Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας
Η σκλήρυνση κατά πλάκας, είναι μια ασθένεια η οποία προκαλεί απομυελίνωση το νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού. Όταν συμβαίνει αυτή η διαδικασία, τότε, οι νευράξονες (τα μέρη των νευρικών κυττάρων τα οποία μεταδίδουν τα νευρικά ερεθίσματα προς τα άλλα κύτταρα), δεν λειτουργούν πλέον φυσιολογικά. Εμφανίζεται κυρίως σε νεότερα άτομα, ηλικίας από 15 έως 45 ετών. Η μέση ηλικία διάγνωσης είναι γύρω στα 30. Όμως, περιστατικά σκλήρυνσης κατά πλάκας, έχουν εντοπισθεί σε όλες τις ηλικίες. Η σκλήρυνση κατά πλάκας μπορεί να εμφανιστεί και σε παιδιά, όμως αυτό είναι πολύ σπάνιο.
Η μυελίνη, η οποία υπό φυσιολογικές συνθήκες, περιβάλλει και απομονώνει τους νευράξονες, όπως το μονωτικό υλικό που μονώνει τα ηλεκτρικά καλώδια, δεν λειτουργεί πλέον φυσιολογικά. Καθώς όλο και περισσότερες περιοχές του εγκεφάλου προσβάλλονται από αυτήν την απώλεια της μυελίνης, οι ασθενείς εμφανίζουν συμπτώματα, αφού πλέον τα ηλεκτρικά ερεθίσματα περιορίζονται ή χάνονται τελείως. Το συγκεκριμένο σύμπτωμα που εμφανίζει κάποιος, έχει σχέση με την περιοχή που έχει υποστεί τη βλάβη. Σε μερικές περιπτώσεις, μπορεί να έχει προσβληθεί και ο νευράξονας. Καθώς λαμβάνει χώρα αυτή η απομυελίνωση, μπορούν να εντοπιστούν πλέον περιοχές φλεγμονής και σοβαρής βλάβης. Αυτές οι περιοχές ονομάζονται πλάκες και γίνονται εύκολα εμφανείς στις μελέτες που πραγματοποιούνται με τη μέθοδο της μαγνητικής τομογραφίας.
Τι προκαλεί την σκλήρυνση κατά πλάκας;
Ενώ η σκλήρυνση κατά πλάκας θεωρείται μια αυτοάνοση νόσος, δεν έχει ακόμα βρεθεί η ακριβής αιτία που την προκαλεί. Υπάρχουν πολλές θεωρίες που αφορούν την αιτία για την οποία εμφανίζεται η κατά πλάκας σκλήρυνση. Οι θεωρίες αυτές, αρχίζουν από την έλλειψη της βιταμίνης D, και φθάνουν μέχρι την λοίμωξη από ιούς. Ακόμη και η κατανάλωση πολύ αλατιού έχει θεωρηθεί σαν πιθανή αιτία της κατά πλάκας σκλήρυνσης. Όμως, όλες αυτές οι θεωρίες δεν έχουν αποδειχθεί. Η κατά πλάκας σκλήρυνση δεν είναι μεταδοτική νόσος και δεν μεταφέρεται από άτομο σε άτομο.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας;
Σε όλο τον κόσμο, υπολογίζεται ότι έχουν διαγνωστεί με σκλήρυνση κατά πλάκας, περίπου 2,5 εκατομμύρια άτομα. Οι γυναίκες έχουν διπλάσια πιθανότητα να εμφανίσουν την ασθένεια, έναντι των ανδρών.
Οι γενετικοί παράγοντες, δεν φαίνεται ότι παίζουν μεγάλο ρόλο για την εμφάνιση της κατά πλάκας σκλήρυνσης. Αν και τα άτομα τα οποία έχουν κάποιο συγγενή πρώτου βαθμού με κατά πλάκας σκλήρυνση, έχουν ελαφρώς μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν και αυτά την ασθένεια αυτή, ωστόσο ο κίνδυνος αυτός θεωρείται πολύ χαμηλός. Άτομα τα οποία ζουν σε χώρες της Βορείου Ευρώπης, εθεωρείτο μέχρι πρότινος ότι έχουν υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης της κατά πλάκας σκλήρυνσης. Όμως, κατά τη διάρκεια των 30 προηγούμενων ετών, αυτή η ιδέα έχει αρχίσει να μεταβάλλεται και, όλο και περισσότερες περιπτώσεις κατά πλάκας σκλήρυνσης εντοπίζονται σε περιοχές με πιο εύκρατο κλίμα. Επιπλέον, έχει βρεθεί, ότι, όταν κάποιος ζει σε μια περιοχή μέχρι την ηλικία των 15 ετών, τότε αυτό του δίνει το σχετικό κίνδυνο για να παρουσιάσει σκλήρυνση κατά πλάκας αυτής της περιοχής. Άτομα νεότερα της ηλικίας των 15 ετών, τα οποία μετακινήθηκαν, εμφανίζουν τον κίνδυνο της νέας περιοχής κατοικίας. Διάφοροι άλλοι παράγοντες, όπως η διατροφή, η άσκηση, η χρήση καπνού, δεν φαίνεται να παίζουν ρόλο για τον κίνδυνο εμφάνισης της σκλήρυνσης κατά πλάκας.
Ποια είναι τα σημεία και τα συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας;
Τα συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας, εξαρτώνται από την περιοχή όπου έχει εμφανισθεί η απομυελίνωση. Οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν οπτικές διαταραχές, περιλαμβανομένης της απώλειας της όρασης. Επίσης, μπορεί να εμφανίσουν γενικευμένη αδυναμία, η οποία μπορεί να είναι είτε ελαφρά είτε αρκετά σοβαρή ώστε να προκληθεί παράλυση στην μια πλευρά του σώματος. Επίσης έχει περιγραφεί ίλιγγος. Σε μερικές περιπτώσεις οι ασθενείς μπορούν εμφανίσουν ακράτεια ή αδυναμία να εκκενώσουν την κύστη τους. Καθώς η κατά πλάκας σκλήρυνση εξελίσσεται, μερικοί ασθενείς παραμένουν με σπαστικότητα των μυών, ή με αυτόματες, επώδυνες συσπάσεις ορισμένων μυών.
Ποιοι είναι οι διάφοροι τύποι της σκλήρυνσης κατά πλάκας;
Περιγράφονται τέσσερις τύποι σκλήρυνσης κατά πλάκας. Από αυτούς, η συχνότερη μορφή ονομάζεται υποτροπιάζουσα- διαλείπουσα σκλήρυνση κατά πλάκας (Relapsing-Remitting Multiple Sclerosis/RRMS). Οι ασθενείς που εμφανίζουν αυτή τη μορφή, παρουσιάζουν συμπτώματα τα οποία ανταποκρίνονται στη θεραπεία και συνέχεια εξαφανίζονται. Αυτά τα διαλείποντα επεισόδια μπορούν να διαρκέσουν από εβδομάδες μέχρι χρόνια.
Η άλλη μορφή, ονομάζεται δεύτεροπαθής – προϊούσα σκλήρυνση κατά πλάκας (Secondary Progressive MS/SPMS), και ήδη η μορφή κατά την οποία, τα προβλήματα που προκαλούνται με την επιδείνωση των συστημάτων εξαφανίζονται πλήρως. Αυτό συμβαίνει συχνά σε ασθενείς οι οποίοι είχαν αρχικά διαγνωστεί με RRMS. Με την πάροδο του χρόνου, οι ασθενείς εμφανίζουν προοδευτική αναπηρία.
Μια τρίτη μορφή είναι η πρωτοπαθής – προϊούσα σκλήρυνση κατά πλάκας (Primary Progressive Multiple Sclerosis/PPMS), η οποία εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου, χωρίς επεισόδια αποδρομής ή βελτίωσης των συμπτωμάτων.
Τέλος, μια τέταρτη μορφή, είναι η προϊούσα – υποτροπιάζουσα σκλήρυνση κατά πλάκας (Progressive-relapsing MS/PRMS), η οποία χαρακτηρίζεται από κλιμακωτή εμφάνιση των συμπτωμάτων με την πάροδο του χρόνου καθώς και από διαλείποντα επεισόδια αποδρομής των συμπτωμάτων.
Ποια είναι η πρόγνωση και το προσδόκιμο επιβίωσης σε περιπτώσεις σκλήρυνσης κατά πλάκας;
Οι ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας, θεωρούνται ότι έχουν το ίδιο προσδόκιμο επιβίωσης με εκείνα τα άτομα που δεν πάσχουν από αυτή τη νόσο. Όμως, για τους ασθενείς, οι οποίοι παρουσιάζουν τις σοβαρές, εξελικτικές μορφές της νόσου, τα προβλήματα που προκαλούνται από την αναπηρία μπορούν να οδηγήσουν σε επιπλοκές, όπως είναι η πνευμονία.
Εάν οι ασθενείς παραμείνουν χωρίς θεραπεία, ποσοστό περισσότερο από 30%, μπορεί να εμφανίσει σοβαρά προβλήματα κινητικότητας. Δεν είναι ακόμα γνωστό, ποια θα είναι η μακροπρόθεσμη έκβαση για τους ασθενείς που αρχίζουν θεραπευτική αγωγή σε κάποιο πολύ πρώιμο στάδιο της νόσου. Υπάρχουν δύο ακραίες περιπτώσεις στην περίπτωση της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Η πρώτη είναι ένα «καλόηθες» σύνδρομο, κατά το οποίο ασθενείς στους οποίους έχουν εντοπιστεί πολυάριθμες βλάβες σε εξέταση μαγνητική τομογραφίας, αλλά εμφανίζουν λίγα -ή και καθόλου- συμπτώματα, ακόμη και δεκαετίες μετά τη διάγνωση. Στην αντίθετη πλευρά, υπάρχει κατάσταση η οποία ονομάζεται μορφή Marburg της σκλήρυνσης κατά πλάκας, όπου παρατηρούνται ταχέως εξελισσόμενο συμπτώματα και όπου ο θάνατος μπορεί να επέλθει σε πολύ βραχύ χρονικό διάστημα.
Μπορεί να προληφθεί η σκλήρυνση κατά πλάκας;
Χωρίς να έχει ξεκάθαρα εντοπισθεί η αιτία της σκλήρυνσης κατά πλάκας, δεν έχουν βρεθεί τρόποι για την πρόληψη αυτής νόσου. Η συχνή και κανονική σωματική άσκηση, ο επαρκής ύπνος και η σωστή διατροφή, σίγουρα προσφέρουν μακροπρόθεσμα οφέλη για πολλούς ανθρώπους, όμως δεν έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να βοηθήσουν για την πρόληψη της σκλήρυνσης κατά πλάκας.
attikipress.gr