Κάνουν κακό στο συκώτι τα φάρμακα της χοληστερίνης;
Τα φάρμακα που χορηγούνται για την μείωση της αυξημένης χοληστερίνης ονομάζονται στατίνες. Αναστέλλουν τη δράση ενός ενζύμου στο ήπαρ και προκαλούν μείωση της χοληστερίνης του αίματος. Τα τελευταία χρόνια έχουν ανακαλυφθεί και άλλες ωφέλιμες δράσεις αυτών των φαρμάκων. Μειώνουν την φλεγμονή στην αθηρωματική πλάκα των αρτηριών με αποτέλεσμα να μειώνεται ο κίνδυνος ρήξης. Έτσι προστατεύουν από τη δημιουργία θρόμβου και απόφραξης στην αρτηρία. Με αυτό τον τρόπο μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης εμφράγματος του μυοκαρδίου, εγκεφαλικού επεισοδίου και οξείας ισχαιμίας των κάτω άκρων.
Για το λόγο αυτό συνιστάται η χορήγηση τους (μαζί με 100mg ασπιρίνης) σε άτομα με μεγάλες αθηρωματικές πλάκες στις καρωτίδες ή στις αρτηρίες των ποδιών, ακόμα και αν τα επίπεδα της χοληστερίνης είναι φυσιολογικά. Αυτή η τακτική ωφελεί και τα ασφαλιστικά ταμεία γιατί πάντα η πρόληψη είναι φθηνότερη της θεραπείας.
Από την άλλη ακούμε ότι οι στατίνες βλάπτουν το συκώτι. Κυκλοφορούν πολλά φάρμακα (Lipitor, Crestor, Lepur, Maxudin, Pravachol, Lescol, Antichol, Atrost, Atorstat, Inegy, Simvacor, Iamastatin, Extrastatin, Lipostatin, Lovastatin) για την μείωση της χοληστερίνης και η επιλογή είναι εξατομικευμένη. Η εμπειρία που έχουμε αποκτήσει στη χρήση τους μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι δεν προκαλούν διαταραχή της ηπατικής λειτουργίας συχνότερα απ’ ότι το εικονικό φάρμακο (placebo). Όταν άρχισαν να κυκλοφορούν υπήρχε η ανησυχία ότι βλάπτουν το συκώτι, κάτι τέτοιο όμως δεν επιβεβαιώθηκε από καμία διπλά τυφλή κλινική μελέτη. Ενδεικτικά αναφέρω τη μελέτη Heart Protection Study που αναλύθηκε στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Συμμετείχαν 20.536 άτομα με υψηλό κίνδυνο να πάθουν έμφραγμα. Η μία ομάδα λάμβανε 40mg σιμβαστατίνης και η άλλη ομάδα εικονικό φάρμακο (δηλαδή χάπι που δεν περιείχε φαρμακευτική ουσία) για 5 χρόνια. Καταγράφηκαν 6 περιπτώσεις ηπατίτιδας στην ομάδα που έπαιρνε στατίνη και 9 στην ομάδα του εικονικού φαρμάκου. Σπάνια εμφανίζεται αύξηση του ηπατικού ενζύμου SGPT πάνω από το τριπλάσιο αλλά αυτή είναι παροδική και κλινικά μη σημαντική. Επίσης, από τα 51.741 περιστατικά κεραυνοβόλου ηπατικής ανεπάρκειας που οδήγησαν στις ΗΠΑ σε μεταμόσχευση ήπατος, μόνο τα 3 συνδέθηκαν με τη χρήση στατινών, ποσοστό ασήμαντο αν ληφθεί υπόψη ότι ετησίως στις ΗΠΑ γράφονται πάνω από 142 εκατομμύρια συνταγές με στατίνες.
Στατίνες σε ασθενείς με ηπατική δυσλειτουργία.
Συχνά παρουσιάζεται αύξηση ηπατικών ενζύμων σε τυχαίο προληπτικό έλεγχο (chec-up). Αυτό οφείλεται στην εναπόθεση λίπους στο ήπαρ που ονομάζεται Μη Αλκοολική Λιπώδης Νόσος του Ήπατος και στη συνοδό φλεγμονή που αυτή προκαλεί. Αυτή η νοσογόνος κατάσταση ονομάζεται στεατο-ηπατίτιδα, φλεγμονή δηλαδή στο ήπαρ λόγω της περίσσειας λίπους. Είναι συχνό εύρημα σε ανθρώπους με ΛΙΓΑ παραπανίσια κιλά στην περιοχή της κοιλιάς. Οφείλεται στην κακή διατροφή και στην καθιστική ζωή και αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη. Το λιπώδες ήπαρ (που φαίνεται στον απλό υπέρηχο) ή/και η στεατο-ηπατίτιδα είναι ένα καμπανάκι που χτυπάει και μας προειδοποιεί να αλλάξουμε τρόπο ζωής.
Οι στατιστικές λένε ότι παχύσαρκα άτομα με λιπώδη διήθηση ήπατος έχουν 8πλάσια πιθανότητα να χάσουν τη ζωή τους από έμφραγμα σε σχέση με τον υγιή πληθυσμό. Οι άνθρωποι αυτοί που έχουν αυξημένο το ένζυμο SGPT αλλά και την χοληστερίνη αίματος θα μπορούσαν να ωφεληθούν από την χορήγηση στατίνης χωρίς να επιδεινωθεί η ηπατική λειτουργία.
Μάλιστα η μελέτη GREACE (κ. Άθυρος) έδειξε ότι ηπατοπαθείς (λιπώδες ήπαρ) που λάμβαναν στατίνη είχαν λιγότερες πιθανότητες εμφάνισης καρδιαγγειακού συμβάματος σε σχέση με εκείνους που δεν λάμβαναν στατίνη (Lancet, 2010,376:1916). Η χορήγηση στατίνης όχι μόνο δεν επιδείνωσε τις διαταραγμένες ηπατικές δοκιμασίες αλλά μείωσε τις τιμές της SGPT κατά 35% και της SGOT κατά 47% κατευνάζοντας τις ανησυχίες για ηπατοτοξικότητα. Άλλο, μη αναμενόμενο εύρημα, ήταν ότι οι καρδιοπαθείς που είχαν διαταραγμένη ηπατική βιοχημεία και έπαιρναν στατίνη είχαν διπλάσιο καρδιαγγειακό όφελος σε σχέση με εκείνους που είχαν φυσιολογικές ηπατικές εξετάσεις. Ο εκδότης του περιοδικού αναφέρει ότι οι καρδιοπαθείς με ήπια διαταραχή της ηπατικής λειτουργίας που δεν παίρνουν στατίνη δεν προφυλάσσονται επαρκώς και ότι θα πρέπει να μην είμαστε τόσο επιφυλακτικοί στην χορήγηση στατίνης στους ασθενείς που την χρειάζονται.
Παλαιότερα λόγω έλλειψης εμπειρίας ήμασταν ιδιαίτερα επιφυλακτικοί στη χορήγηση στατίνης. Στην εποχή μας η ασφάλεια στη χορήγηση και η ευεργετική δράση των στατινών στην πρόληψη των καρδιαγγειακών συμβαμάτων είναι πλέον απόλυτα τεκμηριωμένη, ακόμα και σε ασθενείς με ελαφρώς διαταραγμένη ηπατική βιοχημεία. Είναι βέβαια απαραίτητη η αυξημένη προσοχή και η εξατομικευμένη παρακολούθηση κάθε ασθενούς. Η υγιεινή Μεσογειακή διατροφή, η άσκηση και η ρύθμιση του βάρους παραμένουν πάντα ο ακρογωνιαίος λίθος στην προσπάθεια για τη μείωση της χοληστερίνης. Έτσι, λαμβάνουμε μικρότερες δόσεις από ακριβά φάρμακα, βελτιώνουμε την ποιότητα ζωής μας αλλά και τη λειτουργία ολόκληρου του οργανισμού.
Βογιατζής Ηλίας
Συντάχθηκε από τον Κωνσταντίνο Καλατζή Παθολόγος-Διαβητολόγος