Η δυσκοιλιότητα. Αίτια και διατροφική αντιμετώπιση

Ως δυσκοιλιότητα ορίζεται η κατάσταση κατά την οποία τα κόπρανα είναι ξηρά και σκληρά, η κένωση είναι δύσκολη, συχνά ατελής και με μικρή συχνότητα/εβδομάδα. 2 τουλάχιστον από αυτά τα συμπτώματα θα πρέπει να επιμένουν για τουλάχιστον 3 μήνες, ώστε να θεωρήσουμε ότι ένα άτομο έχει αναπτύξει δυσκοιλιότητα. Στην πράξη θεωρούμε ότι έχουμε αναπτύξει δυσκοιλιότητα όταν έχουμε λιγότερες από 2 κενώσεις/εβδομάδα, για χρονικό διάστημα πάνω από 3 μήνες. Μια φυσιολογική συχνότητα κενώσεων θεωρείται από 1 κένωση κάθε 2 ημέρες, έως και 3 κενώσεις ημερησίως. Η δυσκοιλιότητα δεν πρέπει να συγχέεται με την δυσχεσία, η οποία σχετίζεται με αναβολή ή με αμέλεια της κένωσης, κυρίως λόγω της αλλαγής περιβάλλοντος ή του άγχους.

Τα παθολογικά αίτια της δυσκοιλιότητας

Η δυσκοιλιότητα έχει μια συχνή παθολογική βάση : την μερική ή ολική απόφραξη του εντέρου. Μπορεί όμως να σχετίζεται και με άλλες παθολογικές καταστάσεις όπως:

Ενδοκρινολογικά ή μεταβολικά νοσήματα : υποθυρεοειδισμός, υπερασβεστιαιμία, σακχαρώδης διαβήτης.
Νευρολογικές παθήσεις και νευρομυϊκά νοσήματα : νόσος Parkinson, Σκλήρυνση κατά Πλάκας, βλάβες σπονδυλικής στήλης.
Νευρομυϊκά νοσήματα που επηρεάζουν τις λείες εντερικές μυϊκές ίνες και την αυτόνομη νεύρωση.
Νοσήματα του κολλαγόνου : Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος.
Παρανεοπλασματικά σύνδρομα.
Ενδοκοιλιακές φλεγμονές.
Συγγενές μεγάκολο (νόσος του Hirschprung).
Οργανικές παθήσεις του πρωκτού : αιμορροΐδες, ραγάδες, ορθοκήλη, πρόπτωση ορθού.
Ευερέθιστο έντερο.
Ψυχολογικά αίτια : κατάθλιψη, ψυχογενής ανορεξία.

Η δυσκοιλιότητα συνδέεται όμως σε μεγάλο βαθμό και με τον τρόπο ζωής και επηρεάζεται πάρα πολύ από αυτόν. Τα συχνότερα αίτια που αφορούν στην διατροφή και τον τρόπο ζωής είναι :

Ανεπαρκής πρόσληψη τροφής, ακατάστατα γεύματα.
Ανεπαρκής πρόσληψη φυτικών ινών
Ανεπαρκής πρόσληψη νερού
Ανεπαρκής πρόσληψη καλίου
Ανεπαρκής σωματική άσκηση
Εγκυμοσύνη
Η κατάχρηση των καθαρτικών (καθαρτικό κόλον).

Η δυσκοιλιότητα συνδέεται και με την λήψη φαρμάκων για την θεραπεία ασθενειών :

Φάρμακα που προκαλούν δυσκοιλιότητα

Αντιόξινα που περιέχουν Αργίλιο.
Αντιχολινεργικά (τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, φαινοθειαζίνες, αναστολείς ΜΑΟ) : χορηγούνται σε κατάθλιψη, ψυχώσεις και σχετικές παθήσεις.
Αντισταμινικά : χορηγούνται σε αλλεργίες.
Αναστολείς των διόδων ασβεστίου : χορηγούνται σε υπέρταση, αρρυθμίες, στηθάγχη.
Διουρητικά, κλονιδίνη : χορηγούνται στην υπέρταση και την κατακράτηση υγρών.
Συμπληρώματα ασβεστίου : χορηγούνται σε αναιμίες.
Λεβοντόπα : χορηγείται στον παρκινσονισμό και σε σχετικές παθήσεις.
Οπιοειδή (μορφίνη, φεντανύλη, πεθιδίνη) : χορηγούνται ως αναλγητικά.

Η θεραπεία της δυσκοιλιότητας

Η θεραπεία της δυσκοιλιότητας έχει νόημα, όταν δεν οφείλεται στα παραπάνω παθολογικά αίτια ή σε μηχανικά παθολογικά αίτια (απόφραξη νεοπλασία), διότι θα πρέπει πρώτα να αντιμετωπισθεί το παθολογικό αίτιο, όπου αυτό είναι δυνατόν. Η θεραπεία της δυσκοιλιότητας συνίσταται στην :

Σταδιακή αύξηση της ημερήσιας κατανάλωσης φυτικών ινών, διαλυτών και αδιάλυτων (25γρ./ημέρα) μέσω κατανάλωσης: δημητριακών και ζυμαρικών ολικής άλεσης, καθαρού πίτουρου από σιτάρι (wheat bran), λαχανικών των οποίων ο καρπός βρίσκεται κάτω από το έδαφος, πατάτας με φλούδα, φρούτων με φλούδα, αποξηραμένων φρούτων και ιδιαίτερα δαμάσκηνων, προϊόντων βρώμης, ψυχανθών (φασόλια, όσπρια, ξηροί καρποί).
Αύξηση της ημερήσιας κατανάλωσης υγρών : τουλάχιστον 2 λίτρα υγρών-νερού/ ημέρα ώστε να αυξάνεται ο όγκος των κοπράνων.
Κατανάλωση πρωινού γεύματος και ζεστού ροφήματος το πρωί (τσάι, γάλα, καφές) : ώστε ναδιεγείρεται το γαστροκολικό αντανακλαστικό.
Αύξηση της σωματικής δραστηριότητας : ώστε να ενισχύεται η μυϊκή δύναμη και ο περισταλτισμός του εντέρου.
Αύξηση της κατανάλωσης λίπους στην διατροφή (ελαιολάδου) : ώστε να εκκρίνεται η χολή στο 12δάκτυλο. Η χολή είναι πλούσια σε αλάτι, αυξάνει την απορρόφηση νερού κάνοντας τα κόπρανα πιο μαλακά.
Συμπληρωματική χορήγηση καθαρτικών-υπακτικών με προσοχή και όταν τα υπόλοιπα αποτυγχάνουν.

Νεστορή Βασιλική, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος