα που μέχρι πρότινος ήταν «παραμελημένα».

Καθένα από αυτά στοχεύει σε μία ασθένεια ή σε πολλές;

Για τις περισσότερες από τις σπάνιες παθήσεις κάθε φάρμακο είναι κατάλληλο για μεμονωμένη ασθένεια.

Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν κατηγορίες σπάνιων παθήσεων, όπως τα μιτοχονδριακά νοσήματα, όπου η κατανόηση της παθοφυσιολογίας τους αναμένεται να οδηγήσει στην παρασκευή φαρμάκων κατάλληλων για όλα τα νοσήματα αυτής της κατηγορίας, αλλά και για άλλες κατηγορίες όπου μέρος του προβλήματος θεωρείται η δυσλειτουργία των μιτοχονδρίων (τέτοια είναι λ.χ. ορισμένα εκφυλιστικά νοσήματα, όπως η νόσος Πάρκινσον).

Πού οφείλεται η πρόοδος;

Η πρόοδος οφείλεται στην καλύτερη κατανόηση της γενετικής και της βιολογίας των σπάνιων παθήσεων, με τη σημαντικότερη ίσως εξέλιξη των τελευταίων ετών να είναι η ανεύρεση των γενετικών αιτίων τους.

Σήμερα ξέρουμε ότι η συντριπτική πλειονότητα των ασθενειών αυτών (τουλάχιστον το 80%) οφείλεται σε γονιδιακά αίτια. Η ανεύρεση των υπεύθυνων γονιδίων δίνει ελπίδες για την επινόηση καλύτερων τρόπων διάγνωσης και την εύρεση ορθολογικών θεραπειών.

Ηδη για αρκετά από αυτά υπάρχει δυνατότητα γενετικών εξετάσεων που εντοπίζουν τα υπαίτια γονίδια.

Νέες θεραπείες υπάρχουν;

Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν εγκριθεί πολλές νέες θεραπείες, με τον ρυθμό των εγκρίσεων να είναι αυξητικός. Ετσι λ.χ. έχουμε πλέον φάρμακα για μια σπάνια μορφή κυστικής ίνωσης, για τη νόσο Gaucher τύπου 1, τη νόσο Pompe, τη νόσο Fabry, την οικογενή αμυλοείδωση, την ομόζυγο οικογενή υπερχοληστερολαιμία, τη νόσο Niemann Pick τύπου C, την πνευμονική αρτηριακή υπέρταση (ΠΑΥ) και πολλές άλλες.

Τα νέα φάρμακα κυκλοφορούν στην Ελλάδα;

Αυτή τη στιγμή στη χώρα μας κυκλοφορούν 71 φάρμακα για σχεδόν ισάριθμα σπάνια νοσήματα. Φυσικά υπάρχουν ασθενείς με πολλά ακόμη σπάνια νοσήματα, αλλά είτε δεν είναι διαγνωσμένοι (και εδώ να επισημάνουμε ότι η διάγνωση ενός σπάνιου νοσήματος είναι εξαιρετικά δύσκολη) είτε το ανάλογο φάρμακο δεν έχει ακόμα κυκλοφορήσει στη χώρα μας.

Σε τέτοια περίπτωση, αν το φάρμακο που απαιτείται κυκλοφορεί σε μία τουλάχιστον ευρωπαϊκή χώρα, είναι δυνατόν με ειδική διαδικασία έγκρισης να εισαχθεί από τον ΙΦΕΤ για τον συγκεκριμένο ασθενή.

Συχνότητα

6.000-8.000 είναι τα σπάνια νοσήματα

6-7% του πληθυσμού πάσχει από κάποιο σπάνιο νόσημα

27-36 εκατομμύρια ο αριθμός των πασχόντων στην Ευρώπη

350 εκατομμύρια ο αριθμός των πασχόντων παγκοσμίως

Αιτίες και διάγνωση

80% των σπανίων νοσημάτων είναι γενετικά

75% των σπανίων νοσημάτων εκδηλώνονται σε παιδιά

40% των ασθενών λαμβάνουν αρχικά λάθος διάγνωση

25% των ασθενών διαγιγνώσκονται σωστά έπειτα από τουλάχιστον μία 5ετία

Θεραπεία

200-300 τα σπάνια νοσήματα για τα οποία υπάρχει θεραπεία

71 φάρμακα για σπάνια νοσήματα κυκλοφορούν στην Ελλάδα

5.400 τα φάρμακα που δοκιμάζονται αυτή τη στιγμή για σπάνια νοσήματα

1.100 τα πειραματικά φάρμακα που βρίσκονται στο τελικό στάδιο των κλινικών δοκιμών

1.800 κλινικές μελέτες για σπάνιες παθήσεις βρίσκονται σε εξέλιξη στις ΗΠΑ

 

Ορισμός

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) σπάνιο είναι ένα νόσημα όταν προσβάλλει λιγότερο από 5 ανά 10.000 άτομα στον γενικό πληθυσμό. Τα περισσότερα σπάνια νοσήματα προσβάλλουν λιγότερους από 1 ανά 10.000 ανθρώπους.

 

Τα πιο σπάνια απ’ όλα

* Η ανεπάρκεια της ισομεράσης της 5-φωσφορικής ριβουλόζης – μία ενζυμική ανεπάρκεια που έχει διαγνωσθεί σε έναν άνθρωπο σε όλο τον κόσμο.

* Η νόσος Fields, που έχει πάρει την ονομασία της από δύο κορίτσια από την Ουαλία (την Κάθριν και την Κίρστι Φιλντς) οι οποίες είναι οι μοναδικές πάσχουσες.

Χαρακτηριστικά

* Πολύ συχνά είναι σοβαρές, χρόνιες και πιθανά προοδευτικές ασθένειες

* Η πρώτη εμφάνιση των συμπτωμάτων κατά κανόνα γίνεται στην παιδική ηλικία

* Δυνητικά μπορεί να προκαλέσουν χρόνια αναπηρία ή και απώλεια της ζωής

* Έχουν υψηλή ετερογένεια. Αυτό σημαίνει ότι το ίδιο γονίδιο μπορεί σε έναν ασθενή να προκαλέσει ορισμένα συμπτώματα και σε έναν άλλο διαφορετικά, ακόμη και μεταξύ μελών της ίδιας οικογένειας, γεγονός που δυσχεραίνει τη διάγνωση.

* Συνήθως οφείλονται σε ελαττωματικά γονίδια

* Λόγω της χαμηλής συχνότητας εμφάνισής τους, ανακύπτουν σοβαρά ζητήματα σε σχέση με τον εντοπισμό και τη διάγνωσή τους

* Για τα περισσότερα δεν υπάρχουν ακόμα αποτελεσματικές θεραπείες

Ενδεικτικά παραδείγματα νοσημάτων

* Προγηρία Hutchinson-Gilford

* Κυστική ίνωση

* Νόσοι Niemann-Pick

* Σύνδρομο εύθραυστου Χ

* Αιμορροφιλία

* Σύνδρομο Angelman

* Μυϊκή δυστροφία Duchenne

* Πνευμονική αρτηριακή υπέρταση

* Οζώδης σκλήρυνση

* Νόσος Gaucher

* Ναρκοληψία

* Κύφωση Sheuerman

* Νόσος Fabry

* Κληρονομικό αγγειοοίδημα

* Νόσος Pompe

* Nόσος Cushing

* Πλαγία μυατροφική σκλήρυνση

* Ακροκεφαλοσυνδακτυλία

* Νόσος Addison

* Λέμφωμα Burkitt

* Σύνδρομο Reye

* Σάρκωμα Ewing

* Νόσος Tay-Sachs

* Σύνδρομο Tourette

* Μικροεγκεφαλία

* Νόσος Von Hippel-Lindau

* Αχονδροπλασία

Χρήσιμα links

Επιστημονική Εταιρεία Σπανίων Παθήσεων και Ορφανών Φαρμάκων (ΕΕΣΠΟΦ)http://www.eespof.gr/el/home

Orphanet (portal σπανίων παθήσεων ΕυρωπαϊκήςΈνωσηςhttp://www.orpha.net/consor/cgi-bin/index.php?lng=EN

Ευρωπαϊκός Οργανισμός Σπανίων Παθήσεων (EURORDIS) http://www.eurordis.org/

Αμερικανική Υπηρεσία Σπανίων Παθήσεων (υπάγεται στα κρατικά Εθνικά Ιδρύματα Υγείας – ΝΙΗ)http://rarediseases.info.nih.gov/

Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (ΠΕΣΠΑ) http://www.pespa.gr/
Ρεπορτάζ: Ρούλα Τσουλέα
Πηγή : ΤΑ ΝΕΑ Ένθετο Υγεία

http://ygeia.tanea.gr

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Υπεραναλύεις τα πάντα; Τότε, χάνεις αυτές τις 4 χαρές στη ζωή

Efi Nika

Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου: 6 συμβουλές για να μην επηρεάζει τον ύπνο σου

Efi Nika

Άνοια: Το ασυνήθιστο σύμπτωμα στον λαιμό που θα μπορούσε να είναι σημάδι

Γιώργος Newsitamea