Οστεοαρθρίτιδα: μια επίπονη νόσος – Διάγνωση και Θεραπεία
Πρόκειται για χρόνια εξελικτική πάθηση, που χαρακτηρίζεται από βαθμιαία φθορά του αρθρικού χόνδρου, καταστροφή του υποχόνδριου οστού και από αντιδραστική ανάπτυξη νέου οστού με την μορφή των οστεοφύτων, δηλαδή μικρών οστέινων προεκτάσεων (τα περίφημα «άλατα»). Ο αρθρικός υμένας αντιδρά σε αυτήν κατάσταση παράγοντας περισσότερο αρθρικό υγρό με αποτέλεσμα την παρουσία οιδήματος.
Η οστεοαρθρίτιδα (ΟΑ), που είναι η πλέον συνήθης πάθηση των αρθρώσεων, οδηγεί σε σταδιακή καταστροφή της άρθρωσης με πόνο και δυσκαμψία, με αποτέλεσμα:
-Περιορισμό των καθημερινών δραστηριοτήτων: Πάνω από το 40% των ατόμων που πάσχουν από εκφυλιστική οστεοαρθρίτιδα περιγράφουν τη ζωή τους σαν «φτωχή και ανυπόφορη».
-Αναπηρία
-Κάθε ασθενής με σοβαρή οστεοαρθρίτιδα παραμένει στο κρεβάτι τουλάχιστον 18 ημέρες το χρόνο και χάνει τουλάχιστον 13 ημέρες από την εργασία του.
Η πάθηση προσβάλλει κυρίως τις μεγαλύτερες ηλικίες, με το 75% περίπου των ανθρώπων να είναι άνω των 65 ετών, ενώ αποτελεί την αιτία ιατρικών επισκέψεων σε ποσοστό 28%. Μπορεί να πλήξει οποιαδήποτε σχεδόν άρθρωση, ωστόσο, συμβαίνει κυρίως σε αυτές που σηκώνουν βάρος, όπως τα γόνατα και τα ισχία, αλλά και σε αυτές που «κουράζονται» και καταπονούνται, όπως των δακτύλων. Το γόνατο είναι η πλέον συνήθης μεγάλη άρθρωση που προσβάλλεται από αρθρίτιδα, ενώ το ισχίο ακολουθεί. Άλλες αρθρώσεις που προσβάλλονται, είναι οι αρθρώσεις της άκρας χειρός, και της σπονδυλικής στήλης (εκφυλιστική σπονδυλαρθροπάθεια), η ποδοκνημική, του καρπού, του αγκώνα και του ώμου (οι τελευταίες σπανιότερα).
Η όλη διαδικασία ξεκινάει σε σχετικά μικρή ηλικία, αλλά επιβαρύνεται με το πέρασμα του χρόνου, με αποτέλεσμα τα συμπτώματα να εμφανίζονται περίπου στην ηλικία των 50-55 ετών. Η οστεοαρθρίτιδα δείχνει προτίμηση στις γυναίκες, παρότι σε ηλικία μικρότερη των 50 ετών είναι συχνότερη στους άνδρες, με τη διαφορά υπέρ των γυναικών να αυξάνει με την πάροδο της ηλικίας. Εξάλλου στις γυναίκες είναι περισσότερο γενικευμένη, σε σχέση με τους άνδρες, επηρεάζοντας πολλές διαφορετικές αρθρώσεις.
Σχετίζεται με αυξημένη συχνότητα οστεοαρθρίτιδας σε φορτιζόμενες αρθρώσεις (περισσότερο στο γόνατο και λιγότερο στο ισχίο). Ο συγκεκριμένος παράγοντας φαίνεται να επηρεάζει ιδιαίτερα τις γυναίκες, πιθανώς εξαιτίας των τακουνιών που φορούν.
Παρότι σε ακτινολογικό έλεγχο είναι δυνατό να παρατηρηθούν οστεοαρθριτικές αλλοιώσεις σε διάφορες αρθρώσεις (όπως τα γόνατα) με την πάροδο της ηλικίας, αυτό δε σημαίνει ότι όλοι θα παρουσιάσουν συμπτώματα όπως τα παρακάτω:
-Πόνος: Αρχικά εκδηλώνεται μετά από φυσική άσκηση ή κόπωση καθώς επίσης μετά από πολλή ώρα σε καθιστή θέση ή κατά την πρωινή έγερση από το κρεβάτι. Με την εξέλιξη της νόσου, πόνος εκδηλώνεται και κατά την ανάπαυση (άλγος ηρεμίας), ενώ σε προχωρημένα στάδια γίνεται συνεχής και εμφανίζεται και τη νύχτα κατά την κατάκλιση (άλγος νυκτός).
-Διόγκωση: Μια άρθρωση τείνει να φαίνεται περισσότερο διογκωμένη, λόγω πάχυνσης του υποδόριου ιστού, ιδίως στην έσω επιφάνεια του γόνατος, όπου υπάρχει και ευαισθησία στην πίεση (υπερτροφική οστεοαρθρίτιδα), αλλά και σε περιπτώσεις παρόξυνσης (υμενίτιδας) από συλλογή αρθρικού υγρού.
-Κριγμός: Είναι η αίσθηση τραχύτητας στην κίνηση της άρθρωσης κατά την ψηλάφηση.
Σε προχωρημένα στάδια υπάρχει:
-Δυσκαμψία: Εμφανίζεται μετά την ακινησία, όπως μετά την καθιστή θέση ή την παραμονή στο κρεβάτι.
-Μειωμένη κινητικότητα της άρθρωσης: Ο ασθενής δυσκολεύεται να βάλει τις κάλτσες του, να ανέβει τις σκάλες, να καθίσει ή ακόμα αντιμετωπίζει δυσκολίες και στη σεξουαλική του επαφή. Έχει δυσχέρεια στην βάδιση και περπατά με χωλότητα.
-Παραμόρφωση: …όπως ραιβογονία (εσωτερική κλίση της κνήμης) ή σύγκαμψη του ισχίου, συνεπεία της αποδιοργάνωσης της άρθρωσης.
-Αστάθεια κατά τη βάδιση: Συμβαίνει λόγω διαταραχής της αρχιτεκτονικής της άρθρωσης που προκαλεί χαλάρωση των συνδέσμων.
Η διάγνωση της νόσου γίνεται κυρίως από τα συμπτώματα του ασθενούς και από τον ακτινολογικό έλεγχο. Σε αρχόμενα στάδια οστεοαρθρίτιδας βοηθητικό ρόλο στη διάγνωση έχει η μαγνητική τομογραφία.
Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν φάρμακα ή άλλες θεραπείες που να προλαμβάνουν την ανάπτυξη ΟΑ. Όμως, σημαντικό ρόλο παίζει η μείωση του βάρους σε άτομα υπέρβαρα, η αερόβια γυμναστική, η αποφυγή δραστηριοτήτων που επιβαρύνουν την κατάσταση, καθώς και η χρήση κατάλληλων υποδημάτων (επίπεδα, με σόλα που απορροφά κραδασμούς, φαρδιά στο πρόσθιο τμήμα τους, μαλακά στο πάνω μέρος και με ασφαλή δεσίματα).
Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος, με την παρασκευή νέων φαρμάκων που δρουν περισσότερο «αιτιολογικά» στην πάθηση και εμφανίζουν λιγότερες παρενέργειες, αλλά κυρίως με την εφαρμογή νέων χειρουργικών τεχνικών, που αποβλέπουν σε μικρότερες, ακριβέστερες και ως εκ τούτου αποτελεσματικότερες, τόσο άμεσα όσο και μακροχρόνια, επεμβάσεις.
Με τη συντηρητική θεραπεία ο σκοπός είναι η ανακούφιση από τον πόνο και η βελτίωση της λειτουργικότητας, που επιτρέπει σταδιακή αύξηση της δραστηριότητας, τη μυϊκή ενδυνάμωση, επομένως τη σταθερότητα γύρω από την άρθρωση και τελικά μεγαλύτερο έλεγχο του πόνου.
Φάρμακα και συμπληρώματα
Τα παυσίπονα φάρμακα μπορούν να παράσχουν μόνο προσωρινή ανακούφιση, προσθέτει. Οσον αφορά τα συμπληρώματα γλυκοζαμίνης και χονδροϊτίνης, ο δρ Φέλσον λέει πως δεν θα αποθάρρυνε κανέναν ασθενή να τα πάρει, εφόσον ένιωθε ότι τον βοηθούν, παρότι την άποψη αυτή δεν ενστερνίζονται όλοι οι ειδικοί.
Υπάρχουν επίσης ενδείξεις οφέλους από τη βιταμίνη Κ (υπάρχει στα σταυρανθή λαχανικά, δηλαδή στο μπρόκολο, στην κράμβη, στο λάχανο και σε άλλα αντίστοιχα), αλλά αυτή αντενδείκνυται σε όσους παίρνουν αντιπηκτικά φάρμακα.
Αντιθέτως, δεν υπάρχουν στοιχεία ότι ωφελούν άλλες μέθοδοι, όπως ο βελονισμός ή η λήψη διαφόρων συμπληρωμάτων.
Υπάρχουν, τέλος, και φαρμακευτικές θεραπείες που χορηγούν οι γιατροί, όπως έγχυση στεροειδών φαρμάκων κάθε 3-4 μήνες για έλεγχο του πόνου ή έγχυση αρθρικού υγρού δύο φορές τον χρόνο. Οι εγχύσεις αυτές όμως δεν είναι πολύ αποτελεσματικές όταν στην άρθρωση έχει αρχίσει να τρίβεται κόκαλο με κόκαλο, κατά τον δρα Τζόνσον.
www.capitalhealth.gr